„Čitav ovaj svijet je šah. To je jedna velika,
velika partija. O, kako je to interesantno! I kako bih voljela da me me prime u ovu igru! Čak bih pristala da budem pješak, samo da me uzmu... Iako, naravno, najviše bih voljela biti kraljica!“
(Lewis Kerol, „Alisa u Zemlji čuda”).
U Grodnu su Kseniju Norman dočekali kao kraljicu. I nije tu ništa iznenađujuće, jer se s grčkog ostrva Rodos, gdje je prošle sedmice završeno prvenstvo svijeta u rapidu i blitzu za dječake i djevojčice, vratila s titulama šampionke u obe discipline. Dakle, kraljica i jeste.
Ksenija Norman sa peharom šampionke svijeta. wcyrb2025.com
Na svjetskom juniorskom prvenstvu bjeloruski šahisti osvojili su ukupno pet medalja. Najbolji u rapidu među dječacima do 12 godina bio je Damir Bulgak, srebro među djevojčicama do 18 godina osvojila je Julija Leonova, a Nika Venskaja bila je treća među djevojčicama do 14 godina. Međutim, glavnom junakinjom turnira bez sumnje možemo nazvati Kseniju Norman, koja je bila brža, pametnija i snalažljivija od svih. U rapidu, štićenica grodnjenske šahovske škole i trenera Igora Rosihina, nije izgubila nijednu partiju, osvojila je 9 poena od 11 mogućih i sigurno (prije posljednjeg kola) osvojila zlatnu medalju. Nije bilo Kseniji ravnih ni u blitzu, ali tu je borba bila tvrđa: samo zahvaljujući dodatnim pokazateljima, Ksenija Norman je pobijedila Ruskinju Olgu Karmanovu — aktuelnu vlasnicu titule kraljice u ovoj starosnoj kategoriji u klasičnom šahu. Blistav rezultat!
Usprkos svojoj mladosti, Ksenija Norman je već dobro poznato ime u bjeloruskom šahu. Prošle godine postala je šampionka Bjelorusije, iznenadivši mnoge stručnjake svojom zrelom i sigurnom igrom. Ipak, u ovoj sezoni nije uspjela da odbrani titulu. Pored toga, turnir za Kseniju očigledno nije krenuo dobro, nije bila ona očekivana igra, izgubila je pet partija od devet i uspjela je da osvoji tek 7. mjesto.
— Sve je to zbog emocionalnog pada — objašnjava Igor Rosihin. — U tom periodu Ksenija je bila u stanju koje je bilo blizu depresivnom. U novembru je trebala da učestvuje na Svjetskom prvenstvu u Sloveniji, međutim, nije uspjela da dobije vizu. Zato je imala takvo raspoloženje: mladosti su karakteristični emocionalni oscilacije. Plus, sa njom su započeli proširenje i dublje razrađivanje repertoara otvaranja. Sve to zajedno je dovelo do ovakvih nezadovoljavajućih rezultata.
Turnir na Rodosu okupio je najbolje mlade šahiste sa svih strana svijeta.
Srećom, loši dani su iza nje, a Ksenija Norman je ponovo u velikoj formi. Pored toga, postoje osnove da se govori kako ona prelazi na kvalitativno novi nivo svoje igre. Inspirisana dvjema titulama svjetske šampionke, sportistkinja kaže:
— Želim da postižem sve više i više, da ne stanem na onome što sam postigla. Za to je prije svega potrebno da naporno radim i volim šah.
Djevojka teži da postane velemajstor. Igor Rosihin se prisjeća:
— Ksenija me odmah iznenadila, kada je kao šestogodišnja djevojčica došla u šahovski kružok. Već tada je znala šta znači unutrašnji napor volje. U šahu je to veoma teško postići. U drugim sportovima to se vidi: neko trči brže, neko podiže teži teret, a u šahu sjede ozbiljni ljudi bez pokreta i ništa, čini se, ne dešava. Ali, ogromni je unutrašnji rad! Neko pri tome radi bolje, više i kvalitetnije. To Ksenija ima, to joj se ne može oduzeti.
Sa šahovskom igrom je upoznao njen otac. Igra figura na šahovskoj tabli djevojčici se toliko svidjela da je počela doslovno slijediti svog oca, tražeći da igraju još i još. Morali su je upisati u šahovski sekciju. Tamo ju je prihvatio Igor Rosihin.
— Odmah sam primijetio visok potencijal kod djevojčice — priznaje on. — A najvažnije je da je Ksenija bila potpuno zaljubljena u ovu igru i u svakom času je tražila da joj daju što više najtežih zadataka. Za prvu godinu dana treninga riješila je više od pet hiljada!
— Ako usporedite Kseniju sa šahovskim figurama, sa kojom bi je uporedili?
— Neobično pitanje… Vjerovatno bi to bio pješak na pragu čarobnog trenutka kada se pretvara u kraljicu. Ksenija raste, razvija se i kreće ka svom cilju.
— Šta joj najbolje ide: otvaranje, središnjica partije ili završnica?
— Vjerovatno središnjica. Tamo je ona posebno jaka. Uvijek ima mnogo mogućnosti za razvoj i izbor. I znate, prateći partiju sa strane, uvijek pogodim ono što Ksenija bira kao nastavak. Djeluje ona često emotivno, ali potpuno svjesno, znajući šta želi da postigne.
Igor Rosihin se sa osmijehom prisjeća da je nedavno čuo zanimljivu karakterizaciju koju su dali njegovoj učenici: Ksenija Norman je stijena!
— To je mišljenje sa strane, ne mogu tako da kažem o njoj — objašnjava Rosihin. — Međutim, to poređenje dobro prikazuje unutrašnju čvrstoću Ksenije: u stresnim situacijama ostaje nepokolebljiva. U brzim partijama — u blicu i rapidu — to je vrlo važno. Šta dalje? Na ovo pitanje može odgovoriti samo vrijeme. Trenutno Ksenija Norman je u sastavu nacionalnog tima Bjelorusije i otišla je u Soči, gdje će učestvovati u timskom prvenstvu Rusije. A ako govorimo o životnim planovima, djevojka ove godine završava licej i namjerava upisati Pravni fakultet na Sankt Peterburškom državnom univerzitetu. Želi da bude advokat.
Svjetska prvenstva u ubrzanom i brzopoteznom šahu za dječake i djevojčice do 8, 10, 12 i 14 godina, kao i za mladiće i djevojke do 16 i 18 godina, održana su na ostrvu Rodos (Grčka) od 12. do 18. aprila. Ruski šahisti osvojili su ukupno 15 medalja na oba takmičenja. Sajt Ruske šahovske federacije nastavlja sa objavljivanjem tradicionalnih anketa sa pitanjima za naše mlade sportiste, njihove trenere i roditelje.
Naš novi junak je Fjodor Meljnikov (Sankt Peterburg) – osvajač srebrne medalje na svjetskom prvenstvu u ubrzanom šahu u konkurenciji mladića do 16 godina.
Pitanja za sportistu:
1. Fjodore, kako su za tebe prošla svjetska prvenstva u ubrzanom i brzopoteznom šahu? Fjodor Meljnikov -Turnir u ubrzanom šahu bio je vrlo napet, ali sam osjećao samopouzdanje. Borio sam se za prvo mjesto. Brzopotezni šah nije prošao tako uspješno, iako sam se u posljednjoj partiji borio za medalju.
2. Ko su ti bili glavni rivali? Kako su završeni međusobni susreti? Fjodor Meljnikov -Glavni konkurenti su bili Artem Uskov, Semen Rumjancev, a u brzopoteznom me iznenadio Zimon Maks Skembris iz Njemačke. U ubrzanom šahu sam uspio da pobijedim lidera turnira Artjoma Uskova, a sa Semenom sam remizirao. U brzopoteznom je Artem uzeo revanš, sa Semenom je opet bio remi, a protiv Zimona sam izgubio.
3. Sa koliko godina si počeo da se baviš šahom? Koje si šahovske knjige prvo čitao, a koje u posljednje vrijeme? Šta ti se sviđa? Fjodor Meljnikov -Zainteresovao sam se za šah sa četiri godine – mama je primijetila da imam dobru memoriju i upisala me u šahovski kružok kad mi je bilo pet. Sa sedam sam prošao selekciju za Aničkov dvorac, gdje i danas treniram.
Volim knjige, iako imam vrlo malo vremena za čitanje. Prva knjiga mi je bila „Moj sistem“ od Arona Nimcoviča, zatim knjige Mihaila Botvinika, Marka Dvoreckog. Volim da čitam o velikim šahistima. Trenutno čitam knjige Mihaila Šereševskog.
4. Ko ti je bio prvi trener? Fjodor Meljnikov -Moj prvi trener bio je Konstantin Vladimirovič Andrejev – on mi je usadio ljubav prema šahu, naučio me da razmišljam nekonvencionalno i dao mi napadački stil igre. Takođe, trenirao me i Aleksej Borisovič Savicki – izvanredan dječji trener iz Aničkovog dvorca, koga sva djeca obožavaju.
5. Sa kim sada treniraš? Fjodor Meljnikov -Nekoliko godina sam trenirao sa Aleksejem Mihajlovičem Junejevim – on me vodio do mnogih pobjeda, naučio me da samostalno radim, uvijek me podržavao.
Trenutno s velikim zadovoljstvom treniram sa Sergejem Vladimirovičem Ivanovim, na šta sam veoma ponosan! I u našoj „zbirci rezultata“ već ima dosta pobjeda i uspješnih nastupa.
6. Ideš li na sesije velemajstorskih škola? Ako da, kojih? Fjodor Meljnikov -Čekam poziv Ruske šahovske federacije za pripreme u Ognikovu, jer sam nedavno ušao u omladinski tim Rusije. U Sankt Peterburgu sam pohađao sesije Akademije talenata, išao sam na međuregionalne pripreme u Jaroslavlju, kao i u obrazovni centar „Sirius“. Svakog ljeta idem na pripreme svoje sportske škole GBNOU „SPB GBTJU“.
7. Imaš li omiljene šahovske blogere / komentatore, kanale? Fjodor Meljnikov -Volim šahovski sadržaj uopšteno – često gledam Levitov Chess, sviđa mi se Aleksandar Šimanov, ChessMaster sa Maksimom Omarijevim, Sergej Žigaljko i drugi.
8. Koje su tvoje šahovske ambicije? Fjodor Meljnikov -Naravno, da u budućnosti dobijem titulu velemajstora i da pobjeđujem na velikim turnirima.
Pitanja za trenera
Odgovara velemajstor Sergej Ivanov:
1. Koje jake strane svog učenika biste izdvojili? Sergej Ivanov-Glavna odlika Fjodora je iskrena i bezrezervna ljubav prema šahu – on može da se bavi šahom, da igra i razgovara o njemu uvijek i svuda. Od stilskih karakteristika izdvojio bih odlično taktičko oko, dobar proračun varijanti, kao i sigurnu igru u mnogim pozicijama s tipičnim pješačkim strukturama (mada još ne u svim, tako da tu imamo prostora za napredak). Takođe, Fjodor je sjajan analitičar – ima vrlo zanimljene i duboke pripreme u otvaranjima, od kojih mnoge još čekaju svoju primjenu.
2. Koliko je bilo teško doći do medalje na svjetskom prvenstvu? Sergej Ivanov-Ubrzani šah je trenutno najjača disciplina mog učenika. Nedavno je, recimo, postao prvak Sankt Peterburga u konkurenciji seniora. Turnir u ubrzanom šahu na svjetskom prvenstvu prošao je za Fjodora prilično uspješno: startovao je sa četiri pobjede, a u četvrtom kolu savladao je glavnog konkurenta Artjoma Uskova (istina, uz dozu sreće – u dobijenoj poziciji, u cajtnotu, Uskov je ostavio topa "na udaru").
Nakon toga Uskov je nastavio silovitim tempom, vezao šest pobjeda i postao nedostižan. Fjodor je zaostao samo pola poena i sigurno osvojio srebro, ostavivši trećeplasiranog igrača iza sebe za čitav poen i po.
U brzopoteznom šahu Uskov nije imao premca, dok je Fjodor veći dio turnira bio u grupi lidera, ali ga je poraz u posljednjem kolu izbacio iz zone medalja.
U cjelini, vrlo smo zadovoljni konačnim rezultatima na svjetskom prvenstvu – uspjeli smo čak i da primijenimo nekoliko novih ideja iz otvaranja, a kvalitet igre Fjodora, posebno u rapidu, uliva ozbiljan optimizam.
Pitanja za roditelje
Odgovara majka Elena Meljnikova:
1. Kako podržavate svoje dijete u bavljenju šahom? Elena Meljnikova -Podrška se, prije svega, ogleda u tome da mu ne smetamo! A ako govorimo ozbiljno, Fjodora je lako podržavati jer je šah njegov život i najdraža aktivnost – sve radi sam i s velikim zadovoljstvom. Mi ga samo pratimo, vjerujemo u njega, navijamo, dajemo mu moralnu i finansijsku podršku.
2. Da li postoji podrška od grada? Elena Meljnikova -Pomaže sportska škola GБНОУ „SPB GBTJU“ Aničkov dvorac, koja daje dodatnu priliku Fjodoru da se iskaže ne samo u Sankt Peterburgu, već i u drugim gradovima i zemljama. Po drugi put, Fjodor ide u Moskvu da predstavlja Sjevernu prestonicu na Međunarodnim sportskim igrama gradova-heroja. Kao vicešampion grada, pobjednik Prve lige i učesnik Više lige, ima pokrivene troškove putovanja na prvenstvo Rusije. Fjodor je bio pozvan u Akademiju talenata, gdje je pohađao sedmične sesije sa predavačima. Više puta je putovao u obrazovni centar „Sirijus“ kao pobjednik i osvajač medalja na različitim turnirima.
Ipak, najveći dio troškova putovanja pada na pleća roditelja, a da bi šahovski napredovao, pored samostalnog rada mora često učestvovati na velikim takmičenjima – u tome bi značajnu pomoć predstavljala sponzorska podrška.
3. Koje ciljeve postavljate? Elena Meljnikova - Ciljeve postavlja sin. Naravno, teško je uskladiti školu i šah, posebno što naredne godine ima OГЭ (završni ispit u osnovnoj školi), ali on se trudi maksimalno. Škola ima veliko razumijevanje za njegovu situaciju, na čemu smo veoma zahvalni!
Fjodor sanja da postane velemajstor, kao i svi koji ozbiljno treniraju šah. Želi da učestvuje na turnirima gdje igraju poznati šahisti. Mislim da će uspjeti, jer je veoma uporan i vrijedan – a to su ključne osobine za ostvarenje svakog cilja.
Prvi indijski međunarodni majstor (1961). Rođen je u Taunguu, Burma, a titulu međunarodnog sudije stekao je 1966. godine.
Abrahams, Gerald (1907-1980)
Britanski advokat, šahovski majstor i autor knjiga o šahu.
Akademija
Prva šahovska akademija osnovana je u Fontenblouu, Francuska, 1680. godine.
Aktivni šah
Prvi zvanični turnir u aktivnom šahu (30 minuta po partiji) održan je u Hihonu, Španija, 1988. godine, a pobjedu su podijelili Karpov i Tukmakov. Karpov je osvojio Svjetsko prvenstvo u aktivnom šahu u Mazatlanu, Meksiko, i osvojio 50.000 dolara. Organizatori su donirali 100.000 dolara za istraživanje AIDS-a.
Adams, Michael (1971-)
Najbolje rangirani trinaestogodišnjak u istoriji, sa rejtingom 2405 iz 1986. godine. Godine 1988. bio je jedini pobjednik u simultanci na deset tabli sa Kasparovom. Osvojio je 76. Britansko prvenstvo 1989. sa 17 godina, postavši najmlađi šampion ikada. Titulu velemajstora stekao je sa 17 godina, a njegov rejting je bio 2685. Godine 1997. izgubio je od Ananda u polufinalu FIDE Svjetskog šahovskog prvenstva. Godine 1998. njegov Elo rejting iznosio je 2715, čime je bio peti najjači igrač na svijetu.
Adams, Weaver (1901-1963)
Godine 1939. napisao je knjigu pod nazivom „Bijeli igra i pobjeđuje“. Nakon objavljivanja knjige, učestvovao je na turniru u Dalasu – izgubio je sve partije igrajući bijelim figurama, a pobijedio u svim partijama sa crnim! Weaver Adams osvojio je 49. Otvoreno prvenstvo SAD-a 1948. godine.
Addison, William (1933-)
Smatran najboljim igračem Goa među šahovskim majstorima. Učestvovao je na međuzonskom turniru 1970. godine u Palmi de Majorci, nakon čega je napustio šah i posvetio se karijeri u bankarstvu. Nosilac je titule međunarodnog majstora.
Adianto, Utut (1965-)
Prvi indonežanski velemajstor (1986). Rođen je u Džakarti, Indonezija. Bivši je svjetski juniorski šampion.
Prekid partije
Prvi put uveden u Parizu 1878. godine. Prekid partije predstavlja pauzu između sesija igre, obično preko noći. Igrač na potezu zapisuje svoj legalni potez u zapečaćenu kovertu, bez da ga protivnik vidi. Kada se partija nastavi, zapisani potez se izvodi na tabli, nakon čega igra teče dalje.
Agdestein, Simen (1967-)
Norveški velemajstor (1985) koji je 1986. podijelio titulu svjetskog juniorskog šampiona sa Arencibiom. Predstavljao je Norvešku i u fudbalskoj reprezentaciji. Postao je najmlađi velemajstor na svijetu sa 18 godina, kada je osvojio titulu. Četvorostruki je šampion Norveške, a prvi put je pobijedio sa samo 15 godina.
Ager šahovske figure
Šahovske figure pronađene u Ageru, Španija, isklesane iz gorskog kristala. Predstavljaju jedan od najranijih tipova šahovskih figura korišćenih u Evropi u 12. vijeku. Postojala je popularna, iako netačna, legenda da je ovaj set pripadao Karlu Velikom.
Agzamov, Georgij (1954-1986)
Ruski velemajstor (1984) koji je tragično stradao kada je pokušao da skrati put do mjesta za kupanje i pao između dvije stijene.
AIPE
Association Internationale de la Presse Echiqueenne – međunarodno udruženje šahovskih novinara osnovano 1968. godine od strane Jordija Puiga. AIPE dodjeljuje šahovske Oskare najboljim muškim i ženskim igračima godine. Više od 70 zemalja ima svoje predstavnike u AIPE-u.
Aitken, James (1908-1983)
Desetostruki prvak Škotske u šahu.
Uzrast šahista
Kapablanka je naučio da igra šah sa 4 godine posmatrajući svog oca.
Karpov je naučio poteze sa 4 godine.
Spaski je naučio šah sa 5 godina i kasnije se pridružio Pionirskom domu u Lenjingradu, gdje je provodio po 5 sati dnevno igrajući.
Nona Gaprindašvili, bivša svjetska prvakinja, naučila je šah sa 5 godina gledajući kako igraju njena braća.
Fišer je naučio sa 6 godina, kada mu je starija sestra pročitala pravila iz kutije sa šahovskim figurama.
Smislov je sa 6 godina naučio šah čitajući knjigu koju je pronašao u biblioteci svog oca.
Larsen je naučio sa 6 godina i kasnije napustio studije građevinarstva kako bi postao profesionalni šahista.
Aljehin je šah naučio sa 7 godina od svoje majke.
Petrosjan je naučio šah sa 8 godina, a kada su mu roditelji preminuli sa 16, posvetio se šahu u potpunosti.
Talj je sa 8 godina učio šah posmatrajući pacijente u bolnici svog oca. Sa 10 godina dobio je trenera u Pionirskom domu u Rigi.
Eve je naučio šah sa 9 godina, a učili su ga roditelji.
Emanuel Lasker je naučio šah sa 11 godina, a podučavao ga je stariji brat.
Botvinik je počeo da igra sa 12 godina.
Štajnic je naučio šah sa 12 godina od svojih školskih drugova.
Braun je naučio šah sa 13 godina nakon što se pridružio Manhaten šah klubu.
Blekbern je naučio šah tek sa 19 godina, nakon što je pročitao šahovsku knjigu. Dvije godine kasnije već je davao simultanke na slijepo.
Staunton je naučio šah sa 19 godina i nije postao ozbiljan igrač sve do 26. godine.
Mir Sultan Han je naučio šah sa 21 godinom. Dvije godine kasnije bio je šampion Indije, a godinu dana nakon toga osvojio je Britansko prvenstvo. Bio je nepismen cijelog života, nesposoban da čita i piše.
Ajeeb
Ime šahovskog automata koji je izgradio Čarls Hoper, stolar iz Bristola, 1865. godine. Nekoliko šahovskih i dama majstora upravljalo je ovim automatom u obliku figure u prirodnoj veličini, predstavljenog kao Indijac. Jedan od protivnika, nakon što je izgubio partiju, pucao je na Ajeeba, ranivši operatera.
Jedan od najpoznatijih operatera bio je Konstant Ferdinand Buril, koji je igrao preko 900 šahovskih partija i izgubio samo tri, dok u dami nije izgubio nijednu.
H. N. Pilsberi bio je skriveni operater Ajeeba od 1898. do 1904. Dok je bio izložen u Njujorku, u muzeju Eden, igrao je damu za deset centi, a šah za dvadeset pet. Među njegovim protivnicima bili su Teodor Ruzvelt, Hudini, admiral Dui, O. Henri i Sara Bernar.
Ajeeb je bio visok 3 metra i prvi put je izložen u Kraljevskom politehničkom institutu u Londonu 1868. godine. Bio je smešten u Kristalnoj palati do 1876, zatim u Kraljevskom akvarijumu u Vestminsteru do 1877., a potom prebačen u Berlin, gdje ga je u tri mjeseca vidjelo preko 100.000 posjetilaca. Stigao je u Njujork 1885. i uništen je u požaru na Koni Ajlendu 1929. godine.
Američki šampion u dami, Čarls Barker, takođe je bio jedan od njegovih operatera i nikada nije izgubio partiju.
Akhmilovskaja-Donaldson, Elena (1957- )
Velemajstor za žene (1977) iz Rusije, izazivačica na Svjetskom prvenstvu za žene 1986. godine. Godine 1988. pobjegla je sa Amerikancem Džonom Donaldsonom, kapitenom američke reprezentacije, dok je igrala na Šahovskoj olimpijadi u Grčkoj.
Skoro godinu dana kasnije vratila se u Sovjetski Savez po svoju sedmogodišnju kćerku. Trebalo im je tri nedjelje da dobiju izlazne vize.
Njena majka, Lidija Ahmilovskaja, više puta se kvalifikovala za Šampionat žena SSSR-a i bila je vrhunski dopisni šahista.
Akhsharumova-Gulko, Ana (1958- )
Pobijedila na Sovjetskom prvenstvu za žene 1976. godine. Njen suprug, Boris Gulko, podijelio je prvo mjesto na Sovjetskom prvenstvu za muškarce 1977.
Trebalo je da osvoji titulu prvaka SSSR-a za žene 1983. godine u Talinu kada je pobijedila svoju glavnu protivnicu, Nonu Ioseliani, nakon što joj je isteklo vrijeme. Ta pobjeda bi joj donijela 12 poena, dok bi Ioseliani imala 11 poena.
Međutim, narednog dana Ioseliani je podnijela žalbu, tvrdeći da je došlo do kvara na satu. Ana je odbila da ponovo igra. Odlukom Saveznog odbora sudija u Moskvi, njen rezultat je poništen, što ju je spustilo na treće mjesto.
Ponovo je osvojila sovjetsku titulu 1984. godine, a zatim pobijedila na Šampionatu SAD-a za žene 1987. godine sa perfektnim rezultatom 9-0.
Akins, Klod (1926-1993)
Američki glumac (poznat po ulozi Šerifa Loba) i strastveni ljubitelj šaha. Naučio je Dina Martina da igra šah i uvijek pobjeđivao Džona Vejna.
Akopian, Vladimir (1971-)
Svjetski šampion do 16 godina (1986) i svjetski juniorski šampion (1991). Jedan od 15 najboljih igrača na svijetu sa Elo rejtingom 2655.
Akopyan, Harutyan
Pobjednik 11 američkih školskih šampiona u šahu.
al-Adli (800?-860?)
Smatra se ocem analize otvaranja. Zaslužan je za upotrebu deskriptivne šahovske notacije i rejting sistema (koji je dijelio igrače u 5 klasa). Bio je najjači igrač svog vremena, sve dok ga nije porazio ar-Razi.
Alburt, Lev (1945-)
Ruski velemajstor koji je prebjegao iz SSSR-a 1979. godine. Trostruki šampion SAD-a i dvostruki pobjednik U.S. Open-a. Doktorirao je fiziku i prirodnu filozofiju. Postao je prvi velemajstor ikada izabran u upravni odbor Šahovske federacije SAD-a (USCF).
Aljehin, Aleksandar (1892-1946)
Prvi šampion Sovjetskog Saveza (1920) i jedini svjetski šampion u šahu koji je umro držeći titulu.
Studirao je pravo na Sorboni, ali nikada nije stekao doktorsku titulu, iako je tvrdio suprotno. Bio je poznat po sklonosti ka alkoholu i često nazivan „Ale-and-Wine“ (Ale i vino).
Bio je član Crvenog krsta tokom Prvog svjetskog rata (1915-1916), a 1918. radio je kao kriminalistički istražitelj u Moskvi.
Godine 1919. uhapšen je u Odesi pod optužbom za špijunažu i zatvoren u ćeliju za osuđene na smrt. Godinu dana kasnije bio je u Moskvi, želeći da postane filmski glumac, ali je radio i kao prevodilac za Komunističku partiju.
Godine 1921. oženio je stranu komunistkinju i zauvek napustio Rusiju. Njegova doktorska teza na Sorboni bavila se kineskim zatvorskim sistemom.
Na Šahovskoj olimpijadi 1930. ostvario je 100% učinak, pobijedivši u 9 partija na prvoj tabli za Francusku.
Tokom Drugog svjetskog rata, sarađivao je s nacističkim režimom, igrajući na 7 turnira u Njemačkoj i pišući pro-nacističke članke.
Preminuo je u Portugaliji, navodno se ugušivši komadom mesa.
Prije Prvog svjetskog rata, prezime mu se pisalo Aljehin (Aljechin).
------------------------------
Aljehin-Kapablanka meč 1927.
Čitav meč između Aljehina i Kapablanke iz 1927. godine odigrao se iza zatvorenih vrata u Buenos Airesu. Nije bilo posmatrača niti fotografija. Aljehin je pobijedio u meču sa 6 pobjeda, 3 poraza i 25 remija. Prije ovog meča, Aljehin nije pobijedio ni jednu partiju Kapablanku. Nakon početka meča, Aljehin je patio od infekcije desni i moralo je da mu izvadi šest zuba.
Aleksandar, Konel Hugh O'Donel (1909-1974)
Osvojio je britansko prvenstvo 1938. i 1956. godine. Tokom Drugog svjetskog rata bio je član britanske vladine Službe za šifre i kodove, zajedno sa drugim engleskim šahovskim majstorima, koji su pomogli u razbijanju njemačkog Enigma koda. Tokom svog života bilo je zabranjeno putovati u bilo koju zemlju pod sovjetskom kontrolom ili uticajem zbog svoje povezanosti sa kriptografijom. Za svoje ratne zasluge dobio je Orden Britanskog Carstva (OBE).
Aleksandar, Aaron (1766-1850)
Autor Encyclopedic des Echecs, prve knjige koja sadrži zbirku svih varijanti otvaranja koje su tada bile poznate. Objavljena 1837. godine, uvela je algebrsku notaciju i simbole rokiranja 0-0 i 0-0-0. Takođe je napisao The Beauties of Chess 1846. godine, prvu veliku kompilaciju šahovskih problema i završnica. Bio je jevrejski rabin koji je radio unutar automata, Turčina.
Alfonsi, Petro
Ljekar kralja Henrija I i autor Disciplina Clericalis (Uputstvo za sveštenike).
Uključio je šah kao jednu od sedam vještina vitezova kojima treba ovladati. Ostale vještine uključivale su jahanje, plivanje, streličarstvo, boks, sokolarstvo i pisanje stihova.
Alfonsov rukopis
Rukopis koji je naručio Alfonso Mudri (1221-1284), kralj Kastilje. Uključivao je šah, tavlu i igre na sreću sa kockama. Sastavljen 1283. godine, nosi naziv Juegos Diuersos de Axedrez, Dados, y Tablas con sus Explications, Ordenudos por man Dado Del Rey don Alfonso el Sabio (Različite igre šaha, kocki i tabli sa njihovim objašnjenjima, uređene po nalogu kralja Don Alfonsa Mudrog). To je prvi izvor koji pominje potez pješakom dva polja u prvom potezu.
Algebarska notacija
Prva upotreba algebarske notacije datira iz francuskog rukopisa napisanog 1173. godine. Prva upotreba figurativne algebarske notacije zabilježena je u Belgiji 1927. godine. Algebarska notacija uvedena je u CHESS LIFE 1969. godine. Tek 1974. godine je jedan od glavnih američkih izdavača objavio prvu knjigu u kojoj se primjenjuje algebarska notacija.
aliyat
Naziv koji je kalif al-Ma’mun dao vrhunska četiri šahovska igrača ranog devetog stoljeća. Četiri najbolja igrača bili su Jabir al-Kufi, Rabrab, al-Ansari i abu’n-Na’am. Ovo su prvi neformalni velemajstori šaha. Njihove studije su preživjele do danas.
Prva ruska šahovska federacija osnovana je 1914. godine. Imala je 865 članova.
Alladin
Najjači šahista na kraju 14. stoljeća. Također je bio poznat kao Ali Shatrangi (Ali šahista). Uspješno je davao foru svim ostalim vodećim igračima. Bio je Kinez i pravnik.
al-Lajlaj (Mucavac)
Prva osoba koja je analizirala i objavila radove o otvaranjima 910. godine. Bio je učenik as-Sulija, najjačeg igrača 10. vijeka. Njegova analiza prenošena je s arapskog na persijski, zatim na sanskrit, turski, pa sve do italijanskog u 16. vijeku.
Allen, George (1808-1876)
Praunuk Ethana Allena, koji je 1858. godine napisao Život Filidora, muzičara i šahiste. Bio je prvi koji je otkrio kako je funkcionisao Turčin, u knjizi o prvom Američkom šahovskom kongresu.
Allgaier, Johann (1763-1823)
Autor prve šahovske knjige objavljene na njemačkom jeziku 1795. godine. Upravljao je šahovskim automatom Turčin kada je pobijedio Napoleona Bonapartu 1809. godine. Služio je kao kvartirmaster-računovođa u austrijskoj vojsci. Preminuo je od vodene bolesti, nakupljanja prekomjerne količine tečnosti izvan ćelija tijela.
al-Mutamid
Mavarski pjesnik-kralj koji je vladao Seviljom krajem 11. vijeka. Smatran je pokroviteljem šaha i u svom kraljevstvu je imao nekoliko šahovskih majstora. Godine 1078. Alfonso VI i Ibn-Ammar, šahovski majstor na dvoru al-Mutamida, odigrali su partiju šaha za sudbinu Sevilje. Ibn-Ammar je pobijedio i grad je pošteđen opsade. Alfonso je zadržao šahovsku tablu i figure.
al-Rašid (?-809)
Abasidski halifa Bagdada (786-809) koji je favorizovao šah i dodjeljivao izdašne penzije šahovskim majstorima na svom dvoru oko 800. godine nove ere.
Amerika
Prvi pomen šaha u Americi desio se 1641. godine u istoriji holandskih doseljenika koju je napisala Esther Singleton. Prvi američki šahovski turnir održan je u Njujorku 1843. godine.
Američki šahovski kongres
Pol Morfi je osvojio prvi Američki šahovski kongres, održan u Njujorku 1857. godine. Najboljih 16 američkih šahista bilo je pozvano da učestvuje. Prva nagrada iznosila je 300 dolara. Morfi je odbio novčanu nagradu, ali je prihvatio srebrni set koji se sastojao od bokala, četiri pehara i poslužavnika.
Američka šahovska federacija
Preteča Šahovske federacije Sjedinjenih Država (USCF). Godine 1939. spojila se sa Nacionalnom šahovskom federacijom, čime je formiran USCF.
Američka revolucija
Tokom Američke revolucije, kolonisti su snažno nastojali da preimenuju šahovske figure u Guvernera, Generala, Pukovnika, Majora, Kapetana i Pionira. Jedan dječak je predao generalu Ralu iz britanske vojske poruku od špijuna da će Džordž Vašington preći rijeku Delaver i napasti. General je bio toliko zaokupljen partijom šaha da je stavio poruku u džep neotvorenu. Pronađena je tek kada je bio smrtno ranjen u bici koja je uslijedila.
Američki ženski kongres
Prvi Američki ženski šahovski kongres održan je u Njujorku 1906. godine.
Anand, Visvanatan (1969-)
Indijski velemajstor (1988) koji je osvojio Svjetsko juniorsko prvenstvo 1987. godine. Smatra se jednim od najbržih igrača u istoriji šaha. Godine 1995. igrao je protiv Kasparova za titulu svjetskog šampiona po verziji PCA u Njujorku, ali je izgubio poslije 1 pobjede, 13 remija i 4 poraza. Godine 1998. izgubio je od Karpova u meču za titulu FIDE svjetskog šampiona. Njegov FIDE rejting 1998. godine bio je 2795, što ga je činilo drugim igračem svijeta, odmah iza Kasparova (2815).
Anastasijin mat
Mat koji potiče iz romana Vilhelma Hajnzea iz 1803. godine.
Osvojio je dansko prvenstvo12 puta, uključujući 8 uzastopnih titula.
Anderson, Frenk (1928-1980)
Tročlani prvak Kanade i internacionalni majstor (1954). Bio je veoma blizu titule velemajstora – bliže nego bilo koji drugi kanadski igrač. Na Olimpijadi u Minhenu 1958. godine ostvario je 84% poena, ali se razbolio i nije mogao da odigra posljednje kolo. Zbog toga mu je izmakla titula velemajstora. Da je čak i izgubio taj posljednji meč, ispunio bi normu za velemajstora.
Anderson, Džerald (1893-1983)
Britanski šahovski problemista koji je postao međunarodni sudija za kompozicije 1960. godine i internacionalni majstor u kompozicijama 1975. godine. Bio je posljednji čovjek koji je igrao protiv Aljehina.
Andersson, Terry
Andersson, jedan od talaca koje su teroristi držali tokom iranske krize. On pripisuje šahu zaslugu za to što mu je pomogao da preživi to iskušenje.
Anderssen, Adolf (1818–1879)
Najjači igrač na svijetu između 1859. i 1866. godine. Kada je preminuo, njegov nekrolog imao je 19 stranica. Godine 1851. A. Anderssen je bio priznat kao najjači šahista na svijetu. Te iste godine A. Anderson je bio priznat kao najjači igrač dame na svijetu. Godine 1877. grupa njemačkih šahovskih entuzijasta organizovala je turnir u znak obilježavanja 50. godišnjice od kada je Anderssen naučio šahovske poteze. Ovo je jedini turnir u do tada organizovan u čast jednog od igrača. Završio je diobom drugog mjesta, iza Paulsen-a.
Andersson, Ulf (1951–)
Švedski velemajstor (1972) koji je poznat kao majstor remija. Protiv najjačih protivnika remizirao je 74% svojih partija, pobijedio u 10%, a izgubio 16%. Njegov rejting je 2640.
Arabic
Prve reference na šah na arapskom jeziku pojavljuju se 720. godine u romantičnim pjesmama Kutaiyira Azzata i al-Farazdaqa. Arabizovano ime persijske igre Čatrang postalo je Šatrandž. Figure su se zvale Šah (kralj), Firz (ministar ili kraljica), Fil (slon ili lovac), Faras (konj), Ruh (kočija ili brod) i Baidaq (pješak).
Araiza, Jose (1897–)
Osvojio je prvenstvo Meksika u šahu 15 puta zaredom.
Arbiter (Sudija)
Direktor turnira ili meča. Najmlađi arbitar na nekom velikom turniru bila je Sophia Gorman, koja je sa 19 godina bila arbitar na turniru kandidata za svjetskog šampiona. FIDE je 1951. godine stvorila titulu Međunarodnog arbitra. Arbitar mora imati radno znanje dva službena FIDE jezika (engleski, francuski, njemački, ruski i španski).
Art(Slika)
Postoji najmanje 20 slika pod nazivom „Šah-mat“. „Šahisti“, naslikana 1490. godine, bila je prva poznata slika sa šahovskom tematikom.
Ashley, Maurice (1966–)
Prvi Afroamerikanac sa titulom Internacionalnog majstora. Osvojio je Marshall Chess Club Championship 1993. godine. Rođen je na Jamajci i trenirao ekipu Harlem Raging Rooks, koja je osvojila nacionalnu titulu za mlade 1991. godine. Ima 2 od 3 norme potrebne za titulu velemajstora.
Aštapada
Tabla sa 64 polja bez označenih boja, korišćena u Indiji još u 2. vijeku p.n.e. i kasnije preuzeta za igre šaturanga i šah.
Asperling, B. (1650?–1710?)
Švajcarski autor knjige "Traité du jeu Royal des Échecs", poznate i kao "Traité de Lausanne", objavljene 1690. godine. To je bila posljednja knjiga koja je dozvoljavala srednjovjekovni kraljev skok, a ujedno i prva knjiga koja je na sistematičan način klasifikovala otvaranja.
Aspis nagrada
Nagrada za najveće dostignuće šahiste mlađeg od 13 godina. Laura E. Aspis Prize finansira Dr. Samuel Aspis iz Klivlenda, a nagrada uključuje veliki trofej i 1.500 dolara.
Dosadašnji dobitnici su: John Litvinchuk (1980), John Jarecki (1981), Stuart Rachels (1982), Marco Robert i Ilya Gurevich (1983), Evan Turtel (1984), K.K. Karanja (1985), Alex Chang (1986), Bobby Seltzer (1987), Marc Berman (1988), Erez Klein (1989), John Viloria (1990), Tal Shaked (1991), Jorge Zamora (1992), David Peterson (1993), Jordy Mont-Reynaud (1994), Vinay Bhat (1995), Asuka Nakamura (1998).
as-Razi
Šampion Persije iz 847. godine, nakon što je pobijedio al-Alidija u prisustvu halife Matawakkila. Napisao je knjigu šahovskih problema, od kojih su dva sačuvana do danas.
Assiac
Pseudonim Heinricha Fraenkela, poznatog šahovskog autora.
Asocijacija
Škotska šahovska asocijacija je najstarija na svijetu, osnovana 1884. godine.
as-Suli (880–946)
Turski šahista koji je pobijedio al-Mawardija, dvorskog majstora halife al-Muktafija, čime je postao šampion poznatog svijeta u 10. vijeku. Njegova nadmoć bila je priznata sve do doba renesanse.
Atahualpa (1500–1533)
12. i posljednji car Inka u Peruu, kojeg su Francisco Pizarro i španski konkvistadori zarobili 1533. godine. Dok je bio zatočen u Cajamarci, naučio je šah posmatrajući svoje čuvare kako igraju, a ubrzo ih je sve pobjeđivao. Navodno ga je španski kapetan, iz mržnje zbog njegovog talenta, dao pogubiti. Ova informacija je sačuvana u pismu Don Gaspara de Espinose (1533) i u autobiografiji Don Alonsa Enriqueza de Guzmana (1518–1543).
Atkins, Henry (1872–1955)
Britanski učitelj, koji je osvojio Britansko šahovsko prvenstvo9 puta u 11 nastupa, uključujući 7 uzastopnih pobjeda (1905–1911, 1924. i 1925.). Samo je Penrose osvojio više titula (10 puta). Bio je poznat kao „mali Štajnic”.
Ault, Robin (1941–1994)
Prva osoba koja je osvojila Juniorsko prvenstvo SADtri puta zaredom (1959–1961). Takođe je izgubio svih 11 partija na Prvenstvu SAD 1959–60.
Auto da Fe
Roman koji je napisao dobitnik Nobelove nagrade za književnost, Elias Canetti. Glavni lik je čovjek po imenu Fischer, koji sanja da postane svjetski šahovski prvak i da kupuje odjeću kod najboljih krojača na svijetu. Knjiga je napisana 1935. godine.
Automati
Mašine koje daju iluziju igranja šaha. Prvi automat bio je Kempelenov "Turčin" (1769), zatim Hooperov "Ajeeb" (1868), a potom Gumpelov "Mephisto" (1878). (Vidi takođe TURČIN i AJEEB).
Averbah, Jurij (1922–)
Stručnjak za završnice i velemajstor (1952). Bio je predsjednik Sovjetske šahovske federacije od 1972. do 1977. godine. Njegova ćerka se udala za velemajstora Marka Tajmanova. Takođe je bio urednik glavnog sovjetskog šahovskog magazina "Schachmatny".
Avigad-Vernon, Ariel (1987–)
Najmlađa osoba (7 godina, 237 dana) koja je pobijedila eksperta na rejtingovanom turniru.
AVRO
Algemeene Veerenigde Radio Oemrop, holandska radiodifuzna kompanija, koja je sponzorisala najjači šahovski turnir do tada, održan 1938. godine. Učestvovalo je osam najboljih šahista svijeta: Keres, Fine, Botvinik, Aljehin, Reševski, Eve, Kapablanka i Flor.
Prva nagrada iznosila je 550 dolara. Aljehin je prvi put u životu završio ispred Kapablanke, dok je Kapablanka prvi put u karijeri pao ispod 50% osvojenih poena, izgubivši četiri partije. Flor, zvanični izazivač i kandidat za meč za titulu protiv Aljehina, završio je posljednji, bez ijedne pobjede u 14 kola.
Svako kolo igrano je u drugom holandskom gradu, rotirajući između: Amsterdama, Haga, Roterdama, Groningena, Zvola, Harlema, Utrehta, Arnema, Brede i Leidena.
Axedrez
Španska riječ za šah. Portugalski šahista Damiano napisao je knjigu na španskom jeziku u kojoj je predložio da je šah izmislio Kserks, pa bi igra trebalo da nosi njegovo ime – otuda riječ Axedrez.
B
Bacrot, Etienne (1983–)
Etienne Bacrot je postao najmlađi velemajstor u istoriji 1997. godine, sa 14 godina i 2 mjeseca. Rođen je u Francuskoj, 22. januara 1983. godine. Pobijedio je na Svjetskom prvenstvu do 12 godina u Brazilu 1995. godine.
Bio je najmlađi FIDE majstor sa samo 10 godina.
Baden-Baden 1870
Prvi međunarodni turnir u Njemačkoj, koji je bio i prvi koji je prekinut zbog rata (Franco-pruski rat). Prva nagrada iznosila je 3.000 franaka. Ovaj turnir je bio prvi na kojem su uvedeni šahovski časovnici, ali su igrači imali opciju da koriste pješčane satove. Adolf Anderssen je proglašen za pobjednika.
Baden-Baden 1925
Prvi međunarodni turnir u Njemačkoj nakon Prvog svjetskog rata. Aljehin je bio pobjednik.
Bagirov, Vladimir (1936–)
Latvijski šahista koji je postao velemajstor 1978. godine, sa 42 godine. Godine 1998. pobijedio je na Svjetskom šampionatu za seniore u Austriji.
Balinas, Rosendo (1941–1998)
Filipinski velemajstor koji je bio najbolji šahista Azije 1960-ih. Pobijedio je na Filipinskom šahovskom prvenstvu6 puta. Godine 1976. pobedio je na međunarodnom turniru u SSSR-u (Odessa). To je bio samo drugi put u 35 godina da je stranac pobijedio na međunarodnom turniru u SSSR-u. Jedini drugi stranac koji je pobijedio u Rusiji bio je svjetski šampion Kapablanka.
Balet
Prvi balet sa šahovskom tematikom bio je Ballet des Echecs, izveden za Luja XIV iz Francuske. Balet pod nazivom Checkmate (Šahmat), koji je komponovao Sir Arthur Bliss i koreografiju uradio Ninette de Valois 1937. godine, izveden je na Pariskoj svjetskoj izložbi. Prvi balet na ledu bio je uključен u pantomimu Sinbad Moreplovac (1953), gdje su klizači prikazali partiju Morphy - Vojvoda od Brunsvika. Godine 1986 napravljen je mjuzikl Chess (Šah) od Tima Risa.
Balogh, Janos (1892–1980)
Pobjednik prvog međunarodnog turnira u dopisnom šahu, 1932. godine.
Banks, Newell (1887–1977)
Američki šahovski prvak u dami koji je bio i šahovski majstor. Pobijedio je američkog šahovskog šampiona Frank Marshalla i vodećeg izazivača Isaaca Kashdana na Chicago turniru 1926. godine. Tokom svog života, putovao je više od milion milja igrajući šah i damu, i odigrao više od 600.000 partija šaha i dame.
Bardeleben, Kurt Von (1861–1924)
Najjači njemački šahista kraja 19. vijeka i šahovskog nivoa velemajstora. Počinio je samoubistvo skočivši kroz prozor svog iznajmljenog stana u Berlinu, gdje je živio u siromaštvu.
Baring šah
Baring šah je šahovska igra u kojoj nema šah-mata, a igra se pobjeđuje tako što igrač osvoji sve protivničke figure, ostavljajući protivnika sa golim kraljem. Ova igra se igrala još u 9. vijeku, a neki smatraju da je baring šah bila originalna verzija šaha.
Barnes, Thomas (1825–1874)
Thomas Barnes je ostvario više pobjeda nego bilo ko drugi protiv Paula Morphyja, pobijedivši 8 puta i izgubivši 19 puta. Poslije toga, krenuo je na dijetu i smršao 130 funti za 10 mjeseci, što je dovelo do njegove smrti.
Najpoznatija knjiga o završnici. Reuben Fine je napisao ovu knjigu za samo 3 mjeseca.
Battel, Jack (1909–1985)
Bivši izvršni urednik časopisa CHESS REVIEW od 1948. do 1969. godine.
Baturinsky, Victor (1914– )
Šef Karpovljeve delegacije tokom njegovih ranih godina kao svjetskog šampiona. Bio je tužilac u Staljinovom NKVD-u (tajna policija) i pukovnik pod Lavrentijem Berijom, šefom tajne policije koji je kasnije pogubljen od strane Nikita Hruščova.
Beatles
Godine 1966., SAD Otvoreni turnir održan je na Svjetskoj izložbi u Seattleu. The Beatles su bili prisutni i održali koncert. Na turniru, direktor turnira je zatvorio zavjese u sali za igru. Stotine fanova Beatles-a, vidjevši da je sala pokrivena zavesama, pretpostavile su da su The Beatles unutra. Počeli su da udaraju u prozore dok neko nije otvorio zavjese, otkrivši da se zapravo održava šahovski turnir.
Ringo Starr i John Lennon su igrali šah. Yoko Ono takođe igra šah.
Beauharnois, Eugene (1781–1824)
Pastorak Napoleona i princ i vicekralj Italije. Kupio je Turčina od Maelzela za 30.000 franaka (što je ekvivalent 60.000 dolara) 1811. godine. Princ je čuvao Turčina u svom stanu u Milanu. Prodao je Turčina nazad Maelzelu 1817. godine po istoj cijeni.
Beechey, Frideswide (1843–1919)
Prva žena koja je pisala šahovsku rubriku i prva žena koja je osvojila nagradu kao kompozitor šahovskih problema (1882).
Belakovskaya, Anjelina
Pobjednica 1996. godine na Šampionatu SAD-a za žene u šahu.
Beograd GMA 1989
Turnir Beogradske Asocijacije velemajstora 1989. godine imao je 98 velemajstora učesnika, što je svjetski rekord po broju velemajstora na jednom turniru. Ovo je bio najjači turnir po švajcarskom sistem svih vremena. Turnir je finansirao JAT (Jugoslovenska aviokompanije) sa nagradnim fondom od 100.000 dolara. Pobjednik je bio jugoslovenski velemajstorKrunoslav Hulak.
Beljavski, Aleksandar (1953–)
Ruski velemajstor (1975) koji je osvojio Svjetsko juniorsko prvenstvo 1973. godine i Šampionat SSSR-a 1974. godine.
BELLE
Prvi računar kojem je dodjeljen naziv Šahovski majstor SAD-a, 1983. godine. BELLE je pobijedio na Svjetskom šampionatu računarskog šaha u Lincu 1980. godine, koristeći PDP 11/23. BELLE su kreirali Ken Thompson i Joe Condon. 1982. godine Ken Thompson je putovao u Moskvu i mislio je da BELLE putuje sa njim u kutiji da bi učestvovao u turniru. Međutim, Američka carina je zaplijenila šahovski računar na Aerodromu Kennedy kao dio programa Operacija Exodus, koji je imao za cilj sprečavanje ilegalnog izvoza visokotehnološke opreme u Sovjetski savez. Bilo je potrebno više od mjesec dana i 600 dolara kazne da bi BELLE bio vraćen iz carine.
Beilin, Jana Malypetrova Hartston Miles (1947–)
Najbolja britanska šahistkinja. Takođe je anesteziolog, što, kako kaže, odgovara specijalizaciji za šahistu - „to je kao vrijeme šaha – imaš samo četiri minuta.“ Nekada bila u braku sa Billom Hartstonom i Tonyjem Milesom.
Benedict, Clare (1871–1961)
Unuka James Fenimore Cooper-a koja se preselila u Švajcarsku i postala šahovska pokroviteljka timskog turnira evropskih zemalja. Prvi Clare Benedict međunarodni timski turnir održan je 1953. godine i pobijedili su Holanđani.
Benjamin, Joel (1964–)
Pobjednik Nacionalnog takmičenja za osnovne škole, srednje škole i gimnazije, Šampionata SAD za juniore, SAD Otvorenog prvenstva i Šampionata SAD. On je urednik CHESS CHOW, mjesečnog šahovskog magazina. Bio je majstor sa 13 godina, najmlađi šampion Manhattanskog šahovskog kluba sa 14, a postao je velemajstor 1986. godine. Pomogao je timu IBM DEEP BLUE koji je pomogao u pobjedi nad Garryjem Kasparovom u meču računar DEEP BLUE protiv Kasparova u aprilu 1997. godine.
Benko, Pal (1928–)
Mađarski šahista rođen u Francuskoj, koji je bio tajno uključen u Mađarsku pobunu iz 1956. godine. Proveo je godinu i po dana u mađarskom političkom zatvoru. Bio mu je dozvoljeno da igra prvu tablu za Mađarsku na Studentskoj Olimpijadi na Islandu 1957. godine, gdje je prešao u SAD. Postao je velemajstor 1958. godine. 1970. godine je ustupio svoje mjesto na međuzonskom turniru u Palmi de MallorciBobiju Fišeru, koji je postao svjetski šampion. Pobjednik je Otvorenog prvenstvaSAD pet puta.
Bergraser, Volf (1904-1986)
Osvojio je prvenstvo Francuske u šahu 1957. i 1966. godine. Postao je dopisni velemajstor sa 77 godina.
Berlinska Plejada
Sedam zvijezda njemačkog šaha:
Paul von Bilguer, vojni poručnik i autor Handbuch-a, najuticajnije šahovske knjige tokom 90 godina;
Dr. Ludwig Bledow, profesor matematike i osnivač Plejade;
Wilhelm Hanstein, državni službenik;
Bernard Horwitz, slikar i profesionalni šahista;
Baron Tassilo von der Lasa, pruski ambasador i kolekcionar šahovskih knjiga (posjedovao je preko 2000 knjiga). Nikada nije igrao na turniru ili meču;
Carl Mayet, advokat i sudija;
Carl Schorn, slikar.
Berliner, Hans (1929- )
Pobjednik 5. svjetskog dopisnog prvenstva (1965-68). Njegova pobjeda s razlikom od 3 poena bila je najveća ikada ostvarena u poslednjem kolu Svjetskog prvenstva, a njegov procenat pobjeda takođe je bio najveći među svim svjetskim šampionima. Godine 1979. razvio je program za igranje bekgamona koji je pobijedio tadašnjeg svjetskog šampiona u bekgamonu. Ovo je bio prvi put da je svjetskog šampiona u nekoj igri pobijedio računar. Bio je prvi dopisni velemajstor iz SAD-a.
Bernstein, Ossip (1882-1962)
Godine 1918. Ossip Bernstein je uhapšen u Odesi od strane Čeke i osuđen na streljanje samo zato što je bio pravni savjetnik bankara. Dok se streljački vod pripremao, jedan viši oficir je zatražio da vidi spisak zatvorenika. Kada je primijetio Bernsteinovo ime, upitao je da li je on zaista čuveni šahovski majstor. Ne zadovoljavajući se njegovim potvrdnim odgovorom, zatražio je da odigraju partiju šaha. Ako bi Bernstein izgubio ili remizirao, bio bi strijeljan. Bernstein je brzo pobijedio i bio oslobođen. Uspio je da pobjegne britanskim brodom i nastanio se u Parizu. Njegov sin bio je zvanični prevodilac predsjednika Eisenhowera, jer je govorio skoro sve evropske jezike. Sa 74 godine i dalje je igrao na međunarodnim turnirima.
Bert Von Massow Medal
Medalja za izuzetne zasluge u međunarodnom dopisnom šahu.
Najbolja partija (Best game)
16.partija drugog meča za titulu svjetskog šampiona između Karpova i Kasparova u Moskvi 1985. godine izabrana je od strane međunarodnog žirija velemajstora kao najbolja partija odigrana u posljednjih 30 godina.
37...Rc1! 38.Nb2 Qf2 39.Nd2 Rxd1+ 40.Nxd1 Re1+ i bijeli je predao. 0-1
Nagrada za najbolju partiju
Nagrada za najbolju partiju turnira ili meča. Prva nagrada za najbolju partiju dodijeljena je Gunsburgu za njegovu partiju protiv Masona, Njujork 1889.
Najprodavanija šahovska knjiga
Možda najprodavanija šahovska knjiga je CHESS MADE EASY, koju su napisali C. J. Purdy i G. Koshnitsky. Prvi put je objavljena 1942. godine, a do svog 24. izdanja 1977. godine prodato je 438.000 primjeraka.
Vinay Bhat (1985-)
Godine 1995. postao je najmlađi američki majstor sa 10 godina i 6 mjeseci. Stari rekord za najmlađeg majstora postavio je 1994. Jordy Mont-Reynaud. Obojica su članovi šahovskog kluba u Palo Altu, Kalifornija, i obojicu je u turnirski šah uveo Bill Wall. Podijelio je prvo mjesto na Kadetskom prvenstvu SAD (do 16 godina) 1998. godine sa nacionalnim majstorom Dmitryjem Schneiderom.
Istvan Bilek (1932- )
Mađarski velemajstor (1962). Na međunarodnom turniru u Skupsku 1979. godine, imao je slobodno prvo kolo, remizirao sledećih 10 partija u 13, 14, 12, 9, 12, 13, 17 i 9 poteza, pri čemu je potrošio 5, 12, 15, 26, 7, 4, 5, 12, 18 i 5 minuta po partiji. Tako je na ovom turniru od 11-kola odigrao samo 125 poteza za 109 minuta. Kada je osvojio prvenstvo Mađarske, njegova supruga je istovremeno osvojila prvenstvo Mađarske za žene.
Billah
Halifa Bagdada koji je 840. godine sastavio prvu šahovsku zagonetku.
Arthur Bisguier (1929- )
Pobjednik prvenstva SAD 1954. godine, dvostruki pobjednik U.S. Open turnira, te predstavnik SAD-a na pet olimpijada. Osvojio je U.S. Senior Open 1989, 1997. i 1998. godine.
Lovac (Bishop)
Poreklo naziva šahovske figure lovca nije sasvim jasno. Uveden je u 15. vijeku, preuzeo je kretanje kurira i zauzeo mjesto koje je ranije pripadalo alfilu na šahovskoj tabli. Muslimanski fil je imao neodređen oblik, ali sa dvije izbočine za koje se kaže da simbolizuju slona, odakle potiče njegovo ime. Ove izbočine možda podsjećaju na biskupsku mitru, pa se otuda u engleskom jeziku koristi naziv bishop. Prvobitno se lovac kretao samo tri polja dijagonalno, ali od 1500. godine mogao se kretati bilo kojim slobodnim dijagonalnim poljem.
Dimitrije Bjelica (1935- )
Jugoslovenski šahovski novinar i majstor, koji je možda odigrao najveći broj simultanih partija u isto vrijeme. Godine 1982. igrao je 301 partiju istovremeno, pobijedio 258, remizirao 36, a izgubio 7 – sve to za devet sati. Bivši je prvak Bosne i Hercegovine. Intervjuisao je i snimao svakog svjetskog šampiona od Botvinika.
Joseph Henry Blackburne (1841-1924)
Njegov nadimak bio je "Crna smrt", koji je dobio zahvaljujući komentaru u turnirskoj knjizi Beča 1873. godine. Poznat je i po svom temperamentu – nakon poraza od Štajnica u meču, bacio ga je kroz prozor. Srećom po Štajnica, bili su na prvom spratu. Jednom je bio uhapšen kao špijun jer je slao šahovske poteze poštom, a vlasti su mislile da se radi o šifrovanim porukama.
Sa 72 godine podijelio je prvo mjesto na Britanskom prvenstvu 1914. godine. Tokom simultanke na Univerzitetu u Kembridžu, studenti su pokušali da ga ometu tako što su postavili bocu viskija i čašu na svaki kraj stola. Na kraju je ispraznio obje boce i pobijedio u svim partijama rekordnom brzinom. Tokom pokreta za trezvenost u Engleskoj, tvrdio je da konzumacija viskija poboljšava šahovsku igru jer alkohol "čisti mozak", te je tu teoriju testirao što češće. Procjenjuje se da je u karijeri odigrao 100.000 partija.
Otto Blathy (1860-1939)
Zaslužan za kreiranje najduže šahovske zagonetke – mat u 290 poteza.
Ludwig Bledow (1795-1846)
Osnivač prvog njemačkog šahovskog časopisa, Deutsche Schachzeitung, 1846. godine.
Slijepi šahisti
Godine 1950.Ser T. Tomas postao je prvi slijepi igrač koji je nastupio na Šahovskoj olimpijadi (Dubrovnik, Jugoslavija). Međunarodnu Brajevu šahovsku asocijaciju osnovao je R. Bonham, koji je 1955. godine pobijedio na prvom Svjetskom dopisnom prvenstvu za slijepe.
Džejms Slegl osvojio je prvo Prvenstvo SAD-a za slijepe 1971. godine. Američki majstor Albert Landrin (1923-) učestvovao je na Svjetskom prvenstvu za slijepe i igrao sve partije iz memorije, bez korišćenja table.
Godine 1968. SAD je imala samo 25 slijepih šahista u svojoj Brajevoj šahovskoj asocijaciji, dok je Sovjetski Savez imao čak 150.000!
Dama naslijepo (Blindfold Checkers)
Igranje dame naslijepo teže je od igranja šaha naslijepo. Najveći broj partija odigranih naslijepo u isto vrijeme je 28. Uniformnost dame otežava postizanje prepoznatljivih pozicija.
Šah naslijepo (Blindfold Chess)
Buzecca, muslimanski igrač, bio je prvi igrač šaha naslijepo u Evropi, odigravši dvije partije naslijepo u Firenci 1265. godine. Prošlo je 518 godina prije nego što su tri partije odigrane naslijepo, što je učinio Filidor 1783. godine. Jedne novine su tada napisale: "Ovaj podvig gospodina Filidora izgleda kao jedan od najvećih koje ljudsko pamćenje može dostići." Taj rekord je stajao 74 godine. Godine 1857. Luj Paulsen je istovremeno igrao četiri partije naslijepo. Šah naslijepo je zakonom zabranjen u Sovjetskom Savezu jer se smatra umjetnički besmislenim i štetnim po zdravlje.
Klod Bladgud (Claude Bloodgood, 1937-)
Autor knjige The Tactical Grob. Nekada je bio 29. najbolje rangirani igrač u Sjedinjenim Američkim Državama prema USCF rejtingu. Osuđen je na smrtnu kaznu zbog ubistva svoje majke. Dok je bio na smrtnoj kazni, odigrao je više od 1200 dopisnih partija, pri čemu je poštarinu plaćala savezna država Virdžinija. Bio je zakazan za pogubljenje šest puta, ali je svaki put dobio odlaganje. Na kraju mu je smrtna kazna preinačena u doživotnu robiju, nakon čega država više nije plaćala troškove njegovih dopisnih partija. Imao je dozvolu da učestvuje na turnirima u klasičnom šahu, ali uz prisustvo stražara. Tokom jednog turnira pobjegao je, nakon što su on i drugi šahista savladali stražara. Nakon nekoliko nedjelja u bjekstvu, uhvaćen je i izgubio pravo na igranje dopisnog šaha u zatvoru u Virdžiniji.
Boris Blumenfeld (1884-1947)
Rođen u Voikovisku, Rusija, poznat po tome što je izmislio Blumenfeldov kontra-gambit. Bio je student šahovske psihologije i stekao je doktorat sa tezom o prirodi grešaka u šahu. Preminuo je u Moskvi 1947. godine.
Milko Bobocov (1931- )
Prvi Bugarin kojem je dodijeljena titula međunarodnog velemajstora (1961).
Humphrey Bogart (1900-1957)
Prije nego što je postao filmska zvijezda, Hampfri Bogart je zarađivao igrajući brzopotezni šah (5-minutne partije) protiv neznanaca u šahovskim klubovima na Tajms skveru u Njujorku, za 50 centi po partiji. FBI mu je 1943. zabranio igranje dopisnog šaha, jer su smatrali da je šahovska notacija tajni kod. Bio je turnirski direktor USCF-a i aktivan član Šahovske asocijacije Kalifornije. U simultanci je remizirao protiv Reshevskog. Snimio je 75 filmova, a šah se pojavljuje u nekoliko njih. Sa suprugom Loren Bekol pojavio se na naslovnoj stranici časopisa CHESS REVIEW 1945. godine, igrajući šah sa Šarlom Boajeom.
Efim Bogoljubov (1889-1952)
Na turniru u Berlinu 1928. godine, proveo je preko dva sata razmišljajući o svom 24. potezu protiv Štajnera, da bi na kraju odabrao potez kojim je izgubio figuru. Njegova najpoznatija izjava bila je: 👉 "Kad igram bijelim figurama, pobjeđujem jer sam bijeli. Kad igram crnim figurama, pobjeđujem jer sam Bogoljubov." Preminuo je u Tribergu, Njemačka, nakon završetka simultanke.
Paolo Boi (1528-1598)
Jedan od najboljih šahista 16. vijeka. Godine 1549. pobijedio je papu Pavla III u šahovskom meču. Papa mu je ponudio da postane kardinal, ali je Boi odbio. Godine 1574. pobijedio je Ruja Lopeza na dvoru kralja Filipa II od Španije. Kralj ga je bogato nagradio, uključujući zvaničnu funkciju na Siciliji sa godišnjom platom od 500 kruna.
Godine 1576. zarobili su ga i prodali kao roba Turcima. Igrao je šah za svog gospodara i time mu donio veliki prihod. Kasnije je ponovo stekao slobodu, ali je 1598. godine otrovan u Napulju, vjerovatno od strane ljubomornih rivala.
Jacobo Bolbochan (1906-1984)
Bivši šampion Argentine, koji je 1965. godine postao internacionalni majstor u 59. godini.
Julio Bolbochan (1920-1996)
Argentinski velemajstor, kojem je titula dodijeljena 1977. godine, kada je imao 57 godina.
Šahovske knjige (Book, Chess)
Najstarija evropska knjiga o šahu je "Juegos Axedrez, dados y tablas", napisana u 13. vijeku.
Prva tvrdo ukoričena knjiga o šahu, "Dass Goldin Spil", objavljena je u Augzburgu 1472. godine. Prva šahovska knjiga štampana u Rusiji bila je prevod knjige Benjamina Frenklina "Morals of Chess", objavljena u Sankt Peterburgu 1791. godine. Zanimljivo, naslov knjige bio je "Pravila dlia Shashechnoi Igry" (Pravila igre dame), jer su pogrešno upotrijebili riječ za damu umjesto za šah.
Prva knjiga koja je objasnila šahovsku strategiju bila je "L’Analyze des Eschecs", koju je Filidor napisao 1749. godine. Izdana je u više od 100 izdanja na deset jezika.
Prva šahovska knjiga objavljena u Americi bila je "Chess Made Easy", koju je Džejms Hamfriz štampao u Filadelfiji 1802. godine. Međutim, to je bio samo reprint Filidorove knjige iz 1796. godine. Prva originalna američka knjiga o šahu bila je "The Elements of Chess", objavljena u Bostonu 1805. godine.
Prva knjiga koja se u potpunosti bavila analizom samo jednog otvaranja bila je "Analysis of the Muzio Gambit", koju su napisali Kasin i Kokran i objavili u Indiji 1829. godine.
Jedna knjiga na njemačkom jeziku nosila je naslov "Savjeti za gledaoce na šahovskim turnirima". Sve stranice su bile prazne, osim posljednje, na kojoj su bile samo dvije riječi: "Halt’s Maul" (Zatvori usta).
Prva recenzija šahovske knjige bila je za knjigu "CHESS", koju je Tviss objavio 1787. godine.
Igra iz knjige (Book Play)
Godine 1868. u Londonu je održan turnir sa obrnutim pozicijama konja i lovaca kako bi se izbjeglo oslanjanje na unaprijed naučene šablone i teorijske pripreme iz knjiga.
Botvinik, Mihail (1911-1995)
Bivši šampion svijeta u šahu (1948-57, 1958-60, 1961-63), jedini čovjek koji je tri puta osvojio titulu prvaka. Igrao je protiv svakog svjetskog prvaka 20. vijeka i bio je prvi trener Karpova i Kasparova.
Nikada u životu nije odigrao "prijateljsku" ili rekreativnu partiju šaha.
Doktorirao je elektrotehniku (1951) i kasnije se posvetio razvoju šahovskih kompjuterskih programa. Za osvajanje svoje prve titule svjetskog prvaka dobio je 5.000 dolara.
"Dječak" (The Boy)
Nadimak Đovanija Leonarda, jednog od vodećih šahista 16. vijeka, zbog njegovog mladalačkog izgleda.
Brejer, Đula (Gyula Breyer) (1894-1921)
Mađarski velemajstor, postavio je novi rekord u igranju na slijepo protiv 25 protivnika (15 pobjeda, 7 remija, 3 poraza) 1921. godine.
Jedan je od pionira hipermodernog šaha, pravca koji je izazvao klasične principe igre i uveo nove strategije u otvaranjima.
Briceno, Adalgisa de
Starija žena koja je bila predsjednica Šahovske federacije Venecuele tokom 1980-ih. Tokom svoje šahovske kampanje bila je fizički napadnuta i zadobila povrede vrata i kičme.
Nagrada za brilijanciju (Brilliancy Prize)
Nagrada koja se dodjeljuje za najsjajniju kombinaciju na turniru ili meču.
Prva nagrada za brilijanciju na turniru, srebrni pehar, dodijeljena je Henriju Birdu za njegovu pobjedu protiv Džejmsa Mejsona u Njujorku 1876.
Prva nagrada za brilijanciju u partiji meča, 300 franaka, dodijeljena je Štajnicu za pobjedu nad Čigorinom u 8. partiji meča za titulu svjetskog prvaka 1889.
Britanija
Prva britanska referenca o šahu nalazi se u latinskoj pjesmi "De Shahiludo", koju je napisao monah iz Vinčestera.
Britanska šahovska asocijacija - British Chess Association (BCA)
Prvo nacionalno tijelo za promociju šaha, osnovano 1884. godine. Otac Vinstona Čerčila bio je predsjednik BCA, dok je lord Teni bio potpredsjednik.
Britanski šahovski časopis (British Chess Magazine)
Prvi šahovski časopis koji je postigao 100 godina kontinuiranog izdanja (1881-1981). Počeo je kao mjesečni šahovski časopis 1872. godine pod nazivom Huddersfield College Magazine. 1. januara 1881. godine postao je BRITISH CHESS MAGAZINE.
Bronštajn, David (1924-2006)
Pobjednik prvog Međuzonskog turnira 1948. godine u Saltšobaden, gdje je doživio napad tokom turnira. Posljednjeg dana, dok je igrao protiv Savielija Tartakovera, Litvanac iz publike iznenada je nasrnuo na njega. Nekoliko gledalaca ga je savladalo. Napadač je tvrdio da su Rusi odgovorni za deportaciju njegove sestre u Sibir. Bronštajn je pobijedio u partiji i osvojio Međuzonski turnir rezultatom 13,5-5,5. Prva nagrada na tom turniru iznosila je 550 dolara.
Brat i sestra
Prvi brat i sestra koji su podijelili prvo mjesto na turniru bili su Harold i Bernadette Reddik u Čikagu 1982. godine.
Browne, Walter (1949-2015)
Šestostruki šampion Sjedinjenih Američkih Država (1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1983). Postao je velemajstor 1970. godine, dok je predstavljao Australiju. Osnivač je Svjetske asocijacije brzopoteznog šaha (WBCA).
Bruce, Rowena (1919-1999)
Jedina šahistkinja koja je u jednom danu igrala protiv dva svjetska šampiona na zvaničnom turniru. Na turniru u Plimutu 1938. godine, igrala je protiv Vere Menčik, svjetske šampionnke u šahu, ujutru, a zatim protiv Aleksandra Aljehina, svjetskog šampiona popodne, u partijama drugog i trećeg kola. Osvojila je 11 titula britanske šahovske šampionke u periodu od 1937. do 1969. godine.
Brunner, Lucas
Prvi švajcarski velemajstor. Nakon osvajanja GM titule, povukao se iz profesionalnog šaha.
Buckle, Henry (1821-1862)
Pobjednik prvog modernog šahovskog turnira – Divan turnira 1849. godine. Bio je britanski istoričar, poznat po svojoj izuzetnoj lingvističkoj sposobnosti – govorio je sedam jezika i čitao na dvanaest. Preminuo je od tifusne groznice u Damasku.
Budimpešta 1950
Prvi turnir kandidata za svjetskog šampiona. David Bronštajn i Isaak Boleslavski podijelili su prvo mjesto na ovom turniru sa deset učesnika. Kasnije su odigrali meč za određivanje izazivača, u kojem je Bronštajn pobijedio. Samjuel Reševski je bio pozvan da učestvuje, ali mu američka vlada nije odobrila vizu za Mađarsku.
Bugojno 1986
Prvi turnir 16. kategorije ikada održan, sa prosječnim rejtingom učesnika 2628. Anatolij Karpov bio je pobjednik ovog jugoslovenskog supervelemajstorskog turnira.
Borba s bikovima
Tokom šahovskog turnira Palma de Majorka 1976. godine, Mihail Talj je postao prvi Rus koji se suprotstavio biku u areni za borbu s bikovima.
Bundesliga
Njemačko nacionalno ekipno šahovsko prvenstvo. Velemajstori iz čitavog svijeta su angažovani da igraju u ovim timskim takmičenjima i mogu zaraditi i do 50.000 dolara.
Buoncompagno, Giacomo
Vojvoda od Sore i jedan od najvećih pokrovitelja šaha u 17. vijeku.
Butrimov, Ivan (1782-1861)
Objavio prvu rusku šahovsku knjigu1821. godine.
Byrne, Robert (1928-2013)
Diplomac Jelovog univerziteta, koji je postao profesor filozofije, ali je potom napustio akademsku karijeru kako bi postao profesionalni šahista. Osvojio je treće mjesto na međuzonskom turniru u Lenjingradu 1973. godine, čime je postao treći Amerikanac u istoriji (poslije Bobija Fišera i Pal Benka) koji se kvalifikovao za Turnir kandidata. Imao je 45 godina u tom trenutku.
C
Kablovski meč(Cable match)
Prvi kablovski meč (potezi preneseni telegrafom) odigran je 1895. godine između British Chess Club i Manhattan Chess Club. U 1897. godini kablovski meč između Britanske kuće lordova i Američke kuće predstavnika završio je nerješeno.
Cafe de la Regence
Možda prvi šahovski klub na svijetu. Ovaj kafić otvoren je u Parizu od strane jednog Amerikanca 1670. godine i bio je prvi kafić u Evropi. Oko 1740. godine šahisti su se okupljali tu da igraju šah. Igrači poput Philidora, Morphyja, Steinitza, Laskera, Capablance, Aljehina, Legalla, Deschappellesa, Bourdonnaisa, Saint Amanta, Franklina, Napoleona, Voltairea, Rousseaua, Robespierre-a i drugih igrali su tamo sve do 1916. godine, kada je zatvorena šahovska soba.
Caissa
Muza ili boginja šaha, prvobitno šumska nimfa, koja je pomenuta u pjesmi Sir Williama Jonesa iz 1763. godine pod nazivom Caissa. Pesma Vida’s Scacchia Ludus, koja priča o izumu šaha, bila je inspirisana Marsom.
Calabrese (Kalabreze)
Nadimak Gioacchina Greca, italijanskog šahista iz 17. veka.
Calvo, Ricardo (1943-)
Španski novinar i međunarodni majstor koji je 1991. godine bio kritikovan od strane FIDE zbog pisanja pisma za NEW IN CHESS, koje su mnogi latinskoamerički čitaoci interpretirali kao rasističko. U pismu je govorio o neimenovanom južnoameričkom novinaru koji je “iskvario” mlade ljude.
Cambridge-Oxford match
Godišnji meč u šahu koji najduže traje. Tradicionalni meč započeo je 1873. godine. Do 1998. godine, Cambridge je pobedio 50 puta, Oxford 49 puta, dok je bilo 17 remija.
Camel
Naziv camel (kamila) koje se koristi za lovca u Tibetu i Mongoliji.
Campomanes, Florencio (1927-)
Prvi ne-Evropljanin izabran za predsjednika FIDE. Igrao je na drugoj tabli za Filipine na šahovskoj Olimpijadi 1956. godine u Moskvi, na šahovskoj Olimpijadi 1958. godine u Minhenu, i bio je kapiten tima Filipina na šahovskoj Olimpijadi 1960. godine. Kada je izabran za predsjednika FIDE 1982. godine, čitavo FIDE osoblje i FIDE sekretar su podnijeli ostavku u znak protesta. Diplomirao je na Brown univerzitetu.
Canada (Kanada) Kanadski predstavnik na međunarodnim šahovskim takmičenjima došao je do turnira zahvaljujući novcu koji je prikupljen od strane Kluba za atletiku putem binga.
Canal, Esteban (1896–1981) Peruanski šahista koji je stekao titulu velemajstora 1977. godine, kada je imao 81 godinu. Canal je živio u Veneciji, Italija, od 1923. godine, ali je i dalje predstavljao Peru na šahovskim olimpijadama, čak i 1950. godine.
Canute (995–1035) Kralj Danske, Norveške i Engleske od 1016. do 1035. godine. Naučio je šah tokom posjete Rimu 1027. godine. Kralj je naredio ubistvo danskog grofa kada je grof prevrnuo šahovsku tablu nakon što je kralj odigrao loš potez i pokušao da ga vrati.
C
Hoze Raul Kapablanka (Capablanca y Graupera, Jose Raoul) (1888–1942)
Poslat je sa Kube na Univerzitet Kolumbija 1906. godine da studira hemijsko inženjerstvo, ali je većinu vremena provodio u Manhattan Chess Club. Dvije godine kasnije napustio je univerzitet i posvetio se šahu. Tokom 1908–09. godine putovao je po Sjedinjenim Američkim Državama i vrlo uspješno igrao na simltankama.
Godine 1913. Capablanca je dobio položaj u kubanskom Ministarstvu spoljnih poslova sa titulom Vanrednog i opunomoćenog ambasadora. Međutim, nakon razvoda od prve supruge, njena porodica je izvršila pritisak i on je smijenjen na mjesto trgovinskog atašea.
Jednom je zamolio gradonačelnika Havane da isprazni turnirsku salu kako niko ne bi vidio kako predaje partiju (protiv Marshalla 1913. godine). Odbio je da pozira sa poznatom filmskom zvijezdom, rekavši: „Zašto bih joj pravio reklamu?“
Capablanca je tokom cijelog života izgubio samo 36 partija od ukupno 567. Od 1916. do 1924. godine nije izgubio nijednu partiju. Nikada nije imao šahovski set kod kuće. Preminuo je dok je posmatrao šahovsku partiju u Manhattan Chess Club. Predsjednik Kube, General Batista, lično je organizovao sahranu.
Uzimanje (Capture)
Najduže odlaganje uzimanja figure ili pješaka trajalo je 57 poteza, u partiji Chajes–Grünfeld, Karlove Vari, 1923. godine. Partija je trajala preko 15 sati i završena je u 121. potezu.
Carew, Lady Jane (1797–1901)
Prva šahistkinja koja je živjela u tri vijeka.
Carr, Neil (1968–)
Najmlađi igrač koji je pobijedio velemajstora u brzopoteznoj simultanki. Godine 1978, sa samo 10 godina, pobijedio je velemajstora.
Carroll, Charles (1737–1832)
Posljednji preživjeli od 56 potpisnika Deklaracije nezavisnosti SAD-a. Sa 89 godina igrao je protiv Turskog automata u Baltimoru 1827. godine – i pobijedio. Preminuo je u 95. godini.
Cartier, Georges
Pseudonim za Dr. Saviellyja Tartakowera tokom Drugog svjetskog rata kada je bio poručnik u Slobodnoj francuskoj vojsci.
Rokada(Castling)
Sve do 1561. godine rokada se izvodila u dva poteza. Prvo se moralo igrati topom, a zatim kraljem u sljedećem potezu. Najduže odložena rokada vjerovatno se desila u partiji Bobotsov-Ivkov, 1966. godine, kada je bijeli odigrao rokadu tek u 46. potezu.
Caxton, William (1422-1491)
Izdavač druge knjige štampane na engleskom jeziku, "The Game and Playe of the Chesse", iz 1475. godine. Knjiga je imala 72 stranice, nije sadržavala ilustracije i štampana je u Brižu, Belgija. Knjiga je bila posvećena Georgeu, vojvodi od Clarencea, starijem bratu kralja Edwarda. To je bio prevod knjige Jacobus de Cessolisa. Originalna kopija knjige vrijedi preko 100.000 dolara.
Prva knjiga štampana na engleskom jeziku bila je "The Recuyell of the Historyes of Troye", koju je Caxton objavio 1474. godine.
Kontinentalna šahovska asocijacija (CCA)
Continental Chess Association, osnovana od strane Billa Goichberga.
Dopisna šahovska liga Amerike (CCLA)
Correspondence Chess League of America. Najstarija organizacija za dopisni šah u Americi i druga najstarija u svijetu. Osnovana je 1909. godine od strane trojice dopisnih šahista. Objavljuje najveći dopisni šahovski časopis na svijetu, "The Chess Correspondent", koji je najstariji nacionalni šahovski magazin u SAD-u. CCLA je uvela prvi numerički rejting igrača još 1940. godine.
Cenzura
Godine 1935. Sjedinjene Američke Države igrale su protiv Engleske u dopisnom meču na 1002 table. Meč je prekinut 1941. godine kada je Odbor cenzora britanske vlade smatrao da šahovska notacija predstavlja neku vrstu šifre koja bi mogla omogućiti slanje tajnih poruka. Do tada je bilo završeno 562 partije. SAD su pobijedile u 223, izgubile 203, a 100 partija je završeno remijem.
Cessolis, Jacobus de
Dominikanski monah koji je napisao "De Moribus Hominum ed de Officiis Nobilium Super Ludo Scaccorum" (O običajima ljudi i njihovim plemenitim djelima s osvrtom na igru šaha). Ovo je najpoznatije šahovsko moralističko djelo. Parabole u knjizi opisuju različite staleže i društvene uloge, koje su alegorijski predstavljene kroz šahovske figure.
Chadwick, Stanley (1870-1943)
Prvi predsjednik CCLA (Correspondence Chess League of America) i smatran je "ocem CCLA". Obavljao je funkciju predsjednika CCLA od 1909. do 1917. godine.
Stolice i šah(Chairs and chess)
Tokom meča Fišer–Spaski1972. godine u Rejkjaviku, Rusi su povezali nestabilnu igru Spaskog sa Fišerovom stolicom. Islandski organizatori su postavili 24-časovnu policijsku stražu oko stolice, dok su se na njoj vršili hemijski i rendgenski testovi. Nije pronađeno ništa neobično.
Chang, Alex i Angela
Godine 1986.Alex Chang osvojio je Nacionalno prvenstvo osnovnih škola. Njegova sestra, Angela, zauzela je 2. mjesto.
Charles, Ray (1930-)
Muzičar Rej Čarls naučio je igrati šah 1965. godine, nakon što je dva puta uhapšen i hospitalizovan zbog zavisnosti od heroina. Naučio je šah u bolnici, dok je prolazio kroz "hladnu ćurku" poslije 17 godina korišćenja droga. Koristi šahovski set sa klinovima, napravljen za slijepe osobe.
Čaturanga (Chaturanga)
Najraniji jasno definisani prethodnik šaha, koji datira još iz 7. vijeka. Njegovo sanskritsko ime znači "četvoročlani", što se odnosi na četiri dijela vojske – kola (koja su kasnije postala topovi), slonove (lovci), konje i pješake.
Čoser, Džefri (Chaucer, Geoffrey) (1342-1400)
Njegova romantična poema, Knjiga o vojvotkinji, napisana 1369. godine, sadrži mnoge reference na šah.
Šah (Check)
Sve do početka 20. vijeka, bilo je obavezno najaviti šah. Do kraja 19. vijeka, bilo je obavezno reći "šah kraljici" ili "gardez" kada je napadnuta. Nekada je, ako su kralj i još jedna figura istovremeno napadnuti, bilo uobičajeno najaviti to riječima "šah obema figurama". Do početka 19. vijeka, neobjavljeni šah mogao je biti ignorisani potez. Na partiji Vesterinen–Talj u Talinu 1969. godine, desilo se čak 38 uzastopnih šahova.
Dama (Checkers)
Godine 1851., svjetski šampion u dami bio je A. Anderson, dok je svjetski šampion u šahu bio A. Anderssen. Newell Banks bio je jedini američki majstor i dame i šaha. Mogao je igrati 10 partija šaha, 10 partija dame i bilijaristovremeno. Prva kolumna o dami pojavila se u New York Clipperu 1856. godine, pored šahovske kolumne. Rekord u istovremenom igranju dame naslijepo iznosi 28 partija.
MJUZIKL "CHESS"
Najskuplji mjuzikl ikada produciran, koštao je preko 4 miliona dolara 1986. godine. Mjuzikl je napisao Tim Rajs (Tim Rice), a muziku su komponovali Beni Anderson (Benny Andersson) i Bjorn Ulveus (Bjorn Ulvaeus), bivši članovi ABBA-e.
Šahovska tabla
Prva šahovska tabla sa naizmjeničnim svijetlim i tamnim poljima pojavila se u Evropi 1090. godine.
Šahovski grad godine
Godine 1985. titulu "Šahovski grad godine" dobio je Foksboro (Foxboro) u Masačusetsu. Ironično, ovaj grad nema šahovski klub.
Šahovski informator (Chess Informant)
Prvi broj Šahovskog informatora objavljen je u septembru 1966. godine. Do sada je objavljeno 68 izdanja. Do 1990. godine izlazio je dva puta godišnje, a od 1991. godinetri puta godišnje. Svaki broj sadrži najbolje partije odigrane u tom periodu.
U prvih 68 izdanja objavljeno je 68.772 partije, uključujući 2.567 kombinacija i 2.073 završnice. Oko 8.000 šahista imalo je svoje partije objavljene u Šahovskom informatoru.
Šah je moj život (Chess is My Life)
Naslov autobiografije Anatolija Karpova i Viktora Korčnoja.
Šahovski život (Chess Life)
Časopis Šahovski život prvi put se pojavio kao zvanična publikacija Šahovske federacije SAD-a (USCF)1946. godine.
Šahovska mašina (Chess Machine)
Nadimak Hoze Raula Kapablanke (José Raúl Capablanca).
Šah je jednostavan (Chess Made Easy)
Prva američka knjiga o šahu. Objavljena je 1802. godine u Filadelfiji od strane Jamesa Humphreyja. Sadržavala je pravila šaha, partije Philidora i Cunninghama, poreklo šaha, anegdote i Moral šaha od Benjamina Franklina.
Šahovski Oskar (Chess Oscar)
Nagrada dodeljena izvanrednim igračima godine, koju odlučuju glasovi Međunarodne asocijacije šahovskih novinara. Šahovski Oskar je statueta žene pod kišobranom. Šahovski Oskar 1998. godine dodeljen je Anandu.
Šahisti (Chessplayers)
Svjetska šahovska federacija procjenjuje da postoji 550 miliona šahista.
Čiburdanidze, Maya (1961-) (Chiburdanidze, Maya)
Svjetska šampionka među ženama 13 godina, sve do njenog poraza od Xie Jun iz Kine 1991. godine. Njen trener bio je Eduard Gufeld. Bila je šampionka SSSR-a među ženama sa 16 godina i svjetska šampionka sa 17 godina, najmlađa svjetska šampionka u šahu. Napustila je šah kako bi postala časna sestra sa 34 godine.
Čikvaidze, Alexander (1932-) (Chikvaidze, Alexander (1932-))
Zamijenio je bivšeg kosmonauta Vitalija Sevastionova 1986. godine kao predsjednik Sovjetske šahovske federacije. Bio je gruzijski diplomata koji je služio kao bivši ambasador u Keniji i bio je smješten u sovjetskom konzulatu u San Francisku te ambasadama u Londonu i New Delhiju.
Kina (China)
Kineski car Wen-ti pogubio je dva strana šahista nakon što je saznao da se jedan od figura zove "Car". Bio je ljut što se njegov titula cara može povezati sa običnom igrom, te je zabranio igru. Kineski šah se igra na tabli od 9 kvadrata sa 8, a figure se pomjeraju na presjecima linija, a ne na kvadratima, tako da stvarna površina za igru iznosi 10x9. Jedna od figura je top, koja je jedinstvena i nepoznata nigdje drugdje. Šah nije bio priznat kao takmičarski sport u Kini sve do 1956. godine. Kineska šahovska federacija osnovana je 1966. godine, a svoje prvo šampionsko takmičenje organizovali su 1974. godine. Prvi međunarodni turnir koji se održao u Kini bio je 1980. godine.
Kristijansen, Larry (1956-) (Christiansen, Larry)
Prvi igrač koji je postao međunarodni velemajstor bez da je ikada bio međunarodni majstor. Godine 1977. dobio je ovaj titulu. Takođe je prvi junior srednje škole koji je pobijedio na Nacionalnom prvenstvu srednjih škola 1971. godine. Osvojio je Šahovsko prvenstvo SAD-a 1980. i 1983. godine.
Čerčil, Lord Randolph (1849-1895) (Churchill, Lord Randolph)
Otac Winstona Čerčila izabran je za potpredsednika Britanske šahovske federacije 1885. godine. Lord Tennyson bio je predsjednik Britanske šahovske federacije. Učio je šah od Zukertorta i Steinitza. Bio je koosnivač Oxford Univerzitetskog šahovskog kluba.
Čokaltea, Viktor (1932-1983) (Ciocaltea, Victor)
Rumunski šahista koji je postao međunarodni majstor 1957. godine i trebalo mu je 21 godina da postane velemajstor 1978. godine. Osvojio je rumunsko prvenstvo 8 puta od 1952. do 1979. godine.
Čist rezultat (Clean Score)
Savršen rezultat od 100%. Capablanca je ostvario savršen rezultat tri puta: Njujork 1910 (7-0), Njujork 1913 (13-0) i Njujork 1914 (11-0). Fischer je osvojio Nacionalno prvenstvo SAD-a 1963 sa 11-0, pobijedio Taimanova 6-0 i Larsena 6-0 u Kandidatskim mečevima.
Šahovski sat (Clock, Chess)
Prvi mehanički šahovski sat izumio je Thomas Wilson 1883. godine. Pre toga su se koristile pješčane satove. Pješčani satovi su prvi put korišćeni u Londonu 1862. godine. Savremeni pulsni sat prvi put je usavršio Veenhoff 1900. godine. Prvi elektronski šahovski sat proizveden je u Kijevu 1964. godine.
Šahovski klub (Club, Chess)
Prvi šahovski klub na svijetu osnovan je u Italiji 1550. godine. Prvi šahovski klub u Engleskoj bio je Slaughter’s Coffee House, osnovan u Londonu 1715. godine. Najstariji šahovski klub u Evropi je Zurich Chess Club, osnovan 1809. godine. Najstariji šahovski klub u SAD-u je Manhattan Chess Club, osnovan 1877. godine. Prvi šahovski klub u Rusiji osnovao je Tchigorin 1880. godine.
Najveći šahovski klub u SAD-u je Labate Chess Centre u Anaheimu, Kalifornija, sa oko 400 članova.
Razbijači kodovai šah (Codebreakers and chess)
Tokom Drugog svjetskog rata, neki od najboljih šahista bili su i 'razbijači kodova'. Britanski majstori Harry Golombek, Stuart Milner-Barry i H. O'D. Alexander bili su članovi tima koji je razbio nacistički Enigma kod. U septembru 1939. godine, britanski šahovski tim je upravo osigurao kvalifikacije za finale u Buenos Airesu na Olimpijadi. Kada je izbio rat, naredili su im da se vrate kući na sledećem brodu. Tokom jedne smjene noću, Milner-Barry je alarmirao ostatak broda kad je mislio da je ugledao podmornicu. Na kraju se ispostavilo da je to bio delfin.
Coe, Jacques (1893-1997)
Osnivački član Američke šahovske federacije 1955. godine i bivši predsjednik Manhattan Chess Cluba.
Cohen, Lewis
Lewis Cohen nikada nije izgubio nijednu partiju na Nacionalnom prvenstvu za osnovce, ostvarivši rezultat 40-0.
Kolegijum (College)
Prvi međunarodni turnir ograničen na studente održan je u Liverpoolu, Engleska 1952. godine. Prvi službeni šahovski olimpijski turnir za studente održan je u Oslo 1954. godine.
Collins, John (1912-)
Šahovski učitelj Bobbyja Fischera, Roberta Byrnea, Willijama Lombardija, Donalda Byrnea, Sala Matera i Raya Weinsteina. Osvojio je Nacionalno prvenstvo u dopisnom šahu SAD-a, Marshall Chess Club prvenstvo i New York Championship. Bio je prvi urednik za dopisni šah za časopis Chess Review.
Šahovska rubrika (Column, Chess)
Prva šahovska rubrika u novinama bila je u Liverpool Mercury 1813. godine. Najstarija rubrika koja još uvijek postoji je ona u Illustrated London News, koja je prvi put objavljena 1842. godine. Prva američka šahovska rubrika pojavila se 1845. godine u New York Spirit of the Times.
Računari (Computers)
Prvi pokušaj šaha na računaru bio je mat u 2 poteza, programiran 1949. godine na Ferranti digitalnoj mašini. Prvi računar koji je igrao pravi šah bio je program koji je napisao Alex Bernstein na MIT-u 1959. godine. Massachusetts Amateur Championship označava prvo takmičenje u kojem je računar igrao šah protiv ljudi pod uslovima turnira 1967. godine.
MacHack VI, sa MIT-a, završio je sa 1239 privremenim rejtingom. Prvi šahovski turnir u kojem su učestvovali samo računski programi održan je u New Yorku 1970. godine. Prvo svjetsko prvenstvo u računarima održano je u Stockholmu 1974. godine i pobijedio je sovjetski program KAISSA. Cray Blitz je bio prvi šahovski računar koji je pobijedio na državnom šahovskom prvenstvu, kada je osvojio Mississippi Championship 1981. godine. 1983. godina bila je prva kada je mikrokompjuter pobijedio majstora u turnirskom šahu. 1983. godina bila je i prva kada je računar stekao ustanovljeni majstorski rejting. U maju 1997. DEEP BLUE pobijedio je svjetskog šampiona Garryja Kasparova u meču.
Konsekutivni potezi (Consecutive Moves)
Bilo je 72 uzastopna poteza kraljicom u partiji Mason-Mackenzie u Londonu 1882. godine.
Kuk (Cook)
Termin u kompoziciji za alternativni ključ koji nije bio namijenjen od strane kompozitora. Ime je dobio po Eugeneu Cooku (1830-1915), koji je bio toliko stručan u rješavanju problema da je nalazio drugačija ili više rješenja za mnoge probleme, pa je njegovo ime postalo sinonim za tu radnju.
Kuk, Eugene (1830-1915) (Cook Eugene)
Najistaknutiji američki problemista svog vremena. Mnoge njegove šahovske probleme objavljivali su Staunton’s The Chess Player’s Chronicle i The Illustrated London News. Cook je bio predsjednik New Jersey Chess Association i preuzeo je funkciju za odjeljenje problema u časopisu The Chess Monthly. U to vrijeme, Paul Morphy bio je urednik sekcije za igre. 1859. godine napisao je American Chess-Nuts, značajnu knjigu o šahovskim problemima u Americi. Lično je sastavio oko 800 problema.
Kuk, Nathaniel (Cook, Nathaniel)
Dizajner Staunton šahovskih figura iz 1835. godine. Svoj dizajn je registrovao 1849. godine. Howard Staunton preporučio je upotrebu ovih figura šest mjeseci kasnije. Cook nije obnovio svoju registraciju, koja je bila važeća samo tri godine. 1852. godine Staunton je postigao dogovor sa Cookom da odobri Stauntonov potpis kao zaštitni znak koji će biti stavljen na kutije u kojima su prodavani njegovi kompleti. Cookova firma je 1900. godine postala dio John Jaques and Son, Ltd.
Dopisni šah (Correspondence Chess)
Prva poznata poštanska partija šaha odigrana je 1119. godine između kralja Henrija I Engleske i kralja Luja VI Francuske. Najranija poštanska partija igrana je između igrača u Bradi i Hagu 1824. godine. 1870. godine osnovan je prvi poštanski šahovski klub, Caissa Correspondence Club. 1888. godine održan je prvi međunarodni poštanski šahovski turnir. Najviše dopisnih partija koje su igrane odjednom je 1000, a ostvario ih je Robert Wyller. 1883. godine Cambridge University odigrao je poštansku partiju sa ludnicom Bedlam. Bedlam je pobijedio. Jedini dva američka dopisna velemajstora Correspondence Grandmasters) su Hans Berliner i Victor Palciauskas. Obojica su bili svjetski šampioni u dopisnom šahu. Najveći rejting američkog dopisnog igrača prema USCF imao je Penquite sa 2927 (pobijedivši 49 partija zaredom, bez poraza i remija).
Savjetnica (Counselor)
Naziv za kraljicu na Borneu, u Kini, Iranu i Turskoj. Naziv za lovca na Javi.
Krakovska poema (Cracow Poem)
Latinska poema iz rukopisa datiranog 1422. godine, koji se čuva u Jagiellonskoj biblioteci u Krakovu. Poema pripisuje izum šaha Odiseju.
Lukavi (Crafty)
Šahovski program koji je napisao Bob Hyatt. Smatra se "sinom" Cray Blitz-a.
Cray Blitz
Prvi računar koji je osvojio titulu državnog prvaka (Misisipi, 1981). Cray Blitz je osvojio svjetsko prvenstvo u kompjuterskom šahu 1983, 1986. i 1989. godine. Program je napisao Robert Hyatt.
Kit Kritenden (Crittenden, Kit)
Godine 1948, Kit Kritenden je osvojio prvenstvo savezne države Sjeverna Karolina sa 13 godina, postavši najmlađi državni prvak u SAD-u. Godinu ranije završio je na posljednjem mjestu državnog prvenstva.
Rejčel Kroto (Crotto, Rachel) (1958- )
Jedna od najmlađih djevojčica koje su ikada igrale na Prvenstvu SAD-a za žene, sa 13 godina.
Prijestolonasljednik šaha (Crown Prince of Chess)
Nadimak Arona Nimzoviča.
Kuba (Cuba)
Godine 1952, u Havani je održan međunarodni turnir. Tokom turnira, na Kubi je izbila revolucija, a predsjednik koji je bio pokrovitelj turnira je svrgnut. Meksički učesnici su povučeni od strane svoje vlade.
Na kraju, kubanski prvak, Huan Kesada (Juan Quesada), koji je igrao na turniru, preminuo je od srčanog udara. Njegovoj sahrani prisustvovali su svi velemajstori koji su učestvovali na turniru.
Godine 1965., Kuba se povezala sa Maršalovim šahovskim klubom u Njujorku putem teleksa kako bi Bobi Fišer (Bobby Fischer) mogao igrati na Memorijalnom turniru Kapablanke u Havani. Svaka partija trajala je do sedam sati. Nakon turnira, Kuba je morala platiti račun od preko 10.000 dolara. Dr Hose Raul Kapablanka (Dr. José Raúl Capablanca), sin pokojnog svjetskog prvaka, prenosio je poteze u Havani.
Kuba je potrošila preko 5 miliona dolara na Šahovsku olimpijadu 1966. održanu u Havani. Fidel Kastro (Fidel Castro) odigrao je nekoliko egzibicionih partija, uključujući remi sa velemajstorom Tigranom Petrosjanom (Tigran Petrosian).
Prvi otvoreni međunarodni turnir na Kubi održan je 1992. godine, u čast 400-godišnjice Havane kao glavnog grada ostrva.
Kipar (Cyprus)
Godine 1960. osnovan je Šahovski savez Kipra, a održano je i prvo prvenstvo Kipra u šahu.
Godine 1962., Kipar je ostvario najgori rezultat u istoriji Šahovskih olimpijada. Na Olimpijadi u Varni, tim nije ostvario nijednu pobjedu, završivši sa 0 bodova iz 20 mečeva. Jedan od njihovih igrača, Ioanidis (Ioannidis), takođe je izgubio svih 20 partija. Ukupno, tim je pobijedio u 2 partije, remizirao 2, a izgubio 76.
Na Olimpijadi u Tel Avivu 1964., Ioanidis je ponovo izgubio sve partije (4), a Kipar je opet zauzeo posljednje mjesto, sa samo 1 remijem i 13 poraza. Njihov tim je ukupno ostvario 5 pobjeda, 4 remija i 47 poraza.
Czerniak, Moše (Moshe Czerniak) (1910-1984)
Šahista rođen u Poljskoj, koji je emigrirao u Palestinu, proveo veći dio života u Argentini, a na kraju se nastanio u Izraelu.
Osvojio je prvenstvo Palestine 1936. godine sa 26 godina, a zatim i prvenstvo Izraela 1974. godine sa 64 godine.
D
Dadian, Princ (Dadian, Prince)
Sponzor Monte Karlo turnira 1903. godine. Pozvao je Čigorina da učestvuje, ali mu je kasnije platio 1.500 franaka (više od novčane nagrade za treće mjesto) da ne igra, jer je Čigorin objavio analizu jedne od prinčevih partija, ukazujući na njegove velike greške.
Vrijedan umjetnički predmet trebalo je da pripadne pobjedniku kratkog meča između prvoplasiranog i drugoplasiranog igrača (Taraša i Marocija). Međutim, igrači su željeli da igraju i za novac, što je naljutilo princa, pa je umjetnički predmet dao trećeplasiranom igraču – Pilsburiju (Pillsbury).
Dake, Artur (Arthur Dake) (1910- )
Nakon službe u trgovačkoj mornarici sa 16 godina, radio je kao radnik za naplatu mostarine, kontrolor saobraćaja i inspektor automobila u saveznoj državi Oregon.
Na tri šahovske olimpijade pobijedio je 27 puta, izgubio samo 4 partije, osvojivši zlatnu medalju i najbolji individualni rezultat na Varšavskoj olimpijadi 1935. godine.
Dobio je počasnu titulu velemajstora1986. godine u znak priznanja za rezultate iz 1930-ih.
Dali, Harlou (Harlow Daly) (1883-1979)
Možda najstarija osoba koja je osvojila državno šahovsko prvenstvo.
1968. godine osvojio je prvenstvo Mejna (Maine) sa 85 godina.
Ranije je pobijedio 1961. godine sa 77 godina i 1965. godine sa 81 godinom.
Damiani, Petrus
Kardinal-biskup Ostije koji je 1061. godine pisao papi Aleksandru II, tražeći da zabrani šah među sveštenstvom i kazni jednog biskupa jer je u večernjim satima gubio vrijeme igrajući šah.
Damiano (1500-1544)
Autor knjige "Questo Libro e da imparare giocave a scachi", prve šahovske knjige u Italiji. Napisana je na italijanskom i španskom jeziku i postala je prvi bestseler modernog šaha.
Prošla je kroz osam izdanja u 50 godina.
Gluvi i nijemi (Deaf and Dumb)
Prvo ekipno prvenstvo za gluve održano je u Norveškoj 1953. godine.
Prvo Svjetsko prvenstvo za gluve i nijeme održano je u Poljskoj 1956. godine, a pobijedio je Svaverski iz Čehoslovačke.
Dekan američkog šaha (Dean of American Chess)
Titula Georgea Koltanowskog. Ovu titulu je ranije nosio Hermann Helms.
Dekan šaha Nove Engleske (Dean of New England Chess)
Titula Harryja Lymana.
Smrt šahista (Death of Chess Players)
Georgy Agzamov (1954-1986) – umro nakon pada između dvije stijene na plaži.
Curt Von Bardeleben (1861-1924) – izvršio samoubistvo skočivši s prozora pansiona.
Efim Bogoljubov (1889-1952) – preminuo od srčanog udara posle šahovske simultanke.
Jose Capablanca (1888-1942) – doživio moždani udar dok je gledao partiju šaha u Manhattanskom šahovskom klubu.
Edgar Colie (1897-1932) – preminuo nakon operacije čira na želucu.
Nikolai Grigoriev (1895-1938) – preminuo nakon operacije slijepog crijeva.
George Mackenzie (1837-1891) – preminuo od predoziranja morfijumom.
Frank Marshall (1877-1944) – preminuo od srčanog udara nakon što je napustio šahovski turnir u Jersey Cityju.
Johannes Minckwitz (1843-1901) – izvršio samoubistvo bacivši se pred voz.
Paul Morphy (1837-1884) – doživio moždani udar dok se kupao u hladnoj vodi.
Harry Pillsbury (1872-1906) – preminuo od sifilisa.
Nicholas Rossolimo (1910-1975) – preminuo od povreda glave nakon što je pao niz stepenice u Manhattanu.
Pierre Saint-Amant (1800-1872) – preminuo nakon pada s konja i kočije.
Carl Schlechter (1874-1918) – umro od upale pluća i gladi.
Vladimir Simagin (1919-1968) – doživio srčani udar tokom šahovskog turnira.
Herman Steiner (1905-1955) – preminuo od srčanog udara nakon partije na Prvenstvu Kalifornije.
Frederick Yates (1884-1932) – preminuo u snu zbog curenja plina iz neispravnog spoja.
Alexander Zaitsev – preminuo od tromboze nakon manje operacije kojom mu je trebalo produžiti nogu.
Johann Zukertort (1842-1888) – doživio moždani udar dok je igrao šah u londonskoj kafeteriji.
DEEP BLUE
IBM-ov šahovski superkompjuter koji može izračunati preko 200 miliona poteza u sekundi ili 50 milijardi poteza u 3 minuta. U maju 1997. godine pobijedio je svjetskog prvaka Garija Kasparova rezultatom 2 pobjede, 1 poraz i 3 remija. Kasparov je prethodno savladao Deep Blue u februaru 1996. godine sa 3 pobjede, 1 porazom i 2 remija. Projekat Deep Blue IBM razvija od 1989. godine.
DEEP THOUGHT
Jednom je bio najjači računar u svijetu u šahu. Pretraživao je otprilike 2 miliona šahovskih pozicija u sekundi. Deep Thought je postao prvi računar koji je pobijedio velmasterskog šahistu u turnirskom meču pobijedivši Benta Larsena na US Open-u 1988. godine. Deep Thought je podijelio prvo mjesto na US Open-u sa Tony Miles-om. Postao je svjetski šampion među računarima 1989. godine i pobijedio Davida Levya u meču kasnije te godine.
De Firmian, Nick (1957-)
Šampion SAD-a 1998. godine. Podijelio je titulu u 1987. i 1995. godini.
Demonstraciona tabla
Prvu demonstracionu tablu dizajnirao je Lowenthal 1857. godine. Prva upotreba demonstracione table u svjetskom šampionatu bila je tokom meča Steinitz-Zukertort 1886. godine.
Denker, Arnold (1914-)
Bivši bokser (pobjedio je u tri uzastopne Golden Gloves borbe nokautom) koji je osvojio šampionat SAD-a 1944. godine. 1942. godine pobijedio je Reshevskog na vrijeme u šampionatima SAD-a. Dok su posmatrači gledali, direktor turnira (Walter Stephens) je pogrešno izjavio da je Denkerovo vrijeme isteklo. Gledao je na sat naopako i odbio da promijeni svoju odluku, što je na kraju Reshevskom donijelo titulu. Denker je jednom nastupao u reklami za Camel cigarete. Dobio je titulu počasnog velemajsora 1981. godine.
Danska
Danski kraljevi, Canute V i Valdemar, igrali su šah kada su napadnuti. Canute je ubijen, ali je Valdemar pobjegao koristeći šahovsku tablu kao štit. Godine 1250., kralj Eric IV (Ploughpenny) je uhvaćen dok je igrao šah i kasnije pogubljen.
Deschapelles, Alexandre (1780-1847)
Verovatno najjači igrač na svijetu od 1810. do 1820. godine. Tvrdio je da je ovladao šahom u tri dana učenja. Izgubio je desnu ruku boreći se protiv Prusa. Odustao je od šaha i prešao na whist kada više nije mogao da pobijedi svoje protivnike sa davanjem fore. George Perigal, nakon što ga je intervjuisao, napisao je: "M. Deschapelles je najveći šahista u Francuskoj; M. Deschapelles je najveći whist igrač u Francuskoj; M. Deschapelles je najveći bilijar igrač u Francuskoj; M. Deschapelles je najveći uzgajivač bundeva u Francuskoj; M. Deschapelles je najveći lažov u Francuskoj."
DEUTSCHE SCHACHZEITUNG
Vodeći šahovski časopis u Njemačkoj. To je najstariji šahovski časopis koji se još uvijek izdaje. Osnovao ga je Bledow 1846. godine. Nije imao izdanja od 1945. do 1950. godine.
De Vere, Cecil (1845-1875)
Prvi zvanični britanski šahovski šampion (1866) koji je osvojio titulu sa 21 godinom. Ostao je najmlađi nosilac titule više od jednog vijeka. Njegovo pravo ime bilo je Valentine Brown, a rođen je na Valentinovo. Preminuo je od tuberkuloze u 29. godini života.
Dilaramin mat
Najpoznatija od Shatranj kompozicija. U starim arapskim rukopisima, jedan plemić je igrao šah i stavio svoju omiljenu ženu, Dilaram (srčana lakoća), kao ulogu na jednoj od partija. Nažalost, igra je krenula loše za plemića i poraz je izgledao neizbježan. Dilaram je viknula svom plemiću kako da izbjegne mat. Rekla je: "Žrtvuj svoja dva topa, ali ne i mene!" To je učinio i pobjedio partiju. Evo modernog prikaza Dilaramovog mata:
Rh8+ Kxh8
Ng4+ Kg8
Rh8+ Kxh8
g7+ Kg8
Nh6 mate
Razvod(Divorce)
1963.godine, žena jednog šahiste u Milanu podnijela je zahtjev za razvod jer je bio toliko opsjednut šahom da je odbijao da radi i podrži njihovu dvoje djece. Sud je presudio da gospođa Edvige Ruinstein ima pravo da se razvede od svog muža.
Dlugy, Max (1966-)
Pobjednik Svjetskog juniorskog prvenstva 1985. godine. Godine 1990. postao je prvi velemajstor izabran za predsjednika Američke šahovske federacije. 1985. godine, sa 19 godina, prošao je na međuzonski turnir, kao najmlađi američki igrač još od Fischera.
Dos Hermanas 1996 (Dos Hermanas 1996)
Prvi turnir XIXkategorije ikada održan. Kramnik i Topalov podijelili su prvo mjesto.
Down, Nick
Bivši britanski juniorski šahovski dopisni prvak. U britanskom šahovskom dopisnom prvenstvu za žene 1985-86, Nick Down se prijavio kao Miss Leigh Strange i pobijedio na takmičenju. Kasnije je uhvaćen i priznao da je njegova prevara bila šala koja je izmakla kontroli. Kasnije mu je bilo zabranjen učešće od strane Britanske šahovske dopisne asocijacije.
Remi (Draw)
Prvi put kada se remi brojao kao polovina poena bilo je na Dundee međunarodnom turniru 1867. godine. Do 1952. godine, USCF Šahovski pravilnik je imao tačku da remi ne može biti prihvaćen uz obostrani pristanak dok ne prođe 30 poteza.
Majstor remija (Drawing Master)
Nadimak Carla Schlechtera. On je polovinu svojih partija završio remijem tokom svoje turnirske karijere. Međutim, ovaj nadimak bi vjerovatno trebao biti dodijeljen O’Kelly de Galwayu, koji je odigrao remi u svih devet svojih partija na Beverwijku 1957. godine, remizirao sedam od devet partija na Beverwijku 1958. godine, i svih devet svojih partija remizirao na Beverwijku 1959. godine.
Remizirane partije (Drawn Games)
Do 1867. godine, remizirane turnirske partije morale su biti ponovo odigrane. Međunarodna pravila šaha iz 1929. godine i USCF pravila iz 1939. godine zahtijevala su da igrači odigraju najmanje 30 poteza prije nego što pristanu na remi.
Dubai
Domaćin Šahovske olimpijade 1986. godine. Holandija, Švedska, Norveška, Danska i Američka Djevičanska Ostrva bojkotovali su olimpijadu jer je Izrael bio isključen. Rekordan broj od 107 zemalja je učestvovalo. Prethodni rekord je bio postavljen u Lucernu 1982. godine, sa 91 zemljom.
Duchamp, Marcel (1887-1968)
Poznati umjetnik (jedan od osnivača dadaizma, nadrealizma i kubizma) i šahista koji je koristio šahovske motive u mnogim svojim slikama. Godine 1927, njegova mlada supruga Lydie zalijepila je sve njegove šahovske figure za tablu jer je čitav svoj medeni mjesec proveo proučavajući šah. Razveli su se tri mjeseca kasnije. Igrao je za Francusku na četiri olimpijade. Njegove tri najpoznatije šahovske slike su: "Šahisti" (1910), "Portret šahiste" (1911), i "Kralj i kraljica okruženi golim figurama" (1912).
Duel
Maroczy je jednom izazvao Nimzowicha na dvoboj iz pištolja na Bledu 1931. godine.
Durao, Joaquim (1938-)
Portugalski šahista; dobio je titulu međunarodnog majstora 1975. godine. Osvojio je portugalsko prvenstvo 13 puta.
E
Edmondson, Ed (1920-1982)
Bivši predsjednik i izvršni direktor U.S. Chess Federation. Doživio je srčani udar dok je igrao šah na plaži u Waikikiju. Edmondsonov trofej se dodjeljuje pobjedniku National Open turnira. Povukao se iz U.S. Air Force kao potpukovnik, služio je kao navigator na avionima za dopunu goriva i bombarderima.
Edward I (1239-1307)
Kralj Engleske. Godine 1270. igrao je šah protiv vojnika u sobi sa krovom prekrivenim pločicama. Upravo je napustio svoju stolicu kada je iznenada ogromna stijena pala na mjesto na kojem je sjedio. Njegov šurjak, Alfonso od Kastilje, naručio je jedan od najvažnijih rukopisnih radova o šahu.
EG
Časopis na engleskom jeziku posvećen završnicama, koji je izlazio periodično.
Egipat Šah je u Egipat uveo sasanidski kralj, Khusrau II 620. godine.
Einsiedeln stihovi (Einsiedeln Verses) Najraniji poznati književni prikaz šaha i najranija referenca na šah u zapadnoj dokumentaciji. Napisano je u 10. veku u manastiru Einsiedeln u Švajcarskoj. To je pesma od 98 stihova koja opisuje šah.
Ajnštajn, Albert (Einstein, Albert) Albert Ajnštajn je bio dobar prijatelj svjetskog šahovskog šampiona Emanuela Laskera. U intervjuu za New York Times 1936. godine, Albert je rekao: „Ja ne igram nikakve igre. Nemam vremena za to. Kada završim sa radom, ne želim ništa što zahtijeva naprezanje uma.” Kasnije u životu, ipak je počeo da se bavi šahom.
Eliskases, Eric (1913-1997) Austrijski velemajstor koji je ostao u Argentini tokom šahovske olimpijade nakon što je izbio Drugi svjetski rat. Dobio je titulu GM 1952. godine. Eliskases je pobedio Kapablanku i Fišera.
Elo, Arpad (1903-1992) Igrao je na 37 uzastopnih državnih prvenstava u Wisconsinu, od 1933. do 1969. godine, osvajajući titulu 9 puta. Bio je profesor fizike i predsjednik Američke šahovske federacije prije nego što se ta federacija spojila i postala dio U.S. šahovske federacije. Smatra se ocem naučnog rejtinga u šahu.
Završnica (Endgame) Maksimalan broj poteza potrebnih za mat iz najlošijeg mogućeg početnog položaja je sljedeći: top i lovac protiv dva konja - 223 poteza; kraljica protiv dva lovca - 71 potez; kraljica i top protiv kraljice - 67 poteza; dva lovca protiv konja - 66 poteza; kraljica protiv dva konja - 63 poteza; top i lovac protiv topa - 59 poteza.
En passant Prvi put korišćen u 15. vijeku, ali nije bilo univerzalno prihvaćen sve do 1880. godine.
Epigrami
Epigrami su sažete, duhoviti izreke. Šah ima obilje epigrama poznatih ljudi i poznatih šahista. Evo nekoliko primjera šahovskih epigrama:
• “Šah je dobra ljubavnica, ali loš gospodar.” - Abrahams
• “Šah će nam svima uvijek biti gospodar.” - Aleksandar Aljehin
• “Od svih lijekova na svijetu, šah mora biti najtrajnije zadovoljstvo.” - Assaic
• “Dobar igrač uvijek ima sreću.” - Jose Capablanca
• “Dobar možeš postati u šahu samo ako voliš tu igru.” - Bobby Fischer
• “Volim da ih natjerati da se muče.” - Bobby Fischer
• “Ako pobijedim, ja sam genije. Ako ne pobijedim, nisam.” - Bobby Fischer
• “Život je poput šaha, sa borbom, takmičenjima, dobrim i lošim događajima.” - Benjamin Franklin
• “Ne možeš igrati šah ako si dobre duše.” - Francuska izreka
• “Šah je more u kojem komarac može piti, a slon se može okupati.” - Indijska izreka
• “Često igram potez koji znam kako da pobijem.” - Bent Larsen
• “Na šahovskoj table laži i licemjerje ne opstaju dugo.” - Emanuel Lasker
• “Pomozi svojim figurama da bi one mogle pomoći tebi.” - Paul Morphy
• “Izolovani pješak širi tugu na čitavu šahovsku tablu.” - Aron Nimzovich
• “Pješaci su duša šaha.” - Philidor
• “Šah je nemilosrdan: moraš biti spreman da ubijaš ljude.” - Nigel Short
• “Između otvaranja i završnice bogovi su stavili središnjicu.” - Siegbert Tarrasch
• “Šah, kao ljubav, kao muzika, ima moć da učiniti ljude sretnim.” - Tarrasch
• “Kada ne znaš što da radiš, čekaj da tvoj protivnik dobije ideju; sigurno će biti loša.” - Tarrasch
• “Bijeli je izgubio jer nije zapamtio ispravan nastavak i morao je smisliti poteze sam.” - Tarrasch
• “Svi šahisti bi trebali imati hobi.” - S. Tartakower
• “Taktika je znanje što raditi kada postoji nešto što treba raditi; strategija je znanje što raditi kada nema ničega.” - Tartakower
• “Greške su sve tu, čekaju da budu napravljene.” - Tartakower
• “Pobjednik u partiji je onaj koji je napravio pretposljednju grešku.” - Tartakower
• “Uvijek je bolje žrtvovati protivnikove figure.” - Tartakower
Erasmus High School (Erasmus High School) Srednja škola koju su pohađali Bobby Fischer, Walter Browne i Barbra Streisand. Barbra je pohađala Erasmus u isto vrijeme kada i Bobby, i jednom je "bila zaljubljena" u njega. Bobby je napustio školu sa 16 godina, rekavši: "Učitelji su svi kreteni."
Euwe, Max (1901-1981)
Bivši predsjednik FIDE koji je bio svjetski šampion - 1935-37. i na jedan dan 1947. godine. Godine 1947, FIDE kongres je izabrao Euwe-a za svjetskog šampiona nakon što je Aljehin preminuo. Međutim, sovjetska delegacija, koja je postala član FIDE 1947. godine, zakasnila je jedan dan na glasanje. Došli su sljedećeg dana i titula je oduzeta u korist meč-turnira. Bavio se boksom u mladosti.
Evans, Larry (1932- ) Naučio je šah od svog starijeg brata sa pet godina. Njegov brat je kasnije poginuo u akciji kao član posade bombardera tokom Drugog svjetskog rata. Najbolji Blackjack igrač među svim velemajstorima. Živi u gradu Reno, Nevada. Osvojio je šampionat SAD-a pet puta i U.S. Open četiri puta. Godine 1951, sa 19 godina, bio je šampion U.S. Open-a, šampion U.S. zatvorenog šampionata i šampion U.S. Speed-a. Evans je jednom održao simultanku u psihijatrijskoj ustanovi, pobijedivši 39 i izgubivši 1. partiju. Kada je otišao da čestita pobjedniku, pobjednik mu je rekao: "Ne moraš biti lud da bi igrao šah, ali sigurno pomaže!"
Vječno zelena partija (Evergreen game) Naziv koji je Steinitz dao partiji Anderssen - Dufresne, Berlin, 1852, zbog njene ljepote. Adolf Anderssen - Jean Dufresne, Berlin 1852, Evansov gambit
Ekscelzior tema Pješak koji ide sa svoje početne pozicije do ranga promocije u 5 uzastopnih poteza u toku rješenja.
Kancelar britanske blagajne (Exchequer, Chancellor of the) Britanski ministar finansija. Titula je potekla od brojanja novca na tabli za šah. Godine 1080. Normani su nazvali svoje finansijske odjele države "l’excheiquier" prema šahovskoj tabli koja se koristila kao oblik abakusa.
Berlinski egzekutor (Executioner of Berlin) Nadimak Kurta Richtera.
Odigran potez označiti uzvičnikom (Exclamation point) Prvi uzvičnik za šahovski potez pojavio se u bilješkama iz Staunton-ove CHESS PLAYER’S CHRONICLE i označavao je loš potez.
Ezra, Abraham (1092-1167) Napisao prve šahovske pjesme na hebrejskom jeziku u 12. stoljeću.
Erasmus High School (Erasmus High School) Srednja škola koju su pohađali Bobby Fischer, Walter Browne i Barbra Streisand. Barbra je pohađala Erasmus u isto vrijeme kada i Bobby, i jednom je "bila zaljubljena" u njega. Bobby je napustio školu sa 16 godina, rekavši: "Učitelji su svi kreteni."
Euwe, Max (1901-1981)
Bivši predsjednik FIDE koji je bio svjetski šampion - 1935-37. i na jedan dan 1947. godine. Godine 1947, FIDE kongres je izabrao Euwe-a za svjetskog šampiona nakon što je Aljehin preminuo. Međutim, sovjetska delegacija, koja je postala član FIDE 1947. godine, zakasnila je jedan dan na glasanje. Došli su sljedećeg dana i titula je oduzeta u korist meč-turnira. Bavio se boksom u mladosti.
Evans, Larry (1932- ) Naučio je šah od svog starijeg brata sa pet godina. Njegov brat je kasnije poginuo u akciji kao član posade bombardera tokom Drugog svjetskog rata. Najbolji Blackjack igrač među svim velemajstorima. Živi u gradu Reno, Nevada. Osvojio je šampionat SAD-a pet puta i U.S. Open četiri puta. Godine 1951, sa 19 godina, bio je šampion U.S. Open-a, šampion U.S. zatvorenog šampionata i šampion U.S. Speed-a. Evans je jednom održao simultanku u psihijatrijskoj ustanovi, pobijedivši 39 i izgubivši 1. partiju. Kada je otišao da čestita pobjedniku, pobjednik mu je rekao: "Ne moraš biti lud da bi igrao šah, ali sigurno pomaže!"
Vječno zelena partija (Evergreen game) Naziv koji je Steinitz dao partiji Anderssen - Dufresne, Berlin, 1852, zbog njene ljepote. Adolf Anderssen - Jean Dufresne, Berlin 1852, Evansov gambit
Ekscelzior tema Pješak koji ide sa svoje početne pozicije do ranga promocije u 5 uzastopnih poteza u toku rješenja.
Kancelar britanske blagajne (Exchequer, Chancellor of the) Britanski ministar finansija. Titula je potekla od brojanja novca na tabli za šah. Godine 1080. Normani su nazvali svoje finansijske odjele države "l’excheiquier" prema šahovskoj tabli koja se koristila kao oblik abakusa.
Berlinski egzekutor (Executioner of Berlin) Nadimak Kurta Richtera.
Odigran potez označiti uzvičnikom (Exclamation point) Prvi uzvičnik za šahovski potez pojavio se u bilješkama iz Staunton-ove CHESS PLAYER’S CHRONICLE i označavao je loš potez.
Ezra, Abraham (1092-1167) Napisao prve šahovske pjesme na hebrejskom jeziku u 12. stoljeću.
F
Fagan, Mathilda (1850-1931) Pobjednica šahovskog turnira u Bombaju, Indija, na kojem je učestvovalo 12 muškaraca. Pobijedila je u svim svojim partijama. Diskvalifikovana je jer je bila žena koja je igrala u klubu čije je članstvo bilo ograničeno samo na muškarce. Uložila je žalbu na ovu odluku na sudu i pobijedila. Postala je aktivistkinja za emancipaciju.
Fahrni, Hans (1874-1939) Prvi majstor koji je igrao protiv 100 protivnika simultano. To se desilo 1911. godine u Minhenu. Njegov rezultat bio je 55 pobjeda, 39 remija i 6 poraza u sedam i po sati.
Slavni ljudi koji igraju šah (Famous People Who Play Chess)
Abdul-Jabbar, Kareem (1947- Košarkaš Abdullah Ibn Huseain (1882-1951) Kralj Jordana Adams, Richard -pisac (Watership Down) Agnew, Spiro T. (1918- ) -političar (39 potpredsjednik SAD) Akins, Claude (5/25/18 -1/27/1994) Film, TV Albert, Prince (8/26/1819-1861) -Kraljevska porodica (oženio Kraljicu Viktoriju) Alda, Alan (1/28/36 Film Alfonso -Kraljevska porodica (Kralj Španije) Allen, Woody (12/1/35 Film Amis, Martin -pisac (Money) Amory, Cleveland (9/2/1917 -pisac Anderson, Clive TV voditelj Andrews, Anthony (1948) Film (Brideshead Revisited) Aquino, Cory -političar (Philippine Predsjednik) Arafat, Yasser -političar (PLO) Ardiles, Ossie -Sport (Fudbaler) Ascham, Roger -političar (Engleska) Asimov, Isaac (1/2/20 - 1992) -pisac (Nauka, Naučna fantastika) Atahualpa (1500-1533) -Kraljevska porodica (Poslednji vladar Inka u Peruu) Attlee, Clement (1/3/1883-1967) -političar (Britanski premijer) Auchinleck, General Sir Claude – Heroj II Svjetskog rata Ayer, Alfred (1910- ) -Mislilac (Britanski filozof) Ayers, Lew (12/28/1908- Film (All Quiet On The Western Front)
Bacon, Sir Francis (1/22/1561-4/9/1626) -mislilac (Engleski Filozof) Balfour, Arthur (7/25/1848-3/19/1930) -političar (Britanski Premijer) Balzac, Honore De (5/20/1799-8/18/1850) -pisac (Francuski pisac) Barnett, Dick -Košarkaš (NY Knicks) Barnham, Phineas.T. -Cirkus, Musej Barrymore, John (1882-1942) -Film Barrymore, Lionel(4/28/1878-11/15/1954) -Film Baryshnikov, Mikhail (1/28/1948- ) -Film (Baletska zvijezda) Bathory, Stephan (1553-1586) -Kraljevska porodica (Kralj Poljske od 1576-1586) Baum, Frank (5/15/1856-1919) -pisac (Wizard Of Oz) Beauharnais, Eugene (1781-1824) Francuski general; Napoleonov usvojen sin Becker, Boris (11/22/1967- ) -sportista (Tenis) Becket, Thomas (1118-12/29/1170) Sveštenik (Arhbišop iz Cantebury-ja) Beckett, Samuel (4/13/1906-12/26/1989) -pisac (Nobelova nagrada za književnost 1969) Beecham, Thomas (4/29/1879-1961) -Muzika (Engleska) Beethoven, Ludwig Van (1770-3/26/1827) -Muzika (Njemačka) Begin, Menachem (8/16/1913-3/8/1992) -političar (Izrael) Bellamy, Guy -pisac (The Secret Lemonade Drinker) Benedictus, David -pisac (napisao Fourth Of June) Bergman, Ingmar (7/14/1918- ) Film (Švedski filmski direktor) Bernhardt, Sarah (10/22/1844-3/26/1923) Film Berthelot -Kraljevska porodica (Charlegmagne-ov nećak) Berthier, L. -Vojno lice (Francuski general) Blackmore, R.D. -pisac (Napisao Lorna Doone) Blakey, Art -Muzika (Džez) Bliss, Sir Arthur (8/2/1891-3/27/1975) -Muzika (Master Of The Queen’s -Muzika) Blyton, Enid (8/11/1897- -pisac (dječije knjige) Boccaccio, Giovanni (1313-12/211375) -pisac Bogart, Humphrey (12/25/1899-1/14/1957) Film Boleyn, Anne (1507-5/19/1536) -Kraljevska porodica (Majka Kraljice Elizabete I) Bonaparte, Napoleon(8/15/1769-5/5/1821) Car Bonar Law, A, -političar Bondarchuk, Sergei Film (Direktor) Bonnington, Chris Britanski Mountain Climber Boone, Richard (1917-1981) -glumac Booth, Shirley (8/30/1907 Film Borges, Jorge (8/24/1899-1986) -pisac (Argentine -pisac) Borodin, Alex (11/12/1833-2/27/1887) -Muzika (Ruski kompozitor i hemičar) Bouton, Jim –bejzbol igrač Bowie, David (1/8/1947- Muzika Boyer, Charles (1899-1978) -Film Brabazon Of Tara, Lord -sportista Brando, Marlon (4/3/1924- ) Film (On The Waterfront; The Godfather) Brandt, Willy (12/18/1913- ) -političar (West German Chancellor) Braque, Georges (5/13/1882-8/31/1963) Umjetnik (Kubizam) Brodsky, Adolf -Muzika (Violinista) Bronowski, Jacob (1908-1974) -mislilac (Napisao Ascent Of Man) Brown, Clifford (1930-1956) -Muzika (Džez) Bruce, Nigel (1895-1953) Film Bruno, Frank (11/16/1961 -sportista (Britanski Superteška kategorija Bokser) Brzezinski, Zbigniew (1928- ) -političar (Savjetnik nacionalne službe) Buchwald, Art (10/20/1925 -pisac Buckle, Henry (1821-1862) -pisac (History Of Civilization) Bugner, Joe (3/13/1950 -sportista (Superteška kategorija bokser) Burleigh, Lord -sportista (Track)
Caeser, Sid (9/8/1922 -glumac Canetti, Elias (1905- ) -pisac (Nobelova nagrada Za književnost 1981) Canute, King (995-1035) -Kraljevska porodica (1st Kralj Engleske) Cardano, Girolamo (1501-1576) -mislilac (Osnivač teorije vjerovatnoće) Carroll, Charles (1738-1832)- potpisnik Deklaracije nezavisnosti Carroll, Lewis (1832-1898) -pisac (Alisa u zemlji čuda Carter, Amy – ćerka predjsenika Cartera Carter, Jimmy (10/1/1924- ) -političar (39th US Predsjednik) Carter, Rosalyn - žena predsjednika Cartera Cartwright, Bill -Košarkaš ekipe Chicago Bulls Caruso, Enrico (1873-8/2/1921) -Muzika (Opera) Casals, Pablo (12/29/1876-1973) -Muzika (Čelista) Casanova, Giovanni (4/5/1725-6/4/1798) Italijanski plejboj Casillas, Graciella -sportista (ženski šampion u karateu) Castro, Fidel (8/13/1926- ) -političar (kubanski lider) Catherine II (5/2/1729-11/17/1796) -političar (Ruska carica) Cervantes, Miguel De (9/29/1547-1616) -pisac (Don Kihot) Chang, Michael –Teniser Chaplin, Charlie (4/16/1899-12/25/1977) Film Charlegmagne (742-814) -Kraljevska porodica Charles Borromeo (1538-1584) (Milanski biskup) Charles I (11/19/1600-1/30/1649) -Kraljevska porodica (Kralj Engleske) Charles V -Kraljevska porodica (Francuski car od 1364-1380) Charles VII -Kraljevska porodica (Kralj Francuske od 1422-1461) Charles XII -Kraljevska porodica (Kralj Švedske) Charles, Ray (9/23/1930- -Muzika Cherkasov, Nikolai Film (Sovjetski glumac) Chopin, Frederic (3/1/1810-10/17/1849) -Muzika (Pijanist) Churchill, Randolph (1849-1/24/1895) -političar; Otac Winstona Churchilla Churchill,Winston(11/30/1874-1/24/1965) -političar (Britanski premijer) Cobb, Lee J. (1911-1976) -Film Coburn, Charles (6/19/1877-1961) -Film Conchubair -Kraljevska porodica (Kralj Irske) Conrad, Joseph (12/3/1857-8/3/1924) -pisac (Lord Jim) Cooke, Alistair (11/20/1908- Film (PBS Broadcaster) Cornforth, John -Nobelova nagrada za hemiju 1975 Cosby, Bill (7/12/1937)- Film Crane, Les -Film, Biznis Culbertson, Ely -sportista (Greatest Bridge Publicist)
D’Estaing, Valey Giscard -političar (Francuski premijer) Dabrowski, Jaroslaw -Vojno lice (Poljski general) Daladier, Edouard (1884-1970) -političar (Francuski premijer) Dali, Salvador (5/11/1904- ) -Umjetnik Darin, Bobby (5/14/1936-1974) -Muzika (Mack The Knife, Splish Splash) Darnell, Linda (1921-1965) -Film Darrow, Henry -glumac (High Chaparral) Davis, Steve (8/22/1957- -sportista (World Snooker Champion) De Moivre, Abraham -mislilac (Matematičar) De Musset, Alfred -pisac (Francuski romantičar) Debrew, Gerard -mislilac (1983 Nobelovac, Ekonomista) Dewey, George (1837-1917) Admiral Diamond, Neil (1/24/1941- ) -Muzika Dickens, Charles (2/7/1812-6/9/1870) -pisac (Oliver Twist) Diderot, Denis (1713-1784) -mislilac (Francuski Enciklopedista) Dietrich, Marlene (12/27/1904- ) Film Dikiy, Alexey Film (Sovijetski glumac) Dimitrov, Georgi – Bugarski revolucionar Disraeli, Benjamin (1804-1881) -političar (Britanski premijer) Dobrynin -političar Dobzynsky, Charles -pisac (Francuski) Dore, Gustave (1832-1883) Umjetnik Dostoevsky, Fyodor (1821-1881) -pisac Downs, Hugh (2/14/1921 -glumac Doyle, Arthur Conan (1859-1930) -pisac (Sherlock Holmes) Duchamp, Marcel (7/28/1887-10/11968) -Umjetnik Duchamp, Raymond -Umjetnik (i brat Marcela Duchampa) Dvorak, Antonin (1841-1904) -Muzika Eagle, Angela -političar (Britanski član parlamenta)
Edward III, King (11/13/1312-6/21/1377) -Kraljevska porodica (Founded The Order Of The Garter) Edward VII (1841-5/6/1910) -Kraljevska porodica (Kralj Velike Britanije) Ehlman, Mischa -Muzika (Violinski virtuoz) Einstein, Albert (3/14/1879-4/18/1955) -mislilac (Nobelova nagrada za fiziku, 1921) Einstein, Hans -mislilac (Sin Alberta Einsteina) Eliot, George (1819-12/22/1880) -pisac Elizabeth I (9/7/1533-1603) -Kraljevska porodica (Kraljica Engleske) Elizabeth II (1926- ) -Kraljevska porodica (Kraljica Engleske) Elliot, Sean -Košarkaš (Detroit Pistons) Erasmus, Desiderius (1466-7/12/1536) -mislilac Erkel, Ferenc -Muzika Ernest -Kraljevska porodica (Duke Of Brunswick) Ernst, Max (1891-4/1/1976) -Umjetnik (Nadrealista) Estrada, Erik (3/16/1949 -Film (CHIPS) Euler, Leonard (1707-1783) -mislilac (Mathematičar i fizičar)
Fairbanks, Douglas, Sr (5/23/1883-1939) Film Falk, Peter (9/16/1927)- Film Farouk, King (1920-1965) -Kraljevska porodica (Kralj Egipta) Farrell, Mike (2/6/1939 -Film Farrow, Mia (2/9/1945 -Film Feld, Fritz (1900-1993) -Film Ferdinand, Archduke (1452-1516) -Kraljevska porodica Ferrer, Jose (1/8/1912-1/26/1992) -Film (glumac, Producent, pisac) Field, Ted -Producent (Three Men And A Baby) Flynn, Errol (6/20/1909-1959) -Film Fonda, Henry (5/16/1905-1982) -Film Forman, Milos (2/18/1932- Film (Direktor – Let iznad kukavičjeg gnijezda) Forster, Edward M. (1/1/1879-6/7/1970) -pisac (Napisao Passage To India) Fouche, Joseph (1759-1820) –predsjednik Napoleonove tajne policije Fox, Michael J (6/9/1961)- Film Franco, Francisco(12/4/1892-11/20/1975) -političar (diktator Španije) Franklin, Benjamin(1/17/1706-4/17/1790) -političar Frederick The Great (1712-1786) -Kraljevska porodica Frederick, John -političar Freud, Clement -političar Freud, Sigmond (1856-1939) -mislilac
Gabor, Zsa Zsa (2/16/1919) -Film Gates, Bill -milijarder Gauss, Johann Karl (1777-1855) -mislilac Genn, Leo (1905-1978) -Film George III (1738-1820) -Kraljevska porodica (Kralj Engleske)
Gillespie, John ‘Dizzy’ (1917- ) -Muzika (Džez) Gladstone, William (1809-1898) -političar (Britanski Premijer) Goebbels, Paul Joseph (1897-1945) -političar Goethe, Johann (1749-1832) -pisac (Faust) Goffin, Gerry (1939- Muzika (Hall Of Fame Song-pisac) Golding, William (1911- ) -Nobelova nagrada za književnost u 1983 Goldsmith, Oliver (1730-1774) -pisac Gorky, Maxim (1868-1936) -pisac Grace, William (7/18/1848-10/23/1915) -sportista (‘Otac engleskog kriketa’) Graham, Billy (1918- ) Evangelista Gregory VI Sveštenik (Papa) Grimm, Jakob (1785-1863) -pisac (Grimm’s Fairy Tales) Grouthausen -političar (Ministar Charles XII) Guevara, Che (1928-1967) -političar Guidry, Ron (8/28/1950 -sportista Guillevic, Eugene -pisac (Francuski)
Haldeman, H.R. -političar Harrison, Rex (1908- ) -Film Hart, Sir Basil -Britanski vojni istoričar Hawking, Stephen (1942- ) -Fizičar Henry V Of Argincourt (1387-1422) -Kraljevska porodica Henry VIII (1491-1547) -Kraljevska porodica Henry, O. (1862-1910) -pisac Hepburn, Katherine (1909 - ) -Film Herbert, A.P. -pisac Hilton, Barron -biznismen Ho Chi Minh (1890-1969) -političar Hoffman, Kurt -Film (Njemački direktor) Holmes, Oliver Wendell (1809-1894) -političar (Vrhovni sud pravde) Sveštenik field, Evander -sportista (Superteška kategorija -Bokser) Hope, Bob (1903- )- Film Houdini, Harry (1874-1926) -Mađioničar Hoyle, Fred (1915- ) Astronom Hunter, Charles (1922-1982) -Najbrži spiker na svijetu Huss, John (1369-1415) -Religiozni reformator Huston, John (1906-1987) -Film (Direktor)
Ibsen, Henrick (1828-1906) -pisac Innocent III (1161-1216) Sveštenik (Papa) Irzykowski ( -1944) -pisac (Poljski) Isabella -Kraljevska porodica (sa Ferdinandom) Ivan Grozni (1530-1584) -vladar
Jackson, Kate (10/29/1949 -Film (Čarlijevi anđeli) Jaffe, Sam (1891-1984) -Film Jefferson, Thomas (1743-1826) -političar Jehan, Shah -Kraljevska porodica (Izgradio Tadž Mahal) John I (1167-1216) -Kraljevska porodica (Kralj Engleske) John Paul I (1912-1978) -Papa John Paul II (05/18/1920-Papa Johnson, Don (12/15/1949 -Film Jolson, Al (1886-1950) -Film Jones, Bobby (1902-1968) -Sportista (Golfer) Jones, Ernest -mislilac (Psihonalitičar) Jones, James (1921-1977) -pisac (Odavde do vječnosti Joseph II (1741-1790) -političar Jourdan, Louis (6/19/1920 -Film
Kadar, Janos (1912) Lider mađarskih komunista Kahn, Leo -Muzika (Violinista) Kapitza, A.P. -Fizičar Kastner, Tony -Sportista (Skijaš) Kedors, Andre -Pisac (Francuski) Kennedy, John F, Jr -političar (Son Johna F Kennedy-ja) Keynes, John (1883-1946) -mislilac (Ekonomista) Kissinger, Henry (1923- ) -političar Klee, Paul (1879-1940) -Umjetnik Knox, Chuck -sportista (LA Rams Coach) Kochanowski, Jan -pisac (Poljski pjesnik) Komack, Jimmy -Film (Producent komedije) Kostabi, Mark -Umjetnik Kubrick, Stanley (7/26/1928 -3/7/1999) -Film Krupa, Gene (1909-1973) -Muzika (Drummer)
La Fayette (1757-1834) -Vojno lice (Komadant/strateg) La Guardia, Fiorello (1882-1947) -političar (NY Mayor) Lackland, John -Kraljevska porodica (Kralj Engleske (1199-1216)) Landsbergis, Vytautas -političar (Litvanski predsjednik) Leach, Robin (08/29/1941- Film Lee, Belinda -Film Lee, Robert E. (1807-1870) –Vojno lice Leibnitz, Gottfried (1646-1716) -mislilac Lelewel, Joachim (1786-1861) -istoričar (Poljski) Lendl, Ivan (1960- ) -sportista (Teniser) Lenjin, Vladimir (1870-1924) -političar Lennon, John (1940-1980) -Muzika (Beatles) Leo X (1475-1521) -Papa Leo XIII (1810-1903) -Papa Lermontov, Mikhail (1814-1841) -pisac Letterman, David (1947- ) -TV Talk domaćin Levin, Bernard -pisac Lewis, Lennox- Bokser (WBC Superteška kategorija bokserski šampion) Lewis, Sinclair (1885-1951) -Nobelova nagrada za književnost u 1930 Liebnecht, Karl (1871-1919) -političar (njemački lider socijalista) Lill, John -Muzika (Pijanista) Lincoln, Abraham (1809-1865) -političar (16th US Predsjednik) Lomonosov -fizičar (Ruski) London, Jack (1876-1926) -pisac (Zov divljine) Lorre, Peter (1904-1964) -Film Louis VI (1081-1137) -Kraljevska porodica Loy, Myrna (8/2/1905 -Film Luther, Martin (1483-1546) -Reformator
Machiavelli, Niccolo (1469-1527) -mislilac Magritte, Rene (1898-1967) -Umjetnik Marat -političar (Francuski Revolucionar) Marceau, Marcel -Zabavljač Marcos, Ferdinand (1917-1990) -političar Marks, Johnny -Muzika (Rudolph The Red Nosed Reindeer) Marquez, Gabriel Garcia -Nobelova nagrada Za književnost, 1982 Marshall, Mike -Bejzbol igrač (Los Angeles Dodgers) Martin, Steve (1945- ) -Film Marx, Karl (1818-1883) -pisac Matejko, Jan -Umjetnik (Poljski slikar) Mathers, Jerry -Film (The Beaver) Matthau, Walter (10/1/1920 -Film Mcclellan, George (1826-1885) - vojno lice (General Unije u Građanskom ratu) Mcgoohan, Patrick (1928 -Film (Tv Series “The Prisoner”) Melville, Hermann-Pisac Mendeleev, Dmitri (1834-1907) -mislilac (Hemičar ) Mendelssohn, Felix (1809-1847) -Muzika Menuhin, Yehudi -Muzika (Virtuoz) Mickiewicz, Adam (1798-1855) -pisac (Poljski) Milland, Ray (1907-1986)- Film Milne, Alan Alexander (1882-1956) -pisac (Winnie-The-Pooh) Miranda, Carmen (1913-1955) -Film Montand, Yves (1921-11/9/1991) -Film Montgomery, Bernard (1887-1976) -Vojno lice (Viskont) Moore, Patrick -astronom, pisac Mostel, Josh -Film (Son Of Zero Mostel) Muggeridge, Malcolm (1903-1990) -pisac Murat, Joachim (1767-1815) -Vojno lice (Francuski general) Murphy, Dale -sportista (Atlanta Braves) Murray, Roseanne -Film Mussorgsky, Modest (1839-1881) -Muzika Nabokov, Vladimir (1899-1977) -pisac (Lolita) Napoleon Bonaparte (1769-1821) -Car Nash, Graham (02/02/1942- Muzika (Crosby, Stills, And Nash) Nasser, Gamal Abdul (1918-1970) -političar Navoi, Alisher -mislilac Nelson, Willie (4/30/1933 -Muzika (Country And Western) Newman, Paul -glumac Newton, Isaac (1642-1726) -mislilac Nimitz, Chester (1885-1966) -Admiral Nixon, David -Film
O’Sullivan, Maureen (5/17/1911) -Film Oistrakh, David (1908-1974) -Muzika (Violinski virtuoz) Ono, Yoko -Muzika (Udovica Johna Lennona) Oppenheimer, Robert (1904-1967) -mislilac Orwell, George (1903-1950) -pisac Otrin, John -Film (Friday The 13th, Part 7) Ovett, Steve (10/9/1955 -sportista (Olimpijski trkač)
Pasternak, Boris -Nobelova nagrada za književnost, 1958 Pauli, Wolfgang (1900-1958) -mislilac (-astronom) Peppard, George (10/1/1928-5/8/1994) -Film Peron, Juan (1895-1974) -političar Pershing, John (1860-1948) -Vojno lice Persinger, Louis ( - 1966) -Violinista Piatigorsky, Gregor (1903-1976) -Muzika (Čelista) Piccard, Auguste (1884-1962) -Naučnik (Batiskaf) Pidgeon, Walter (1898-1984 -Film Poe, Edgar Allen (1809-1849) -pisac Poincare, Henri (1854-1912) -mislilac (Matematičar) Poniatowski -Vojno lice (Poljski general) Potemkin -političar (Ruski državnik/Princ) Powell, Mike –Skok u dalj, svjetski šampion Priestley, Joseph (1733-1804) -mislilac Pritkin, Carol -Film (zvijezda sapunske opere) Prokofiev, Sergei (1891-1953) -Muzika (Kompzitor) Prominski, Marian -pisac (Poljski) Pudovkin, Vsevold -Film (Direktor “Šahovske groznice”) Pushkin, Alexander (1799-1837) -pisac (Ruski pjesnik) Putrament, Jerzy -pisac (Poljski)
Quaid, Dennis (04/09/1954- Film Quinn, Anthony (4/21/1916 -Film (Grk Zorbak)
Rabelais, Francois (1494-1553) -pisac Radjenovic, Boris -sportista (Olimpijski Bob sled pilot) Randall, Tony (2/26/1920 -Film Rathbone, Basil (1892-1967) -Film Reddy, Helen (10/25/1941- Muzika Rembrandt (1606-1669) -Umjetnik Repin -Umjetnik (Slikar) Ricci, Ruggiero -Muzika Rice, Tim -Muzika (Liričar) Richard I (9/8/1157-4/6/1199) -političar (Richard Lavlje srce) Richelieu, Armand (9/9/1585-12/4/1642)- Sveštenik (kardinal) Richter, Sviatoslav -Muzika Rimsky-Korsakov,N.(3/18/1844-6/21/1908) -Muzika Riordan, Richard – gradonačelnik, Los Angeles Robespierre, Max (5/6/1758-7/28/1794) -političar Robinson, Sir Robert -Nobelova nagrada za hemiju 1947 Roget, Peter Mark (1/18/1779-1869) -pisac (Thesaurus) Romack Misc (Mađioničar) Romero, Cesar (2/15/1907 -Film Roosevelt, Teddy (10/27/1858-1/6/1919) -političar (26th US Predsjednik) Rosenthal, Moriz -Muzika (Bečki koncertni pijanista) Rossellini, Roberto (1906-1977) -Film (Direktor) Rothchild, Baron Albert- milijarder Rousseau, Jean (6/28/1712-7/2/1778) -mislilac (Francuski Filozof) Rubinstein, Artur(1/28/1889-12/20/1982) -Muzika (Pijanista) Ruskin, John (2/8/1819-1/20/1900) -pisac i kritičar umjetnosti Russell, Bertrand (5/18/1872-2/2/1970) -Nobelova nagrada 1950 za književnost
Sadat, Anwar (1918-10/6/1981) -političar (Predsjednik Egipta) Saint John, Jill (8/19/1940)- Film Salinger, Pierre News (Tv, JFK’s sekretar za medije) Scherer, Gene “Ivan” -Film (Firefox, Rocky, 2010, Red Dawn) Schmidt, Helmut (12/23/1922- ) -političar (kancelar Njemačke) Schumann, Robert (6/8/1810-7/29/1856) -Muzika (njemački kompozitor) cott, George C. (10/18/1927 -Film Scott, Robert (6/6/1868-1912) - (Britanski istraživač) Selleck, Tom (1/29/1945 -Film Sevastianov, Vitaly -(Soyuz 9 kosmonaut) Shakespeare, William (1564-4/23/1616) -pisac Shaw, George Bernard (7/26/1856-1950) -pisac Shields, Brooke -glumica Shostakovich,Dmitri(9/25/1906-8/9/1975) -Muzika (Ruski kompozitor) Sienkiewicz, Henryk -Nobelova nagrada za književnost, 1905 Signoret, Simone (3/25/1921-1985)-Film Sim, Alastair (1900-1976) -Film Sinatra, Frank (12/12/1915- ) pjevač, glumac Singer, Isaac (1904- ) -pisac (dobio 1978 Nobelovu nagradu) Smith, Kenny -glumac Smithers, William -Film (Dallas) Sobieski, Jan -Kraljevska porodica (Kralj Poljske od 1674-1696) Soddy, Sir Frederick Nobelova nagrada za hemiju, 1921 Sorel, Agnes –ljubavnica francuskog kralja Charles VII Starr, Ringo (7/7/1940) -Muzika (Beatles) Steinbeck, John (2/27/1902-12/20/1968) Nobelova nagrada za književnost, 1962 Stern, Howard -Radio i TV ličnost Stern, Isaac (1920- ) -Muzika (Violinista) Stevenson, R.L. (11/13/1850-12/3/1894) -pisac (Treasure Island, itd) Stewart, Jimmy (5/20/1908- ) -Film Stil, Andre -pisac (Francuski) Sting (10/2/1951 -Muzika Stolper, Alexander -Film (Sovjetski direktor) Strait, Hirum -Mađioničar Strauss, Richard (6/11/1864-1949) -Muzika Streisand, Barbra (4/24/1942- Film Strumph-Wojtkiewicz, Stanislaw -pisac (Poljski) Suvorov -Vojno lice (Komandant/Strateg)
Tadeusz Kosciuszko (1746-1817) -Vojno lice (Komandant/Strateg) Talleyrand -političar (Francuski diplomat) Tamerlane –Mongolski vladar 14th vijeka Temple, Shirley (4/23/1928- ) -Film (Child Star; US ambasador) Tennyson, Alfred (8/6/1809-10/6/1892) -pisac (Charge Of The Light Brigade) Tevis, Walter -pisac (Hustler, Damin gambit) Tito, Josip (1892-5/4/1980) -političar (Maršal Jugoslavije) Tolstoj, Lav (8/28/1828-11/21/1910) -pisac (Rat i mir) Trotsky, Leon (10/26/1879-8/20/1940) -političar (Ruski revolucionar) Tunney, Gene (5/25/1898-11/7/1978) -sportista (Superteška kategorija, bokser) Turing, Alan (6/23/1912-1954) -mislilac (kompjuter ekspert) Tussaud, Marie (1760-4/16/1850) –Osnivač muzeja voštanih figura u Londonu Tzara, Tristan (1896-1963) -pisac
Ulam, Stanislav -Topolog Ulvaeus, Bjorn -Muzika (Abba)
Vadim, Roger (1/26/1928 -Film (Direktor) Valee, Rudy (1901-1986 -Film Verdi, Giuseppe (10/10/1813-1/27/1901) -Muzika (Italijanski kompozitor) Villa-Lobos, Heitor (1887-1959) -Muzika Villon, Jacques -Umjetnik (i brat Marcela Duchampa) Vint, Jesse -Film (Little Big Man; Belle Starr) Voltaire (2/20/1694-5/30/1778) -Francuski filozof, naučnik Vonnegut, Kurt (11/11/1922- )- Pisac (Slauterhouse Five)
Walker, John -sportista (1st Sub-3.50 Miler) Walsh, Bill -sportista (SF 49s Coach; Broadcaster) Walton, Bill -Košarkaš (Boston Celtics) Wankowicz, Melchoir -pisac (Poljski) Waugh, Evelyn (10/28/1903-1966) -pisac (Brideshead Revisited) Wayne, John (5/26/1907-6/11/1979)- Film Wazyk, Adam -pisac (Poljski) Welles, Orson (5/6/1915-10/10/1985) -Film (Građanin Kejn) Wells, H.G. (9/21/1866-8/13/1946) -pisac (Vremenska mašina, itd) Whiteman, Paul (1890-1967) -Muzika (Kralj džeza) Wilder, Billy (6/22/1906- ) -Film Direktor (Lost Weekend, itd) William I (1027-1087) -Kraljevska porodica (William osvajač) Willmers, Rudolf -Muzika (koncertni pijanista) Wilson, Woodrow (12/28/1856-2/3/1924) -političar (28th US Predsjednik) Windom, William -Film Windom, William (09/28/1923-Film Winslow, Kellen -sportista (San Diego Chargers) Wittgenstein, Ludwig (1889-1951) -mislilac Wolsey, Thomas (1475-1530) -Kraljevska porodica (kardinal) Wroblewski, Walery -Vojno lice (Poljski general) Wronski, Tadeusz -Muzika (Poljski kompozitor i violinista)
Yeats, William (6/13/1865-1/28/1939) -Nobelova nagrada za književnost u 1923 Yeltsin, Boris -političar Zatopek, Emil -sportista (Olimpijski trkač) Zweig, Stefan (1881-1942) -pisac
Farma (Farm) 1949.godine 125.000 igrača takmičilo se za šampionat kolektivnih farmi SSSR-a.
Otac modernih šahovskih (Father of Modern Chess) Nadimak Aron Nimzovič.
Ferantes, Đovani (Ferrantes, Giovanni) Urednik italijanskog mjesečnog šahovskog časopisa L’Italia Scacchistica 46 godina (1946. do 1992. godine). Preminuo je 1995. godine.
Fers Srednjovjekovni tip kraljice koja može da se pomjera samo za jedno polje duž bilo koje od svojih 4 dijagonala i nema ortogonalnog kretanja.
FIDE Međunarodna šahovska federacija, ili svjetska šahovska federacija, osnovana je 1924. godine od strane Pjera Vinsenta iz Francuske. Aleksandar Rueb bio je prvi predsjednik FIDE. 15 osnivačkih zemalja bilo je: Argentina, Belgija, Kanada, Čehoslovačka, Finska, Francuska, Velika Britanija, Holandija, Mađarska, Italija, Poljska, Rumunija, Španija, Švajcarska i Jugoslavija. Danas postoji 156 zemalja članica, što ovu organizaciju čini drugom po veličini u svijetu u pogledu broja zemalja članica (samo fudbal ima više članica). Sovjetski Savez je pristupio FIDE 1947. godine, ali tek nakon što je Španija, osnivač FIDE, bila izbačena iz ove federacije. FIDE je jednom razmatrala mogućnost osnivanja fonda za penzionisane i siromašne šahovske majstore.
Fild, Ted Sponzor njujorške etape svjetskog šahovskog prvenstva 1990. godine između Kasparova i Karpova. Produkovao je filmove Three Men and a Baby, Cocktail, Outrageous Fortune i Class Action. Kupio je Panavision za 52,5 miliona dolara, a prodao ga za 150 miliona.
Film Prvi put šah se pojavio na filmu u sceni iz The Wishing Ring 1914. godine. Prvi film koji se u potpunosti bavio šahom bio je Chess Fever, snimljen u Moskvi 1925. godine, a glavnu ulogu imao je Kapablanka.
Fajn, Ruben (1914-1993) (Fine Reuben)
Jedan od najboljih šahista u SAD-u tokom 1930-ih. Osvojio je prvo mjesto na 23 od 27 važnih turnira u svojoj šahovskoj karijeri. Tokom Drugog svjetskog rata bio je zaposlen u Mornarici, gdje je računao gdje bi neprijateljske podmornice mogle izroniti na osnovu prostorne vjerovatnoće. Takođe je bio prevodilac i govorio je francuski, španski, italijanski, holandski, jidiš i njemački jezik. Kasnije je istraživao japanske kamikaze napade. Napustio je šah kako bi postao psihoanalitičar.
Firdausi (934-1020) Jedan od najvećih pjesnika Persije. Godine 1011. završio je veliki epski spjev Šahname (Shah-nameh, "Knjiga kraljeva"), koji je opisivao istoriju šaha. Ova monumentalna poema pisana je 35 godina i sadrži 60.000 stihova. To je jedini predislamski izvor koji daje detaljne informacije, uključujući i nazive šahovskih figura. Poemu je predstavio sultanu Irana, ali je zauzvrat dobio mizernu nagradu. U znak protesta, Firdausi je bacio novac i otišao u Afganistan.
Prvo-drugo mjesto (First-Second) Prvi put kada su šahisti iz SAD-a zauzeli prvo i drugo mjesto na nekom međunarodnom turniru bilo je na Portimao međunarodnom turniru u Portugalu. Leri Evans osvojio je prvo mjesto, dok je Norman Vajnštajn bio drugi.
Fišer, Robert (1943- )
Najmlađi američki šahovski šampion svih vremena (14 godina), treći najmlađi velemajstor u istoriji (15 godina, 6 mjeseci i 1 dan) i najmlađi kandidat za titulu svjetskog prvaka (15 godina). Fišer je jednom odustao od turnira jer je u njemu učestvovala žena (Liza Lejn, šampionka SAD-a). Njegov IQ bio je preko 180.
Za pobjedu nad Spaskim u revanš meču Fišer–Spaski II u Jugoslaviji 1992. godine dobio je 3,65 miliona dolara. Kasnije je živio u Budimpešti i izgubio interesovanje za klasičan šah.
Godine 1962. izjavio je: „Žene su slabići. Mogu dati figuru konja for svakoj ženi na svijetu!“ Njegov rejting performans protiv Larsena 1971. godine bio je 3060 nakon pobjede 6-0.
Godine 1970. pobijedio je na Blitz turniru vijeka u Herceg Novom, Jugoslavija, sa rezultatom 19 poena iz 22 partije. Nakon turnira, iz sjećanja je rekonstruisao sve poteze iz svojih 22 partije, uključujući više od 1.000 poteza.
Godine 1981. uhapšen je u Pasadeni pod sumnjom za pljačku banke. Kasnije je napisao knjigu pod naslovom I WAS TORTURED IN THE PASADENA JAILHOUSE (Bio sam mučen u zatvoru u Pasadeni).
Godine 1956, tada 13-godišnji Bobi Fišer pobijedio je Donalda Birna briljantnom žrtvom dame. Ova partija je nazvana „Partija vijeka“.
Donald Birn – Bobi Fišer, Njujork (Rozenvald), Rd 8, 17. oktobar 1956.
Fišerov šahovski sat Osmišljen da eliminiše vremensku oskudicu dodjeljujući vrijeme na početku partije i dodajući minut nakon svakog poteza. Sat je patentirao Bobi Fišer 1988. godine (#4,884,255) i korišćen je u revanš meču Fišer-Spaski u Jugoslaviji.
Fišerov random šah (Fischerandom Chess) Pokušaj Bobija Fišera da stvori novu varijantu šaha. Piouni se postavljaju normalno, ali se bijele figure nasumično raspoređuju duž prve linije, uz uslov da kralj mora biti između dva topa. Crne figure se zatim postavljaju kao u ogledalu figura bijelog. Primjenjuju se normalna pravila rokade.
Fišer, Regina Vender (1913- ) Fischer, Regina Wender Majka Bobija Fišera, rođena u Švajcarskoj. Tokom Drugog svjetskog rata radila je kao zakivač u fabrici odbrambene industrije, kasnije je postala učiteljica u osnovnoj školi, registrovana medicinska sestra i ljekar. Od 1933. do 1938. studirala je medicinu na Prvom moskovskom medicinskom institutu u Sovjetskom Savezu, ali njena diploma nije bila priznata u Sjedinjenim Američkim Državama. Godine 1960. vezala se za kapiju Bijele kuće u znak protesta zbog odbijanja vlade da pošalje šahovski tim u Istočnu Njemačku. Godine 1968, u 55. godini, stekla je medicinsku diplomu na Univerzitetu Fridrih Šiler u Istočnoj Njemačkoj.
Zastavica (Flag) Uređaj postavljen na svaki brojčanik šahovskog sata, prvi put korišćen 1899. godine.
Grof Flandrije (Flanders, Count of) Godine 1213, Grof Flandrije se razbijesnio i pretukao svoju ženu nakon što je izgubio od nje u šahu. Kasnije je zarobljen. Njegova supruga je mogla da obezbijedi njegovo oslobađanje, ali mu nikada nije oprostila batine. Ostao je zarobljen 13 godina.
Fleš, Janoš (Flesch, Janos) Godine 1960. u Budimpešti je igrao 52 partije simultanke naslijepo – što je bio svjetski rekord.
Flohr, Salo (Flohr, Salo) (1917-1998) Godine 1937. Salo Flohr je od strane FIDE nominovan kao zvanični kandidat za meč protiv Aljehina za titulu svjetskog prvaka. Dogovori su započeti, ali su planovi propali kada je Njemačka anektirala Flohrovu domovinu, Čehoslovačku. Flohr je ponovo postao izbjeglica i otišao u Rusiju. Tokom Prvog svjetskog rata ostao je siroče i kao dijete izbjeglica prebačen je u Bohemiju. Devet puta je osvajao prvenstvo Mađarske i učestvovao na 11 olimpijada za Mađarsku.
Flores, Rodrigo (Flores, Rodrigo) Rođen 1913. godine u Santjagu, Čile. Sa 12 godina igrao je na Prvenstvu Čilea i završio na četvrtom mjestu. Tri puta je osvojio titulu prvaka Čilea. Bio je pobjednik Maršalovog šahovskog kluba u sezoni 1946-47.
Budalasti mat (Fool’s mate) Najkraća partija koja završava matom nakon samo dva poteza. 1. g4 e6 ili e5 2. f3 ili f4 Dh4 mat.
Francuska (France) Prva francuska referenca na šah nalazi se u izvještaju o opsadi Antiohije. Tokom Prvog krstaškog rata, Petar Pustinjak je zatekao turskog generala kako igra šah. Godine 1110, kralj Luj VI Francuski zarobljen je od strane engleskog viteza, koji je povikao da je kralj zarobljen. Luj VI je pobjegao vičući: „Neuki i drski viteže! Čak ni u šahu kralj ne može biti zarobljen.“
Godine 1962. Bobi Dadli je pobijedio na prvom USCF rejtingovanom turniru u Francuskoj.
Franklin, Bendžamin (Franklin, Benjamin) (1706-1790) Napisao je prvi šahovski članak objavljen u Americi, pod nazivom „Moral šaha“. Franklin je članak napisao u Londonu 1779. godine, a revidirana verzija objavljena je u „Kolumbijskom magazinu“ u Filadelfiji 1786. godine. Godine 1791. u Sankt Peterburgu je objavljen prevod iz francuskog izdanja, što je ujedno bila i prva šahovska knjiga objavljena u Rusiji.
Tokom jedne od svojih posjeta Francuskoj, igrao je šah protiv vojvotkinje od Burbon. Ona je povukla kralja pored Franklinovog kralja, na šta joj je rekao da je potez nelegalan. Ona je odgovorila: „Mi ne uzimamo kraljeve.“ Franklin je na to rekao: „Mi to radimo u Americi.“
Franklin je često igrao šah protiv Tomasa Džefersona, a rezultat je bio izjednačen.
Fredkinova nagrada (Fredkin Prize) Nagrada od 100.000 dolara za prvi računar koji pobijedi velemajstora u meču.
Fridrih Veliki (Frederick the Great) (1740-1786) Kralj Pruske i strastveni šahista, koji je igrao dopisnu partiju sa svojim nekadašnjim učiteljem, Volterom, putem kraljevskih dvorjana između Berlina i Pariza.
Frenklah, Dženi (Frenklakh, Jennie) (1980-) USCF šahovski majstor sa 16 godina. Godine 1993. osvojila je Američko juniorsko prvenstvo za igrače mlađe od 13 godina i predstavljala Sjedinjene Američke Države na četiri svjetska prvenstva u kategorijama do 12, do 14 i do 20 godina.
Iz Rusije s ljubavlju (From Russia With Love) Ian Fleming je napisao roman Iz Rusije s ljubavlju, koji je postao drugi film u serijalu o Džejmsu Bondu 1963. godine. Film počinje šahovskim turnirom na kojem velemajstor Kronsteen, tajni agent organizacije SMERŠ, igra meč. Pozicija na tabli u filmu preuzeta je iz stvarne partije.
Boris Spaski – David Bronštajn, Lenjingrad (Prvenstvo SSSR-a) 1960, Kraljev gambit
Paulino Fridman (Frydman, Paulino) (1905-1982) Jedan od vodećih poljskih igrača tokom 1930-ih, koji je predstavljao svoju zemlju na sedam Olimpijada. Imao je neobičan običaj da trči go po hotelima vičući: „Požar!“
Gambit Rvački termin za podmetanje noge. Ruj Lopez (Ruy Lopez) bio je prvi koji je upotrijebio ovaj izraz u šahovskom smislu 1561. godine, označavajući zamke u igri. Greko (Greco) je donio ovaj termin u Englesku i Francusku 1623.
Kockanje (Gambling) Policija je 1973. godine upala na šahovski turnir u Klivlendu, uhapsila direktora turnira i zaplijenila šahovske garniture pod optužbom za omogućavanje kockanja (jer su pobjednici osvajali novčane nagrade) i posjedovanje „kockarskih naprava“ (šahovskih garnitura). Ovaj incident se ponovio u Los Anđelesu 1989. godine. Policajci iz odjeljenja za suzbijanje poroka LAPD-a upali su na noćni šahovski turnir u „Dad’s Donuts“ i priveli trojicu muškaraca zbog kockanja nakon što su na stolu pronašli 1,50 dolara. Detektivi su organizovali raciju nakon što je jedan od njih pokušao bezuspješno da se pridruži brzopoteznoj partiji. Kada su ga odbili, izvadio je značku i rekao: „Uhapšeni ste!“, nakon čega su ostali policajci upali.
Godine 1988. policija u civilu uhapsila je šahistu Arkadija Floma (Arkady Flom) u njujorškom parku nakon što je pobijedio u brzopoteznoj partiji i osvojio obilježenu novčanicu od 5 dolara igrajući protiv policajca prerušenog u građevinskog radnika. Proveo je tri dana u zatvoru, oduzeti su mu lijekovi i doživio je srčani udar. Sudija je odbacio optužbu, rekavši da šah nije kockanje jer se radi o igri vještine, a ne sreće. Pet godina kasnije, grad mu je van suda isplatio odštetu od 100.000 dolara zbog nezakonitog hapšenja.
Partija vijeka (Game of the Century) Čuvena partija između Donalda Birna (Donald Byrne) i Bobija Fišera (Bobby Fischer) 1956. godine, kada je Fišer imao samo 13 godina.
Nona Gaprindašvili (Gaprindashvili, Nona) (1941- ) Prva žena koja je stekla titulu međunarodnog velemajstora za muškarce 1978. godine. Takođe je postala prva žena koja je pobijedila na „muškom“ šahovskom turniru kada je podijelila prvo mjesto u Lon Pajnu 1977. godine. U SSSR-u je po njoj nazvan parfem.
Giljermo Garsija (Garcia, Guillermo) (1954-1990) Trostruki prvak Kube, koji je osvojio drugo mjesto na Njujorškom Openu 1988. godine. Njegova novčana nagrada od 10.000 dolara bila je zaplijenjena od strane Ministarstva finansija SAD-a, pozivajući se na Zakon o trgovini s neprijateljem iz 1917. godine, jer je bio Kubanac. Poginuo je u saobraćajnoj nesreći blizu Havane.
Boris Gelfand (Gelfand, Boris) (1968- ) Velemajstor iz Bjelorusije.
Jefim Geler (Geller, Yefim) (1925-1998) Jedan od deset najboljih šahista svijeta tokom više od 20 godina. Bio je šestostruki kandidat za svjetskog prvaka između 1953. i 1971. godine.
Gens Una Sumus Motto FIDE-a.
Gruzija, Rusija (Georgia, Russia) Od 1963. do 1969. godine, Gruzija je imala posebnu čast da bude rodno mjesto oba svjetska šahovska prvaka (Petrosjan i Gaprindašvili).
Elen Gilbert (Gilbert, Ellen) (1837-1900) Možda najjača šahistkinja svih vremena. Godine 1879. igrala je dopisni meč sa jednim od najjačih dopisnih šahista svijeta, Džordžom Gosipom (George Gossip), i najavila mat u 21 potezu u jednoj partiji i mat u 35 poteza u drugoj. Bila je poznata kao Kraljica šaha.
Giuoco Piano Prvo poznato šahovsko otvaranje, prema Getingenskom rukopisu iz 1490. godine.
Svetozar Gligorić (Gligoric, Svetozar) (1923- ) Jugoslovenski velemajstor koji je 1959. godine proglašen za Sportistu godine u Jugoslaviji, kao prvi šahista kojem je dodijeljena ta čast. Takođe se smatra jednim od najvećih jugoslovenskih ratnih heroja i najboljim fudbalerom među velemajstorima.
Buenos Ajresu 1939. godine, nacističkim dekretom joj je bilo zabranjeno da igra za njemački tim. Nastavila je da se takmiči pod zastavom „Slobode“.
Velemajstor (Grandmaster) Prvi put korišćen u vezi sa šahom 1838. godine kao oznaka za igrača najvišeg ranga. Titula velemajstora prvi put je upotrijebljena 1907. godine na turniru u Ostendeu.
Godine 1914, ruski car Nikolaj II dodijelio je titulu „Velemajstor šaha“ Emanuelu Laskeru, Aleksandru Aljehinu, Hoseu Kapablanki, Zigbertu Tarašu i Franku Maršalu nakon što su zauzeli prvih pet mjesta na turniru u Sankt Peterburgu. Ovo su prvih pet velemajstora.
Godine 1950. FIDE je dodijelio prvu zvaničnu titulu velemajstora za 27 igrača. To su bili: Bernštajn, Boleslavski, Bondarevski, Botvinik, Bronštajn, Duras, Eve, Fajn, Flor, Grinfeld, Keres, Kostić, Kotov, Levenfiš, Liliental, Maroći, Mizes, Najdorf, Ragozin, Reševski, Rubinštajn, Semisch, Smislov, Štalberg, Sabo, Tartakover i Vidmar.
Tokom 1960-ih, Sjedinjene Američke Države imale su više velemajstora nego internacionalnih majstora.
Velemajstori u Sjedinjenim Američkim Državama (Grandmaster - United States) Američki internacionalni velemajstori su: Lev Alburt, Džoel Benžamin, Pal Benko, Artur Bisgajer, Piter Bijasas, Volter Braun, Robert Bern, Lari Kristijansen, Artur Dejk, Nik deFirmijan, Arnold Denker, Maksim Dlugi, Roman Dzindzihasvili, Leri Evans, Džon Federovic, Robert Fišer, Aleks Fišbajn, Boris Gulko, Dmitrij Gurevič, Ilja Gurevič, Ron Henli, Aleksandar Ivanov, Grigorij Kajdanov, Gata Kamski, Lubomir Kavalek, Džordž Koltanovski, Sergej Kudrin, Anatolij Lejn, Vilijam Lombardi, Edmar Mednis, Ken Rogof, Majkl Rode, Genadi Sagalčik, Gabrijel Švarcman, Jaser Seiravan, Grigorij Serper, Aleksandar Šabalov, Leonid Šamkovič, Aleks Šerzer, Endrju Soltis, Džejms Taržan, Majkl Vajlder, Patrik Volf i Aleksej Jermolinski.
Skakač (Grasshopper) Šahovska figura iz 'bajkovitog šaha' koja se kreće duž daminim linijama, ali kada naiđe na bilo koju figuru, bilo koje boje, duž jedne od tih linija, mora preskočiti tu figuru i stati na prvo naredno polje. Ako se na tom polju nalazi protivnička figura, Skakač je uzima.
Veliko kameno lice (Great Stone Face) Nadimak Mihaila Botvinika.
Đakino Greko (Giachino Greco) (1600-1634) Najpoznatiji od lutajućih šahista ranog 17. vijeka. Zarađivao je za život prodajući rukopise o šahovskim otvaranjima i zamkama bogatim pokroviteljima. Španski plemić ga je odveo u Zapadnu Indiju, gdje je i preminuo, ostavivši svoje bogatstvo jezuitima.
Džon Grefe (John Grefe) (1947-) Podijelio prvo mjesto na Prvenstvu SAD u šahu 1973. godine u El Pasu, Teksas. Svoj uspjeh je pripisao potpunoj posvećenosti Guruu Maharadž-Džiju, tada petnaestogodišnjem proroku iz Indije.
Granada (Grenada) Godine 1408. princ Jusuf iz Granade dobio je naređenje za pogubljenje od strane svog brata Muhameda VII, ali mu je ispunjena posljednja želja – dozvola da završi šahovsku partiju. Dok je partija još trajala, njegov brat-monarh je preminuo, a osuđeni princ je postao Jusuf III, kralj Granade.
Gizela Greser (Gisela Gresser) Pobjednica Prvenstva SAD za žene devet puta. Prvi put je osvojila titulu 1944. godine. Godine 1969, u 63. godini života, ponovo je trijumfovala, dok je drugo mjesto pripalo Moni Karf (šestostrukoj bivšoj šampionki), tada staroj 55 godina. Bila je prva žena u SAD koja je dostigla rejting majstora.
Nikolaj Grigorijev (Nikolai Grigoriev) (1895-1938) Sovjetski analitičar završnica. Godine 1936. francuski časopis La Strategique organizovao je takmičenje u analizama završnica. Od ukupno 12 nagrada, Grigorijev je podijelio prvo i drugo mjesto, osvojio treće, četvrto i peto mjesto, podijelio prvo i drugo počasno priznanje te osvojio treće, četvrto, peto i šesto počasno priznanje.
Groningen 1946 (Groningen 1946) Prvi međunarodni šahovski turnir posle Drugog svjetskog rata. Botvinik je pobijedio i osvojio 1.500 holandskih guldena te srebrnu kutiju za cigarete od kraljice. Igrač koji nije osvojio nagradu dobio je stolnjak, dok je posljednjeplasirani takmičar dobio sliku Martini tornja u Groningenu u srebrnom ramu.
Turnir je posjetilo 12.000 gledalaca koji su platili ulaz. Pozvan je 21 igrač, ali je samo 20 moglo da učestvuje. Organizatori nisu željeli da odbiju nijednog stranog igrača, pa se odluka o ispadanju svela na Prinsa i Evea. Jedan od ruskih igrača obećao je Prinsu poziv na međunarodni turnir ako odustane. Prins je pristao, ali obećanje nikada nije ispunjeno.
Džejms Grandi (James Grundy) (1855-1919) Odgovoran za najzloglasniji skandal u istoriji šahovskog prvenstva SAD. Grandi je u posljednjem kolu 5. Američkog šahovskog kongresa 1880. godine morao da pobijedi kako bi podijelio prvo mjesto. Tokom partije podmitio je svog protivnika, Prestona Vera, sa 20 dolara, tražeći da Ver dozvoli da njegova prednost pređe u remi poziciju kako bi Grandi osigurao drugo mjesto. Ver je prihvatio novac, ali ga je Grandi prevario i nastavio da igra na pobjedu – što je na kraju i uspio.
Gvatemala (Guatemala) Na Šahovskoj olimpijadi 1986. godine u Dubaiju Gvatemalu je predstavljala ekipa sastavljena od četiri brata Huarez. U ženskom timu igrala je desetogodišnja Heidi Kueljer, najmlađa osoba koja je ikada nastupila na Olimpijadi.
Boris Gulko (Boris Gulko) (1947- )
Bivši šampion Sovjetskog Saveza (1977) koji je više od sedam godina pokušavao da emigrira iz SSSR-a, što mu je konačno dozvoljeno 1986. godine. Tokom tog perioda izveo je 40-dnevni štrajk glađu. Njegova supruga, Ana Aksumarova, bila je jedna od najjačih šahistkinja na svijetu – dvostruka prvakinja SSSR-a. Godine 1982. uskraćen joj je treći naslov kada je rezultat njene dobijene partije naknadno promijenjen.
Gulko je 1979. godine odbio da potpiše pismo kojim se osuđuje prebjeg Viktor Korčnoj. Zbog toga je uhapšen 1982. dok je protestovao ispred moskovskog međuzonskog turnira i pretučen od strane KGB agenata. Nije mu bilo dozvoljeno ni da uđe u turnirsku salu kao gledalac.
Godine 1991. Gulko je morao da bude krišom prebačen u Jugoslaviju kako bi bio sekundant Irini Levitini na Ženskom međuzonskom turniru. Pošto mu turnirska delegacija nije mogla obezbijediti pasoš, organizovano je njegovo ilegalno prebacivanje iz Mađarske.
Na US Openu 1998. godine podijelio je prvo mjesto sa Judit Polgar. Jedini je šahista koji je osvojio i prvenstvo SSSR-a i SAD-a. Prvak SAD-a postao je 1994. godine.
Čarls Gumpel (Charles Gumpel) (1835-1921) Kreator šahovskog automata "Mefisto" (Mephisto). Bio je proizvođač vještačkih udova.
Izidor Guncberg (Isidor Gunsburg) (1854-1930) Jedini britanski šahista koji je ikada igrao meč za titulu svjetskog prvaka. U periodu 1890-1891, Guncberg se borio protiv Vilhelma Štajnica za svjetsku titulu, ali je izgubio sa rezultatom 4 pobjede, 9 remija i 6 poraza.
Godine 1916. tužio je novine Evening News za klevetu jer su tvrdili da njegova šahovska rubrika sadrži greške. Dobio je spor nakon što je britanski Visoki sud prihvatio argument da osam previda ne čine grešku u šahu.
Svoju šahovsku karijeru započeo je kao igrač unutar šahovskog automata "Mefisto" (Mephisto).
Ilja Gurevič (Ilya Gurevich) (1972- ) Osvojio je titule: prvak SAD-a u kategoriji osnovnih škola (1983), svjetski prvak do 14 godina (1985), juniorski prvak SAD-a (1990) i svjetski juniorski prvak (1990).
Franc Gutmajer (Franz Gutmayer) (1857-1937) Napisao je knjigu o tome kako postati šahovski majstor – ali to nikada nije postao.
H
Haifa, Izrael Mjesto održavanja šahovske Olimpijade 1976. godine. Libija je protestovala i organizovala sopstvenu Olimpijadu u isto vrijeme. SSSR nije učestvovao, a pobjedu je odnijela ekipa Sjedinjenih Američkih Država. Ovo je bila prva Olimpijada vođena po švajcarskom sistemu. Takođe, nije bilo medalja za pojedinačne rezultate po tablama – umjesto toga, dodjeljivane su razne nagrade, ali samo jedna po tabli. Na primjer, najbolji na šestoj tabli, Kim Komons, dobio je primjerak knjige „My Sixty Memorable Games“Bobija Fišera.
HAL U filmu „2001: Odiseja u svemiru“, računar HAL igra partiju šaha protiv Franka Pula. HAL izgovara: „Žao mi je, Frank. Mislim da si propustio. Dama na lovčevo tri, lovac uzima damu. Skakač uzima lovca, mat.“ Međutim, HAL je imao crne figure i trebalo je da kaže „Dama na lovčevo šest“. Takođe, bijeli je mogao izbjeći mat nakon nekoliko drugih poteza. Partija prikazana u scenariju je stvarna i odigrana je u Hamburgu 1913. godine.
Roesch - Schlage, Hamburg 1913, Ruy Lopez [C77] 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 a6 4.Ba4 Nf6 5.Qe2 b5 6.Bb3 Be7 7.c3 O-O 8.O-O d5 9.exd5 Nxd5 10.Nxe5 Nf4 11.Qe4 Nxe5 12.Qxa8 [bolje je možda 12.d4 Bb7 13.Qxb7 (or 13.Qxf4 Nd3 14.Qf5 Rxc1 15.Rxc1 i bijeli ima pješaka više) 13…Ne2+ 14.Kh1 Nxc1 15.Rxc1 Nd3 16.Rc2 i bijeli ima pješaka više] 12…Qd3 [prijeti 13…Ne2+ 14.Kh1 Ng3+ 15.hxg3 Qxf1+ 16.Kh2 Ng4 17.Kh1 Qh1 mat] 13.Bd1?? [Bijeli je morao da igra 13.Re1 da preživi] 13…Bh3! 14.Qxa6 Bxg2 [prijeteći 15…Qxf1 mat]
15.Re1 Qf3! Crni predaje. HAL kaže ako 16.Bxf3 Nxf3 mat, ali bijeli može da odliži mat nekoliko poteza. Bijeli može da igra 16.h3 or 16.h4 i poslije 16…Nh3+ 17.Kh2 Ng4 mat. On može dalje izbjeći mat za jedan ili više poteza sa 16.Qe6 ili 16.Qh6. Posle 16.Qh6 gxh6 17.h3 Nxh3+ 18.Kh2 Ne4 mat.
Kuća slavnih američkog šaha (Hall of Fame, US) Selekcija američkih šahovskih velikana od strane Američke šahovske federacije. Među članovima su Berliner, Benko, Bisguier, Robert Byrne, Jack Collins, Denker, Edmondson, Elo, Larry Evans, Fine, Fischer, Gresser, Harkness, Helms, Horowitz, Kashdan, Koltanowski, Loyd, Mackenzie, Marshall, Morphy, Palciauskas, Pillsbury, Reinfeld, Reshevsky, Steinitz i Vukčević.
Hamburški šahovski klub (Hamburger Schachklub) Najstariji šahovski klub u Njemačkoj, osnovan 1830. godine.
Milton Hanauer (1909-1988) Potpredsjednik Maršalovog šahovskog kluba, čiji je član bio više od 60 godina.
Priručnik za šah (Handbuch des Schachspiels) Šahovski priručnik koji je započeo von Bilgaer, a dovršio von der Lasa. Bio je to prvi enciklopedijski pregled šahovskih otvaranja napisan na savremen način.
Jeremy Hanken Do 1998. godine učestvovao je na 32 američka šahovska prvenstva – više nego bilo ko drugi.
Walter Harris Prvi afroamerički šahovski majstor.
Vilijam Hartston (William Hartston, 1947-) Osvojio je Britansko šahovsko prvenstvo, dok je njegova supruga Jana Malypetrova Hartston (1947-) iste godine osvojila titulu prvakinje Velike Britanije (1974).
Hastings Najstariji i najdugotrajniji šahovski turnir na svijetu. Prvi put je održan 1895. godine, a trenutna serija turnira započela je 1920.
Havana 1966(Havana 1966) Sedamnaesta šahovska olimpijada održana je u Havani. Premijer Fidel Kastro bio je član Organizacijskog komiteta i prisustvovao je mnogim kolima. Igrao je partije protiv Petrosjana i Fišera, između ostalih. Svaka ekipa imala je svog vozača i automobil. Učestvovale su 52 zemlje od tadašnjih 68 članica FIDE-a. Kuba je pokrila troškove avionskih karata za sve ekipe. Američki šahovski tim bio je prva američka kulturna delegacija koja je posjetila Kubu otkako je Kastro preuzeo vlast 1958. godine.
Prvo mjesto osvojio je SSSR, dok je SAD zauzeo drugo mjesto. Došlo je do izjednačenja između Mađarske i Jugoslavije za treće mjesto. Sudije su dodijelile bronzanu medalju Mađarskoj, ali su njihove kalkulacije u taj-brejku bile pogrešne – bronza je zapravo pripadala Jugoslaviji, ali ta greška nikada nije ispravljena.
Na kraju Olimpijade organizovana je simultanka na čak 6.480 tabli.
Šahovski klub Hawthorne (Hawthorne Chess Club) Šahovski klub Jacka Collinsa, koji je trenirao Fischera, braću Byrne, Lombardyja, Materu i Weinsteina.
Hayes, Rea Pobjednik prvog Otvorenog prvenstva SAD-a za seniore, održanog 1981. godine.
Hazeltine, Milton (1824-1907) Novinski šahovski kolumnista krajem 19. vijeka. Bio je prva osoba koja je izostavila riječ „to“ u zapisima poteza – pretvarajući „P to K4“ u „P-K4“.
Heidelburg Mjesto prvog poznatog šahovskog turnira održanog 1467. godine.
Helms, Herman (1870-1963) Prvi dekan američkog šaha. Pisao je šahovsku kolumnu 62 godine, od 1893. do 1955. godine, u listu Brooklyn Daily Eagle. Objavljivao je The American Chess Bulletin od 1904. do 1963. godine, ukupno 59 godina. Preminuo je u Brooklynu u 93. godini života. Imao je ključnu ulogu u usmjeravanju Bobbyja Fischera ka Šahovskom klubu Brooklyna.
Pomoćni mat (Helpmate) Šahovski problem u kojem bijeli i crni sarađuje kako bi pronašli najkraći put do mata.
Helsinki 1952 Mjesto održavanja 10. šahovske olimpijade i prvi put kada su Sovjeti učestvovali – i pobijedili.
Henley, Ron (1956- ) Američki velemajstor iz Houstona, Texas. Jedini Amerikanac koji je izabran za sekundanta sovjetskom igraču. Bio je sekundant Anatoliju Karpovu u meču za titulu svjetskog prvaka 1990. godine. Titulu velemajstora stekao je 1982. godine. Takođe je član Američke berze.
Henry I (1068-1135) Kralj Engleske koji je 1106. godine zatvorio svog brata Richarda, vojvodu od Normandije, u zamak Cardiff na 28 godina. Richardova jedina aktivnost bila je igranje šaha.
Heritage tournament Šahovski turnir koji se održava 25 ili više godina.
Heroj Hastingsa (Hero of Hastings) Nadimak Henryja Pillsburyja, neočekivanog pobjednika turnira u Hastingsu 1895. godine.
HIARCS Higher Intelligence Auto Response Chess System. HIARCS 6.0 je najjači svjetski mikroračunarski šahovski program sa Elo rejtingom od 2587. U aprilu 1997. pobijedio je FIDE međunarodnog majstora Deena Hegotta rezultatom 4:2 u meču od šest partija. Ovo je bio prvi put u istoriji da je mikroračunarski šahovski program pobijedio titulisanog FIDE majstora u meču sa turnirskim vremenskim kontrolama.
Hitech Šampion Sjeverne Amerike u kompjuterskom šahu iz 1986. godine, programiran od strane Dr. Hansa Berlinera, bivšeg svjetskog prvaka u dopisnom šahu. Prije osvajanja XVI Sjevernoameričkog kompjuterskog prvenstva, pobijedio je na turniru pittsburških majstora sa performansnim rejtingom preko 2400. Godine 1988. Hitech je osvojio prvenstvo države Pensilvanije, pobijedivši međunarodnog majstora Eda Formaneka (2485) u posljednjem kolu.
Hoang Thang Trang Ženski velemajstor iz Vijetnama, pobjednica Svjetskog prvenstva za djevojke 1998. godine, održanog u Indiji.
Hodges, Albert Beauregard (1861-1944) Bivši šampion Sjedinjenih Američkih Država. Njegov prvi posao bio je tajni operater Ajeeba, automata za šah. Igrao je i šah i dame. Osvojio je prvenstvo SAD-a 1894. godine, pobijedivši Jacksona Showaltera. Nikada nije branio titulu – Pillsbury ga je izazvao 1895, ali je Hodges odbio iz poslovnih razloga. Bio je jedini američki majstor koji je igrao protiv pet svjetskih šampiona tokom 60 godina: Zukertorta, Steinitza, Laskera, Capablance i Aljehina. Osvojio je i šampionat Manhattan Chess Cluba i prvenstvo New Yorka.
Hodgson, Julian (1963- ) Pobjednik Britanskog prvenstva 1992. godine sa rekordnih 10 od 11 poena. Takođe je osvojio Britansko prvenstvo 1991. godine.
Holland, Kirk Možda najstariji aktivni šahista u Sjedinjenim Američkim Državama, koji i dalje igra na rejtingovanim turnirima u 94. godini života.
Hong Kong Tim Hong Konga na Studentskoj šahovskoj olimpijadi 1974. godine činilo je pet braće, uzrasta od 8 do 18 godina. Na Šahovskoj olimpijadi 1990. godine tim Hong Konga se sastojao od četiri igrača iz četiri različite zemlje.
Horowitz, Al (1907-1973) Izdavač, autor i promotor šaha. Osvojio je ili podijelio titulu na tri Otvorena prvenstva SAD-a. Bio je jedan od osnivača časopisa Chess Review 1932. godine i autor više od 20 knjiga o šahu.
Hort, Vlastimil (1944- ) Jedan od najboljih velemajstora na svijetu. Godine 1984. odigrao je 663 partije u simultanci koja je trajala 32 i po sata u Porzu, Zapadna Njemačka. Godine 1977. u Islandu je igrao protiv 550 protivnika, od kojih je 201 bio u simultanci, izgubivši samo 10 partija nakon 30 sati igre.
Horwitz, Bernard (1807-1885) Njemački slikar i kompozitor šahovskih studija. Pobijedio je na prvom turniru za komponovanje šahovskih studija 1862. godine.
Huebner, Robert (1948- ) Najjači njemački šahista nakon Drugog svjetskog rata. Godine 1971. igrao je meč kandidata protiv Petrosjana, ali je nakon greške u sedmoj partiji predao i povukao se iz meča, tvrdeći da ga ometaju ulične buke. Petrosjan je jednostavno smanjio jačinu zvuka na svom slušnom aparatu. Huebner je papirusolog i doktor nauka. Takođe je vrhunski igrač kineskog šaha.
Hug, Werner (1952- ) Svjetski juniorski šampion 1971. godine i šampion Švajcarske 1975. godine. Godine 1979. postavio je svjetski rekord odigravši 560 partija u simultanki, pobijedivši u 365 partija, remiziravši u 126, i izgubivši 49.
Hund, Barbara (1959- ) Prva žena velemajstor iz Zapadne Njemačke. Rođena je 13 dana nakon što je njena majka, Juliane, učestvovala na Prvenstvu Njemačke za žene u šahu.
Mađarski Petrosjan (Hungarian Petrosian) Nadimak Lajoša Portischa.
Hunter, Charles Britanski šampion u dopisnom šahu 1961. godine i Međunarodni majstor kompozicije (1967). Takođe je poznat kao najbrži govornik na svijetu.
Huon od Bordoa (Huon of Bordeaux) Romansa napisana oko 1200. godine, koja opisuje slugu koji igra šah protiv princeze za njenu ruku. Ako izgubi partiju, gubi glavu. Na kraju mu ona ipak dopušta da pobijedi.
Hyde, Thomas (1634-1701) Autor knjige De Ludis Orientalibus iz 1694. godine. Bio je prvi koji je nedvosmisleno utvrdio da šah potiče iz Indije.
I
ICCA Međunarodna asocijacija za kompjuterski šah (International Computer Chess Association). Osnovana 1977. godine s ciljem predstavljanja kompjuterskog šaha kroz organizacije za računarsku nauku.
IFSB Međunarodna federacija dopisnog šaha (International Fernschachbund). Osnovana 1928. godine radi promocije dopisnog šaha.
Island (Iceland) Ima najveći broj šahista po glavi stanovnika na svijetu. Državna lutrija pomaže finansiranje šahovskih i rukometnih turnira. Island je imao 6 velemajstora u zemlji sa samo 250.000 stanovnika.
Iljumžinov, Kirsan (Iljumzhinov, Kirsan) Predsjednik FIDE. Takođe je predsjednik ruske republike Kalmikije.
Iljin-Ženevski, Aleksandar (1894-1941) (Ilyin-Genevsky, Alexander) Ruski majstor koji je dva puta morao da uči šah. Tokom Prvog svjetskog rata bio je izložen gasovima i šokiran eksplozijama, što mu je oduzelo pamćenje. Prije toga bio je prvak Ženeve, pa je ovom gradu dodao svoje ime. Morao je iznova da uči šah, počevši od osnovnih pravila kretanja figura.
Bio je član ilegalne boljševičke organizacije u srednjoj školi, zbog čega je izbačen. Pošto mu je zabranjen povratak u ruske škole, otišao je u Ženevu, gdje je radio za Lenjina.
Tokom Oktobarske revolucije i Ruskog građanskog rata bio je načelnik moskovskih rezervista. Organizovao je prvo šahovsko prvenstvo SSSR-a 1920. godine. Osvojio je prvo prvenstvo sindikata SSSR-a 1927. godine.
Godine 1941, dok je pokušavao da pobjegne iz Lenjingrada na barži s desetinama drugih putnika, njemački avioni su bombardovali plovilo. Aleksandar je bio jedina žrtva.
Besmrtni remi (Immortal Draw) Partija između Carla Hamppea i Philippa Meitnera.
Besmrtna partija (Immortal Game) Naziv koji je Falkbeer dao čuvenoj partiji Andersena i Kieseritzkog, odigranoj u Londonu 1851. godine.
Adolf Anderssen - Lionel Kieseritzky, London 1851, Kraljev gambit prihvaćen
Indonezija (Indonesia) Šahovska Olimpijada 1984. godine trebalo je da se održi u Indoneziji, ali su povukli podršku zbog smanjenih prihoda od nafte.
Ingo sistem (Ingo system) Prvi rejting sistem u šahu. Uveo ga je Anton Hoslinger 1948. godine i nazvao po svom rodnom mjestu Ingolštatu u Bavarskoj.
Nevina moralnost (Innocent Morality) Alegorija napisana u 13. vijeku, koja se pojavila u zbirci propovijedi pape Inoćentija III. To je najranije poznato štampano pominjanje šaha. Djelo upoređuje šah sa životom, gdje figure predstavljaju različite društvene položaje ljudi.
Međunarodni ženski velemajstor (International Woman Grandmaster) Titula koju je FIDE uveo 1976. godine. Prve žene koje su dobile ovu titulu bile su Nana Aleksandrija, Nona Gaprindašvili, Alla Kušnir, Irena Levitina i Milunka Lazarević.
Irska (Ireland) Godine 1958, tadašnji irski šampion pobijedio je u svojoj partiji na Olimpijadi u Minhenu, ali je Irska ipak izgubila meč 0-4! To se desilo zato što je irski šampion, Volfgang Hajdenfeld, igrao za Južnu Afriku, koja je pobijedila Irsku 4-0.
Izrael (Israel) Godine 1982, Prvenstvo Izraela u šahu je prekinuto jer su neki učesnici pozvani u vojnu službu tokom rata u Libanu. Čitav izraelski olimpijski tim iz 1996. godine rođen je u Rusiji.
Istanbul (Istanbul) Domaćin Šahovske olimpijade 2000. godine.
Italija (Italy) Italijanska šahovska federacija nije dozvolila jednom od svojih najboljih igrača, Stefanu Tataiju, da igra za italijanski olimpijski tim. Tatai je imao 44 godine i bio sedmostruki nacionalni šampion, ali je federacija željela da ekipu predstavljaju samo igrači mlađi od 30 godina. Rezultat je bio veoma loš nastup na Olimpijadi.
Italijansko prvenstvo 1980. godine odloženo je za 1981. godinu zbog zemljotresa.
Ivan Grozni (1530-1584) (Ivan the Terrible) Strastveni šahista koji je umro igrajući šah protiv Borisa Godunova.
Ivanchuk, Vasily (1969-) Velmajstor iz Ukrajine. Pobjednik New York Open turnira iz 1988. godine.
Ivanov, Igor (1947-) Pobjegao iz Sovjetskog Saveza. Godine 1982, dok je predstavljao Kanadu na Toluca međuzonskom turniru, Ivanov je za pola-poena propustio titulu velemajstora i kvalifikaciju za Kandidate.
Ivins, Walter (1870-1966) Majstor emeritus koji je umro sa 98 godina, sa 85 godina šahovskog iskustva.
Ivkov, Boris (1933-) Pobjednik Prvog Svjetskog omladinskog prvenstva, održanog u Engleskoj 1951. godine. Oženjen bivšom "Miss Argentina".
J
J’adoubovic (Nadimak Milana Matulovića) Nadimak Milana Matulovića. Vratio je nazad potez kojim bi izgubio partiju protiv Bileka na Sousse međuzonskom turniru 1967. godine, govoreći „j’adoube“ nakon što je vratio potez.
Janowski, David (1868-1927) Šahovski majstor i zavisnik od kocke. Godine 1901. pobijedio je na međunarodnom turniru u Monte Karlu, a isto veče nakon završetka turnira, sav novac koji je osvojio za prvo mjesto, izgubio je u kasinu. Uprava kasina je morala da mu kupi kartu za povratak kući. Na drugom turniru je svom prijatelju dao novac i naložio mu da mu ga ne vrati dok turnir ne završi. Ipak, primamljivost kockanja bila je prejaka, pa je molio svog prijatelja da mu vrati novac. Njegov prijatelj je odbio. Janowski je bio toliko ljut da je tužio svog prijatelja. Imao je šahovskog mecenu, holandskog slikara Leoa Nardusa, koji ga je godinama finansijski podržavao u šahu. Janowski je izgubio njegovu podršku kada je nazvao Nardusa šahovskim idiotom, kad je Nardus predložio alternativni potez tokom analize jedne od partija Janowskog. Janowski je bio poznat po svojim prigovorima, koji su služili kao alibi kada bi izgubio. Na jednom turniru su mu svi zahtjevi bili ispunjeni, i po prvi put nije imao ništa na šta bi se mogao žaliti. Kada je izgubio turnir, rekao je: „Oduzeli ste mi svaki alibi. Kako ste očekivali da igram dobar šah?“ Janowski je umro bez novca u staračkom domu u Hyeresu, Francuska.
Japan Japanci su tokom Drugog svjetskog rata konfiskovali šahovske knjige, misleći da su to vojni kodovi. Japan nije imao organizovanu šahovsku federaciju sve do 1968. godine. Njihov prvi nacionalni šahovski turnir održan je 1969. godine.
Jarecki, John (1969-) Prva osoba koja je osvojila Nacionalno osnovn-oškolsko i Nacionalno srednjo-školsko šahovsko prvenstvo u istoj godini (1980. godine).
Jayyash Vođa pobune u južnoj Arabiji krajem 11. vijeka. Prerušio se u indijskog fakira pozvanog da igra šah sa vezirkom iz Zabida u Jemenu. Nakon što je ušao u vezirovu palaču zbog šahovske partije, pobijedio je svog starog neprijatelja.
Johannesburg 1981 Prvi turnir Kategorije 16, najjači do tada održan. Pobijedio je Ulf Andersson.
Johner, Hans (1889-1975) Švajcarski međunarodni majstor (1950) koji je osvojio švajcarsko prvenstvo 12 puta od 1908. do 1950. godine. Njegov brat je osvojio prvenstvo 6 puta. Hans Johner je bio direktor Zurich Philharmonic Orkestara.
Jones, Ernest (1879-1958) Psihoterapeut koji je napisao „Problem Paula Morphyja“, najpoznatiji primjer jednog slučaja u psihoterapiji. Predstavio je ovaj rad Britanskom psihoterapijskom društvu 1930. godine.
Jefferson, Thomas (1743-1826) Strastveni ljubitelj šaha i kolekcionar. Sakupljao je desetine šahovskih garnitura kada je posjećivao Evropu ili ih je slao na svoju adresu u Monticellu. Takođe je davao šahovske setove kao poklone.
Njegova omiljena knjiga bila je Filidorov traktat o šahu. Igrao je šah sa svim posjetiocima koji su znali kako se igra u njegovoj kući u Monticellu. Jefferson je često igrao sa Franklinom i rekao je da su bili jednaki u igri prema njegovim memoarima. Drugi njegov protivnik bio je James Madison. Jednom je posjetio šahovski klub u Parizu i izgubio sve svoje partije veoma brzo.
Rekao je da nije imalo smisla igrati šah sa igračima koji provode nekoliko sati svako veče u šahovskom klubu igrajući šah. Jefferson je podučavao i igrao šah sa svojim unucima na zapadnoj travnatoj površini Monticella.
Jolson, Al (1886-1950) Al Jolson je formirao šahovski klub pod nazivom Knight Riders of the Air, koji su činili radio zvijezde. Al Jolson je bio prvi filmski glumac koji je glumio u prvom, dugometražnom zvučnom filmu, The Jazz Singer, iz 1927. godine.
Juarez braća Četvorka braće koja je predstavljala Kostariku na nekoliko šahovskih olimpijada.
Jun, Xie (1971- ) Pobedila je Mayu Chiburdanidze za titulu šampiona sveta za žene 1991. godine nakon meča od 15-partija u Manili. Bila je 6. rangirana žena na svijetu. Postala je 7. šampionka svijeta za žene i prva iz Azije.
K
Kalish, John (1937- ) Kalish je osvojio šampionat Okinave 25 puta uzastopno.
Kamsky, Gata (1974- ) Rođen u Sibiru, Gata Kamsky je osvojio Sovjetski juniorski šampionat (do 18 godina) sa 12 godina.
On i njegov otac Rustam su pobjegli iz Sovjetskog Saveza nakon što su učestvovali na Međunarodnom turniru u Njujorku 1989. godine. Postao je velemajstor sa 16 godina. Osvojio je šampionat SAD-a 1991. godine sa 17 godina, što je bio rekord za najmlađeg šahistu još od Bobbya Fischera koji je osvojio isti šampionat 1957-58. godine sa 14 godina.
Imao je pauzu od šaha i upisao medicinski fakultet.
Kanel, Hans Švajcarski igrač koji je postavio svjetski rekord u blitzu (partija na 5 minuta) kontinuiranog igranja 1981. godine, nakon što je igrao 60 sati i 39 minuta. Odigrao je 420 partija i napravio 17,286 poteza. Pobijedio je 320 partija, izgubio je 79 i remizirao 31. Prosječan rejting njegovih protivnika bio je 2222. Igrao je prosječno 7,1 partiju na sat. Najistaknutiji protivnik bio mu je Victor Korčnoj, sa kojim je imao 1 pobjedu, 1 remi i 4 poraza.
Karff, Mona May Ratner (1914-1998) Mona May Ratner Karff igrala je na 18 šampionatu SAD za žene i pobjedila 7 puta, od 1938. do 1974. godine. Govorila je 8 jezika tečno i postala milionerka igrajući na berzi. Udala se za svog rođaka, ali su se kasnije razveli, a bila je u romantičnoj vezi sa Dr. Edwardom Lakserom.
Karnamuk Persijska romansa napisana 600. godine. To je prvi persijski zapis o chatrangu, ranom obliku šaha.
Karpov, Anatoly (1951- ) Prvi svjetski šampion koji je osvojio titulu bez odigravanja šahovske partije. Titulu je osvojio 1975. godine kada je Fischer odbio da brani svoju titulu. Anatoly Karpov je postao kandidat majstor sa 11 godina, majstor sa 15, međunarodni velemajstor sa 19, i svjetski šampion sa 24 godine. 1978. godine je proglašen za sportistu godine Sovjetskog Saveza i lično ga je odlikovao predsjednik Brežnjev. Karpov je postao svjetski šampion prije nego što je postao šampion SSSR-a. Nikada nije završio lošije od 4. mjesta kao svjetski šampion. Nijedan sovjetski protivnik nije ga pobijedio van Sovjetskog Saveza. Postao je prvi milioner koji je zarađivao igrajući šah. Član je Najvišeg sovjeta Komisije za spoljne poslove i predsjednik Sovjetskog mirovnog fonda. On je prvi svjetski šampion rođen u Aziji. Ima najpotpuniju kolekciju poštanskih maraka na temu šaha i specijalizuje se za marke sa reprodukcijama slika.
Kashdan, Isaac (1905-1985) Osnivač CHESS REVIEW 1933. godine. Jednom je gostovao u Groucho Marx-ovoj emisiji “You Bet Your Life” i Groucho ga je tokom čitave emisije zvao “Mr. Ash Can.” Isaac Kashdan-ova žena je na Olimpijadi bila upitana da se pridruži haremu za 150 engleskih funti od strane Umar Khana. Osnivač je CHESS REVIEW 1933. godine.
Kasparov, Garry (1963- )
Originalno ime mu je bilo Weinstein. Postao je velemajstor sa 17 godina, najmlađi sovjetski šampion sa 18 godina, i najmlađi svjetski šampion sa 22 godine i 210 dana. Na svom prvom međunarodnom turniru, Baku 1979, premašio je normu za velemajstora i osvojio prvo mjesto kao nerejtingovan igrač. Njegov prvi FIDE rejting bio je 2500. Postao je Svjetski juniorski šampion 1980. godine i ko-šampion SSSR-a 1981. godine. Bio je prvi sovjetski igrač koji je snimio komercijalnu reklamu na Zapadu. Njegov najviši rejting bio je 2810 nakon što je osvojio 9 i 1/2 - 1 i 1/2 na turniru 15 kategorije u Beogradu 1989. godine. U maju 1997. godine izgubio je meč protiv šahovskog računara DEEP BLUE.
Kasparov-Karpov mečevi Nakon pet mečeva za svjetskog šampiona, Kasparov i Karpov su odigrali 144 partije, a Kasparov vodi sa rezultatom 73-71 ukupno (21 pobjeda, 19 poraza i 104 remija).
Kavalek, Lubomir (1943- ) Pobjednik međunarodnog turnira, predstavljajući Sjedinjene Američke Države, a da nikada nije kročio na tlo SAD-a u to vrijeme.
Keene, Raymond (1948- ) Britanski velemajstor (1976), autor više od 100 šahovskih knjiga i organizator mnogih međunarodnih šahovskih mečeva. Za svoje šahovske usluge 1985. godine dobio je Orden Britanskog Carstva (OBE). Bio je britanski šampion 1971. godine.
Kempelen, Farkas (Wolfgang Von) (1734-1804)
Kreator prvog automata, Turčina, 1769. godine. Izgradio ga je sa ciljem da zabavi i zadivi caricu Mariju Tereziju od Austrije. Godinama je radio na poboljšanju nauke o hidraulici, dizajnirajući vatrogasne pumpe i hidraulične pumpe. Međutim, niko nije bio zainteresovan za te izume. Svi su bili zainteresovani za Turčina. Na kraju je postao toliko frustriran stalnim prilivom posjetilaca da je demontirao Turčina, objavivši da je oštećen i da se više ne može izlagati. Godine 1783. car Jozef II naredio je da ponovo prikaže Turčin.
Keres, Paul (1916-1975)
Estonski velemajstor. Učestvovao je na njemačkim turnirima tokom Drugog svjetskog rata. Kada je Crvena armija oslobodila zemlju, sovjetske vlasti su u početku planirale da Keres bude pogubljen. Botvinik je intervenisao razgovarajući sa Staljinom, i Keres je bio pošteđen. Godine 1953. Paul Keres je postao prvi sportista godine u šahu u Sovjetskom Savezu. Proglašen je i za estonskog sportistu godine 1962. godine. Nikada nije postao svjetski šampion, ali je u svojoj karijeri pobijedio devet svjetskih prvaka. Kada su ga pitali zašto nikada nije postao svjetski prvak, odgovorio je: „Nisam imao sreće, kao ni moja zemlja.” Na njegovoj sahrani u Talinu, Estonija, bilo je preko 100.000 ljudi. Nacionalna banka Estonije izdala je novčanicu od 5 kruna sa portretom Paula Keresa.
Kholmov, Ratmir (1925- )
Ovaj velemajstor je jednom bio suspendovan na godinu dana iz turnirskih takmičenja zbog ponašanja nedostojnog šahovskog majstora (bio je pijan).
Kieseritzky, Lionel (1806-1853)
Redovan šahista u Cafe de la Regence u Parizu, koji je imao snagu međunarodnog majstora. Nije bio omiljen. Umro je u bijedi i sahranjen je u zajedničkoj grobnici za siromašne. Na njegovu sahranu došao je samo jedan čovjek – konobar iz kafane.
Kralj i pješak protiv kralja (King and Pawn vs. King)
Postoji 906.545.760 mogućih pozicija u ovom završnici.
Kraljev gambit (King’s Gambit)
Prva knjiga o Kraljevom gambitu objavljena je 1706. godine, a napisao ju je M. Caze.
Kraljev skok (King’s leap)
U 15. vijeku kralju je bilo dozvoljeno da skoči na bilo koje treće polje u svom prvom potezu, pod uslovom da ne preskoči ili ne izađe iz šaha. Kraljev skok se zadržao do 17. vijeka u Engleskoj i Francuskoj, do 1750. u Španiji i Portugaliji, a na Islandu je opstao sve do 19. vijeka. Iz ovog poteza kasnije se razvila rokada.
Knoppert, Eric (Knoppert, Eric)
Godine 1985. Eric Knoppert je odigrao 500 partija šaha na po 10 minuta u roku od 68 sati.
Kolisch, Ignatz (1837-1889)
U mladosti je bio privatni sekretar ruskog princa Urusova. Kasnije je postao putujući šahovski profesionalac. Preselio se u Beč, gdje je upoznao Alberta Rothschilda. Uključio se u bankarstvo i postao milioner i šahovski mecena.
Koltanowski, George (1903- )
Dekan američkog šaha. Još uvijek je šahovski urednik lista San Francisco Chronicle, a napisao je preko 18.000 šahovskih kolumni. On je počasni međunarodni velemajstor, međunarodni sudija i bivši predsjednik Šahovske federacije Sjedinjenih Američkih Država.
Godine 1937. igrao je protiv 34 protivnika istovremeno, naslijepo, pobijedivši 24 partije i remizirajući 10. 1960. godine igrao je 56 uzastopnih partija naslijepo, pobijedivši 50 i remizirajući 6, tokom događaja u San Francisku.
Četiri puta je bio prvak Belgije, a 1924. godine bio je jedan od osnivača FIDE-a.
Konstantinopoljski, Aleksandar (1909-1990) (Konstantinopolsky, Alexander)
Pobjednik prvog prvenstva SSSR-a u dopisnom šahu. Bio je jedan od vodećih trenera u SSSR-u tokom 1950-ih i 1960-ih.
Kopec, Danny (1954- ) (Kopec, Danny (1954- ))
Jedan od najvećih svjetskih autoriteta u oblasti vještačke inteligencije i njene primjene u šahu. Doktorirao je mašinsku inteligenciju.
Korčnoj, Viktor (1931- ) (Korchnoi, Victor (1931- ))
Četvorostruki šampion Sovjetskog Saveza, član šest olimpijskih ekipa SSSR-a. Na Šahovskoj olimpijadi 1970. u Skoplju, Jugoslavija, prespavao je kolo protiv Španije i izgubio kontumacijom. Partija je trebalo da počne u 15:00 časova.
U julu 1976. godine, nakon turnira u Amsterdamu, prebjegao je na Zapad. Njegov sin Igor poslat je u sibirski radni logor na 30 mjeseci jer je odbio vojnu službu.
Godine 1991., nakon 14 godina boravka u Švajcarskoj, Korčnoj je dobio švajcarsko državljanstvo.
Učestvovao je u osam mečeva kandidata za titulu svjetskog šampiona.
-----------------
Korn, Volter (1908-1997) (Korn, Walter (1908-1997))
Urednik knjige MODERN CHESS OPENINGS (MCO) i prvi FIDE međunarodni sudija za kompozicije šahovske završnice u Sjevernoj Americi.
Kotov, Aleksandar (1913-1981) (Kotov, Alexander (1913-1981))
Dobitnik Lenjinovog ordena za važan pronalazak u vezi s minobacačima.
Kramnik, Vladimir (1975- )
Jedan od trojice najbolje rangiranih šahista na svijetu. Svjetski omladinski šampion (do 18 godina) 1991. godine. Pobjednik prvog "Intel Speed Chess Grand Prixa" 1994. godine.
Kruš, Irena (1984- ) (Krush, Irena (1984-))
Učestvovala na Prvenstvu SAD za žene 1995. godine sa samo 11 godina, čime je postala najmlađa učesnica ikada u nacionalnom šampionatu bez starosnih ograničenja.
Sa 9 godina pobijedila je velemajstora, što je čini najmlađom osobom koja je to uspjela u rejtingovanoj partiji.
Osvojila bronzu na Svjetskom prvenstvu za djevojke 1998. u Indiji. Te iste godine postala prvakinja SAD u ženskoj konkurenciji.
Kriljenko, Nikolaj (1885-1938) (Krylenko, Nikolai (1885-1938))
Veliki šahovski entuzijasta koji je ubijedio sovjetsku vlast da podrži šah. Bio je narodni komesar za rat u prvoj boljševičkoj vladi, zatim glavnokomandujući ruske vojske, glavni tužilac revolucionarnih tribunala i kasnije narodni komesar pravde SSSR-a.
Njegova šahovska funkcija bila je predsjednik Šahovske sekcije Vrhovnog savjeta za fizičku kulturu Ruske Federacije, a kasnije sekretar Sovjetske šahovske federacije.
Godine 1937. uhapšen je i optužen da je usporavao razvoj šaha, izolovao ga od društvenog i političkog života SSSR-a. Proglašen je neprijateljem naroda i strijeljan.
Kurajica, Bojan (1947- ) (Kurajica, Bojan (1947- ))
Pobjednik Svjetskog juniorskog prvenstva 1965. godine. Ova titula automatski dodjeljuje titulu međunarodnog majstora, ali Kurajica tada nije imao ni majstorski rejting. Tako je postao međunarodni majstor bez prethodne titule majstora.
Odigrali su 85 partija, što je najveći broj uzastopnih partija ikada odigranih u meč-uslovima.
Nijedan od njih nije znao nijednu riječ jezika onog drugog. Laburdone je provodio vrijeme pjevajući i smijući se, dok je Makdonel znao razmišljati i do sat i po prije nego što bi povukao potez.
Lejn Hiki, Liza (1938- ) (Lane Hickey, Lisa (1938- ))
Bivša šampionka SAD-a za žene (1959-62, 1966).
Igrala je 4 partije na Hastings rezervnom turniru 1961-62, ali se povukla nakon jednog remija, dva poraza i jedne prekinute partije. Objasnila je da nije mogla da se koncentriše jer je bila "nostalgična i zaljubljena".
Godine 1960. pojavila se u emisiji “What’s My Line” i na naslovnoj stranici SPORTS ILLUSTRATED-a.
Godine 1964. otvorila je sopstveni šahovski klub "Queen Pawn" u Njujorku.
Lange, Maks (1832-1899) (Lange, Max (1832-1899))
Kreator pomoćnog mata (helpmate) (1865) i Langeovog napada (Max Lange Attack).
Lani, Dijana (Lanni, Diana)
Jedna od deset najboljih šahistkinja u SAD-u.
Pobjegla je od kuće zbog porodičnih problema, radila kao toples plesačica.
Učestvovala je na ženskom turniru u Mičigenu i pobijedila.
Imala je psihičkih problema, završila je u Belvju bolnici (Bellevue Hospital) u Njujorku.
Godine 1980. napustila je bolnicu i završila u Šahovskom centru u Njujorku, gdje je pronašla mjesto za stanovanje i posao.
Od tada je većinu vremena provela igrajući šah.
Larsen, Bent (Bent Larsen)
Danski velemajstor koji sada živi u Buenos Ajresu.
Godine 1956. igrao je na prvoj tabli danske reprezentacije na Šahovskoj olimpijadi u Moskvi.
Igrao je toliko dobro da mu je FIDE dodijelila titulu velemajstora, iako nikada nije bio međunarodni majstor.
Godine 1966., kada je pobijedio Gelera u meču, to je bio prvi put u istoriji da je jedan sovjetski velemajstor izgubio meč od stranca.
Bent Larsen bio je prvi velemajstor koji je izgubio od kompjutera u turnirskom meču, i to 1988. godine.
Da bi dopunio prihode, prevodio je detektivske romane.
Jednom je čitavu noć analizirao prekinutu partiju, tražeći pobjednički nastavak.
Pokušao je da odspava nekoliko sati, ali je prespavao partiju i izgubio jer se nije pojavio na vrijeme.
Las Palmas 1996 (Las Palmas 1996)
Najjači šahovski turnir ikada održan. Bio je to turnir kategorije 21 sa prosječnim rejtingom od 2757. Na turniru je učestvovalo 6 najboljih igrača na svijetu: Gari Kasparov (2785), Anatolij Karpov (2775), Vladimir Kramnik (2765), Veselin Topalov (2750), Visvanatan Anand (2735) i Vasilij Ivančuk (2730). Superturnir je održan u Las Palmasu, na Kanarskim ostrvima u Španiji, u decembru 1996. godine. Kasparov je pobijedio sa 3 pobjede i 7 remija. Anand je zauzeo 2. mjesto.
Lasa, baron Tasilo fon Hajdebrand un der (1818-1899) (Lasa, Baron Tassilo von Heydebrand und der)
Pruski diplomata i ambasador koji nikada nije igrao na turnirima ili mečevima. Ipak, u neformalnim partijama pobijedio je neke od najboljih igrača svijeta, uključujući Stantona, Andersena i Loventala. Možda je bio drugi najjači šahista na svijetu u periodu od 1845. do 1855. godine. Godine 1843. napisao je Handbuch des Schachspiels, prvi sveobuhvatni pregled otvaranja na bilo kojem jeziku.
Lasker, Edvard (1885-1981)
Postao je međunarodni majstor sa 75 godina. Edvard Lasker osvojio je prvenstvo Pariza 1912, prvenstvo Londona 1914, prvenstvo Njujorka 1915. i prvenstvo Čikaga 1916. godine. Imao je diplome iz mašinstva i elektrotehnike. Izumio je i patentirao pumpicu za dojenje kako bi omogućio sakupljanje majčinog mlijeka. Sa 90 godina igrao je meč putem teleksa između Njujorka i Londona. Bio je sedmi rođak Emanuela Laskera.
Lasker, Emanuel (1868-1941)
Lasker je osvojio prvo mjesto u Breslauu 1889. godine slučajno. Drugi takmičar, kome je bio potreban remi ili pobjeda za osvajanje prvog mjesta, imao je dobijenu prekinutu partiju. Nakon nastavka partije, on je izgubio. Kasnije je otkriveno da je jedan od njegovih pješaka nestao sa table između zapisivanja i nastavka partije, što bi mu donijelo pobjedu. Kao rezultat toga, Lasker, koji je razmišljao o odustajanju od šaha, osvojio je turnir i stekao titulu nacionalnog majstora. Pet godina kasnije postao je svjetski prvak.
Između 1901. i 1914. godine igrao je samo na tri turnira. Godine 1908. se oženio sa 48 godina i postao suprug, otac i djed odjednom – njegova supruga, koja je bila nekoliko godina starija od njega, već je bila baka.
Pokušao je da promijeni pravila turnira za starije igrače na međunarodnom nivou. Predložio je da se partija prekida posle dva sata za polusatnu pauzu. Njegova teorija je bila da bi blaga fizička aktivnost ili skretanje misli na druge teme osvježilo mozak starijih igrača.
Tokom Prvog svjetskog rata, uložio je svoju životnu ušteđevinu u njemačke ratne obveznice i izgubio sve. Napisao je knjigu u kojoj je tvrdio da Njemačka mora pobijediti u ratu kako bi civilizacija bila spašena. Njegova doktorska disertacija iz 1902. godine o idealnim brojevima postala je kamen temeljac algebre 20. vijeka.
Vjerovao je da jedan od njegovih protivnika, Taraš, posjeduje hipnotičke moći i želio je da igra protiv njega u posebnoj prostoriji.
Posljednje mjesto (Last Place)
Prvi put kada je igrač koji je završio na posljednjem mjestu pobijedio aktuelnog svjetskog prvaka na istom turniru desilo se u Hanoveru 1983. godine, kada je Wolfram Hartman pobijedio Karpova. Karpov je doživio istu sudbinu i na turniru u Londonu 1984. godine, kada ga je porazio posljednjeplasirani Torre.
Lauks, Fori (1897-1965)(Laucks, Forry)
Osnivač i pokrovitelj Log Cabin Chess Club-a. Kolabirao se i preminuo nakon 6. kola U.S. Open turnira u San Huanu.
Li, Edvard(Lee, Edward)
Sa 14 godina pobijedio je sedam velemajstora na simultankama: Karpova, Korčnoja, Nuna, Spilmana, Ftačnika, Kočijeva i Kuprejčika. Takođe je remizirao protiv Korčnoja i Horta u još dvije simultanke.
Leko, Peter (1979-) (Leko, Peter)
Mađarski šahista koji je postao najmlađi međunarodni majstor na svijetu sa 12 godina. Sa 14 godina i 4 mjeseca postao je najmlađi velemajstor u istoriji. Godine 1994. postao je svjetski juniorski šampion.
Lemačko, Tatjana (1948-) (Lemachko, Tatjana)
Šahistkinja koja je dezertirala iz bugarskog tima uoči posljednjeg kola Šahovske olimpijade u Lucernu 1982. godine. Bila je jedna od osam finalistkinja za svjetsko prvenstvo za žene 1983. godine.
Lendl, Ivan
Teniska superzvijezda i šahista. Njegov otac, Jiri, bio je juniorski šampion Čehoslovačke u šahu.
Lenjin, Vladimir (1870-1924) (Lenin, Vladimir)
Strastveni šahista koji je koristio „Karpov“ kao jedan od svojih pseudonima tokom izgnanstva.
Levanto, Galvan de (Levanto, Galwan de)
Ljekar pape Bonifacija VIII. Godine 1293. pripisao je izum šaha filozofu Justusu, koji ga je osmislio kako bi reformisao perzijskog tiranina Juvenilisa.
Levitina, Irina (1954-) (Levitina, Irina)
Trostuka šampionka SSSR-a u ženskom šahu kojoj nije bilo dozvoljeno da igra na Međuzonskom turniru za žene 1979. godine u Buenos Ajresu, kao ni na Svjetskom prvenstvu za žene, jer je njen brat (legalno) emigrirao u Izrael.
Levi, Dejvid (1945-) (Levy, David)
Britanski međunarodni majstor koji je 1968. godine uplatio opkladu od 2.500 dolara tvrdeći da ga nijedan kompjuter ne može pobijediti do avgusta 1978. Dobio je opkladu protiv Dona Mičija, Džona Makartija, Sejmura Paperta i Eda Kozdrovickog.
L‘Ešez Amure (Les Eschez Amoureax)
Anonimna francuska poema od preko 30.000 stihova napisana 1360. godine. Opisuje autorove zamišljene avanture u Vrtu užitka, gdje sreće damu i igra šah s njom. Ona je podjednako vješta u šahu koliko je i lijepa.
Luisove šahovske figure (Lewis chessmen)
Najstarije poznate šahovske figure isklesani od kljova morža. Sedamdeset osam figura pronađeno je u kamenoj odaji u pješčanoj dini na zapadnoj obali ostrva Luis 1831. godine. Datiraju iz perioda 1150-1170. Pronašao ih je seljak koji je otkrio misterioznu kamenu građevinu zakopanu ispod nekoliko metara pijeska. Figurice se danas nalaze u Britanskom muzeju i Nacionalnom muzeju u Edinburgu. Najzanimljivija figura je top, koji je prikazan u obliku pješadijskog kapetana, umjesto klasičnog zamka.
Luis, Lenoks (Lewis, Lennox)
Šampion u teškoj kategoriji prema WBC verziji, koji svakodnevno igra šah dok je na treninzima.
Liberzon, Vladimir (1937-1996)
Sovjetski velemajstor koji je emigrirao u Izrael 1973. godine. Bio je prvi sovjetski velemajstor koji je emigrirao u Izrael. Nije bio profesionalni šahista s punim radnim vremenom, već je bio školovani elektroinženjer koji je radio za Nacionalnu elektrokompaniju.
Libija
Mjesto održavanja nezvanične Šahovske olimpijade 1976. godine, organizovane kao protest protiv glavne Šahovske olimpijade u Haifi, Izrael. Učestvovalo je 37 ekipa, a pobjednik je bio El Salvador. Svaka ekipa imala je sopstveni automobil i vozača, a svaki član tima dobijao je 8 dolara dnevno. U isto vrijeme, 48 nacija poslalo je svoje ekipe u Haifu. Italija je jedina zemlja koja je učestvovala na obe olimpijade. Njihov FIDE delegat predložio je da se SAD zabrani organizovanje FIDE turnira i učešće na FIDE sastancima, jer američke vlasti nisu odobrile vizu za delegata iz Libije.
Linares, Španija
Mjesto održavanja prvog turnira kategorije 17, sa prosječnim rejtingom od 2658, 1991. godine. Pobjedu je odnio Ivančuk. To je bio prvi turnir od 1981. godine na kojem Kasparov nije uspio da podijeli prvo mjesto.
Literatura
Prvi svjetski časopis posvećen isključivo šahovskoj literaturi bio je Chess Reader, koji je pokrenut 1955. godine.
Liverpulski Merkur (Liverpool Mercury)
Prvi engleski list koji je objavljivao šahovsku kolumnu. Kolumna se prvi put pojavila 9. jula 1813. godine, a prestala da izlazi 20. avgusta 1814. godine.
Živi šah (Living chess)
Prvi put demonstriran sa ljudima koji su igrali uloge šahovskih figura na dvoru Šarla Martela, franačkog vladara Austrasije, 735. godine.
Lombardi, Bil (1937-) (Lombardy, Bill)
Prvi Amerikanac koji je osvojio zvanično svjetsko šahovsko prvenstvo, kada je pobijedio na Svjetskom juniorskom prvenstvu 1957. godine, sa savršenim skorom 11-0. Zaređen je za sveštenika 1967. godine od strane kardinala Spelmana.
London 1851
Prvi međunarodni šahovski turnir ikada održan. Turnir je organizovan u sklopu Velike izložbe umjetnosti i industrije 1851. godine. Hauard Staunton i Šahovski klub Svetog Đorđa bili su organizatori. Andersen je osvojio srebrni pehar i 183 funte. Trećinu svoje nagrade duguje Senu, prema privatnom dogovoru da će, ako bilo koji od njih osvoji prvo mjesto, podijeliti nagradu.
London 1927
Prvo takmičenje iz serije međunarodnih ekipnih turnira poznatih kao Šahovske olimpijade. Učestvovalo je 16 zemalja, a pobjednik je bila Mađarska.
Najduže partije (Longest Games)
Najduža šahovska partija imala je 269 poteza (Ivan Nikolić – Goran Arsović, Beograd 1989.) i završila se remijem nakon 20 sati igre. Najduža dobijena partija za bijelog trajala je 193 poteza (Stepak – Mashian, Prvenstvo Izraela 1980.). Najduža dobijena partija za crnog trajala je 161 potez (Duras – Janovski, San Sebastijan 1911.).
Loranth, Alis (7-1998) (Loranth, Alice)
Dugogodišnji rukovodilac Odjeljenja za likovnu umjetnost i specijalne kolekcije u Javnoj biblioteci Klivlenda. Vodila je jednu od najvećih šahovskih kolekcija na svijetu, Kolekciju Džona G. Vajta, tokom 30 godina.
Gubitnici (Losers)
Najgori niz poraza imao je Makleod iz Kanade, koji je izgubio 31 partiju na turniru u Njujorku 1889. godine. Pukovnik Moro izgubio je svih 26 partija na turniru u Monte Karlu 1903. godine.
Lošinski, Lev (1913-1976) (Loshinsky, Lev)
Smatran najvećim kompozitorom šahovskih problema svih vremena. Osvojio je preko 70 prvih nagrada na takmičenjima u kompoziciji problema.
Lovenal, Johan (1810-1876) (Lowenthal, Johann)
Kreator demonstracione table za šah 1857. godine.
Lojd, Sem (1841-1911) (Loyd, Sam)
Najpoznatiji američki šahovski kompozitor. Sa 16 godina je sarađivao sa Polom Morfijem kao dopisnik časopisa Chess Monthly. Modifikovao je istočnjačku društvenu igru i popularizovao je kao Parčizi (Parcheesi). Bio je poznat kao "Kralj zagonetki", predsjednik Njujorškog šahovskog kluba i organizator prvog međunarodnog šahovskog turnira na američkom tlu. Komponovao je oko 3.000 šahovskih problema. Pored toga, bio je vlasnik lanca muzičkih prodavnica, mađioničar i ventrilokvista.
Lucena, Luis (Lucena, Luis)
Autor najstarije postojeće štampane knjige o šahu, "Repeticion de Amores y Arte de Axedrez", objavljene 1497. godine. Poznato je da postoji samo osam primjeraka ove knjige.
Lucern (Lucerne)
Mjesto održavanja Šahovske olimpijade 1982. godine u Švajcarskoj. Tim Ugande je greškom otputovao u Lugano, Švajcarska, koji je bio domaćin olimpijade 1968. godine.
M
Mekenzi, Artur (1861-1905) (Mackenzie, Arthur)
Šahista koji je komponovao šahovske probleme iako je bio slijep. Bio je zaslužan za popularnost dvopoteznih problema početkom 20. vijeka. Slučajno, problem koji je poslao na takmičenje u komponovanju problema bio je gotovo identičan drugom problemu koji je poslao H. Lejn, uključujući i isti ključni potez. Još veća koincidencija bila je da je i H. Lejn bio slijep.
Mekenzi, Džordž (1837-1891) (Mackenzie, George)
Pobjednik drugog, trećeg i petog Američkog šahovskog kongresa. Osvojio je prvo mjesto na svakom američkom turniru na kojem je učestvovao (ukupno 13 turnira i 7 mečeva). Bio je profesionalni vojnik i kapetan vojske Unije tokom Američkog građanskog rata. Na turniru u Njujorku 1869. godine pobijedio je u 82 partije, izgubio 8 i osvojio titulu u najdužem turniru majstora ikada održanom.
Melcel, Johan (1772-1838) (Maelzel, Johann)
Mašinski inženjer koji je kupio "Turčina" (The Turk) od sina Volfganga fon Kempelena. Navodno je izmislio metronom i bio blizak prijatelj Betovena. Princ Ežen de Boarn kupio je Turčina od Melcela 1811. godine za 30.000 franaka, a Melcel je dio novca dao Betovenu. 1817. godine, Melcel je otkupio Turčina nazad od princa za istu sumu – ali nije platio odmah, već je trebalo da izmiri dug od budućih prihoda. Nakon smrti princa, njegovi nasljednici tužili su Melcela za neisplaćeni iznos. Da bi izbjegao dugove i sudske sporove, Melcel je pobjegao u Ameriku sa Turčinom. Umro je na brodu iz Kube ka Americi1838. godine i sahranjen je u moru.
Šahovski časopis (Magazine, Chess)
Prvi časopis posvećen isključivo šahu bio je Le Palamede, koji je osnovao La Bourdonnais1836. godine. Prvi engleski šahovski časopis, The Philidorian, uredio je George Walker1838. godine. Najstariji postojeći šahovski časopis na svijetu je Deutsche Schachzeitung, osnovan 1846. godine. Najduže preživjeli engleski časopis, British Chess Magazine, pokrenut je 1881. godine. Prvi američki šahovski časopis, The Chess Monthly, objavio je Daniel Fiske1857. godine. Prvi ruski časopis, Shakhmatnyi listok, objavio je Čigorin1876. godine.
Makovecz, Đula (1860-1903) (Makovetz, Gyula)
Urednik prvog mađarskog šahovskog časopisa, Budapesti Sukkezende, od 1889. do 1894. godine.
Manchester Chess Club (Manchester Chess Club) Najstariji šahovski klub u Britaniji, koji je osnovan 3. septembra 1817. godine.
Manhattan Chess Club (Manhattan Chess Club) Osnovan 1882. godine u New Yorku i najstariji je šahovski klub u Americi koji je u kontinuiranom postojanju.
Mannheim Congress 1914 (Mannheim Congress 1914) Serija šahovskih turnira u Njemačkoj kada je izbio Prvi svjetski rat. 19. kongres Njemačke šahovske federacije započeo je 20. jula i zaustavljen je 1. avgusta. Prva nagrada bila je 2000 maraka (oko 500 dolara). Igrači su bili Aljehin, Marshall, Reti, Janowski, Spielmann, Tarrasch, Mieses, Duras, Tartakover, Bogoljubov i Vidmar. Aljehin je pobijedio (9,5-1,5), slijedili su Vidmar i Spielmann. Samo 11 od 17 zakazanih kola je odigrano. Frank Marshall je pobjegao u Amsterdam, a njegov prtljag se pojavio u New Yorku pet godina kasnije sa svim sadržajem netaknutim. Ruski šahisti su bili uhićeni, a fond za nagrade je smanjen za polovinu. Aljehin je bio zatvoren u njemačku policijsku stanicu, a zatim u vojni zatvor. Potvrđeno je da je nesposoban za vojnu službu, te je pušten nakon 6 nedjelja. Tarrasch je saznao da mu je sin već poginuo u borbi.
Šahovski maraton (Marathon chess) 1983. godine, dva vozača autobusa iz Bristola, Engleska, igrala su šah neprekidno 200 sati. Roger Long i Graham Croft odigrali su 189 partija, pri čemu je Long pobijedio sa rezultatom 96-93.
Šahovski moral (Morals of Chess) Esej o šahu od Benjamin Franklina, napisan za Columbian Magazine1786. godine. Smatrao je šah najstarijom i najuniverzalnijom igrom poznatom čovjeku.
Marco, Georg (1863-1923) Rumun, rođen u Austriji, igrač velemajstorske snage. Bio je vrlo veliki i snažan čovjek. Zvao se "najjači" šahista na svijetu zbog svoje fizičke snage.
Mariotti, Sergio (1946-) Prvi i jedini italijanski velemajstor (1974. godine).
Maroczy, Geza (1870-1951) Inženjer za vodovod i učitelj matematike koji je bio jedan od najuspešnijih igrača od 1899. do 1908. godine. Navodno je njegov duh vratio se 1985. godine i igrao protiv Korčnoja preko švajcarskog medijuma.
Marsejski šah (Marseillaise Chess) Varijanta šaha koja je izmišljena 1925. godine, u kojoj svaki igrač igra dva poteza za redom.
Marshall, Frank (1877-1944) Prvi Amerikanac koji je pobijedio sovjetskog igrača na međunarodnom turniru (New York, 1924). Vladao je kao šampion SAD 30 godina, ali je samo jednom odbranio svoj titulu, kada je pobedio Eda Laskera (5-4) 1923. godine. Bio je prvi majstor koji je odigrao više od 100 simultanih partija. 1916. godine igrao je protiv 105 igrača u National Press Clubu u Washingtonu, D.C. pobijedivši 82 partije, izgubio 8, i remizirao 15. 1922. godine odigrao je 155 simultanih partija u Montrealu, ostvarivši 126 pobeda, 21 remi i 8 poraza nakon 7 sati igre. Nedjelju dana kasnije, mogao je da ponovo odigra 153 partije po sjećanju. Ono što ga je brinulo bilo je što je zaboravio preostale dvije partije, zbog čega je mislio da gubi pamćenje. 1922. godine osnovao je Marshall Chess Club kako bi parirao Manhattan Chess Clubu. Tvrdio je da je svakog dana igrao barem jednu partiju šaha tokom 57 godina. 1904. godine proglašen je za šampiona SAD-a kada je Pillsbury odbio meč sa njim zbog bolesti. Pillsbury je preminuo 1906. godine. Marshall nije zvanično prihvatio titulu do 1909. godine, kada je pobedio Jacksona Showaltera, šampiona. Najavio je svoju penziju 1936. godine kao šampion SAD-a.
Stepan Levitsky - Frank Marshall, Breslau 1912, French Defense (Stepan Levitsky - Frank Marshall, Breslau 1912, French Defense)
Martz, Bill (1945-1983) Odigrao je 104 uzastopne turnirske partije bez poraza. Imao je diplome iz matematike i prava, ali se nikada nije bavio pravom. Radio je kao prodavac automobila.
Majstor Najmlađi igrač koji je stekao zvanje majstora bio je Hikaru Nakamura1998. godine, sa 10 godina i 79 dana. Najstariji igrač koji je postao majstor bio je Oscar Shapiro, u 74. godini.
Matanović, Aleksandar (1930-) Jugoslovenski velemajstor (1955) i glavni urednikŠahovskog informatora. Tri puta je osvojio prvenstvo Jugoslavije. Od 1990. do 1994. bio je izvršni potpredsjednik FIDE-a.
Meč Prvi meč uživo od značaja bio je McDonnell – La Bourdonnais1834. godine. Najduže održavan godišnji meč je Oksford – Kembridž, koji se igra svake godine od 1873.
Meč stoljeća Prvi meč SSSR-a protiv Ostatka svijeta, održan u Beogradu 1970. godine.
Mat Postoji 8 različitih načina za mat u dva poteza i 355 različitih načina za mat u tri poteza.
Matematika i šah Postoji 318,979,564,000 mogućih načina da se odigraju prva četiri poteza u šahu.
Mathilda (Mathilda) Ćerka Ottoa II, koja je bila "osvojena" kao rezultat šahovske partije između Ezzoa, grofa Palatina, i njenog brata, svetog cara Ottoa III.
McCormick, Edgar (1914-1991) Učesnik više US Open šahovskih turnira nego bilo koja druga osoba (37 puta). Tokom Drugog svjetskog rata bio je kriptograf. Pobijedio je na US Amaterskom šampionatu 1961. godine, a ponovo 1990. godine, sa 75 godina.
McKenna, Patrick Trenutno je na smrtnoj kazni u Ely State Prison u Nevadi zbog ubistva svog cimer-a u zatvoru nakon svađe zbog šahovske partije.
McShane, Luke Sa 13 godina i dva meseca postao je najmlađi Britanac koji je osvojio titulu međunarodnog majstora u martu 1997. godine.
Mehanički institut Najstarije šahovsko okupljalište u Sjedinjenim Američkim Državama, osnovano 1854. godine. Nekadašnja Mercantile Library u San Francisku, nije bila registrovana kao šahovski klub. Godine 1906. veliki zemljotres u San Francisku uništio je zgradu. Nova zgrada Mehaničkog instituta izgrađena je tek 1909. godine. Tokom tih godina, šahovski klub nije postojao. Zbog toga, Manhattan Chess Club u New Yorku, koji je osnovan 1882. godine, tvrdi da je "najstariji šahovski klub u Americi koji postoji bez prekida".
Mecking, Henrique (1952- ) Brazilski velemajstor. Bio je šampion Brazila sa 13 godina i pobjednik Zonskog turnira Južne Amerike sa 14 godina. Mecking se povukao iz šaha 1978. godine kada je obolio od miastenije gravis, bolesti koja oslabljava mišiće. Vratio se šahu 1991. godine.
Menčik-Stevenson, Vera (1906-1944) Svjetska šampionka Vera Menčik obranila je svoju titulu šest puta, ostvarivši 78 pobjeda, 4 remija i samo 1 poraz. Godine 1927. pobijedila je na prvom Svjetskom šampionatu za žene sa 10 poena od 11 mogućih. Prvi svjetski šampionat igrala je kao Ruskinja, sljedećih pet kao Čehinja, a posljednji kao Britanka. Preminula je u Kentu u junu 1944. godine kada je njemačka V-l raketa pogodila njen dom, ubivši njenu majku i sestru, gospođu Olgu Rubery (svjetsku izazivačicu 1935. i 1937. godine). Verin muž, R.H.S. Stevenson, bio je sekretar Britanske šahovske federacije i preminuo 1943. godine. U trenutku njene smrti, Vera je bila član uredničkog tima časopisa "Chess" kao urednik za partije.
Menčik Club Igrači koji su izgubili od Vere Menčik. U 1930-im godinama Albert Becker je rekao da će svako ko izgubi od ove žene postati član Menčik kluba. On je bio prvi član. Ostali članovi su uključivali Max Euwe, Sammy Reshevsky, Mir Sultan Khan, Sir George Thomas, C. H. O'D. Alexander, Edgar Colie, Frederick Yates, William Winter, Lajos Steiner, Frederich Saemisch, Milner-Barry, Harry Golombek i Jacques Mieses (koji je četiri puta izgubio od nje u meču).
Mephisto Portorož Jedan od najjačih komercijalno dostupnih šahovskih mikroračunara. 1990. godine pobijedio je Karpova, Huebnera i Bronštajna u simultankama, osvojio šampionat zapadne Njemačke u blic šahu i stekao normu Internacionalnog majstora (IM) sa skorom 7-4 na Dortmund Openu.
Merado, Marty Godine 1998 odigrao je rekordni 28-i uzastopni US Open turnir.
Mieses, Jacques (1865-1954) Rođen kao Jakob Mieses, ali je promijenio ime da bi zvučalo elegantnije. Bio je prvi britanski igrač koji je dobio titulu velemajstora. Kada je imao 84 godine, Jacques je odigrao partiju protiv holandskog majstora, Van Forresta, koji je bio dvij godine stariji od njega. Nakon što je pobijedio, Mieses je ustao od stola i rekao: "Mladost je pobijedila."
Miles, Anthony (1955- ) Prvi igrač rođen u Engleskoj koji je postao velemajstor u šahu klasičnog tempa, 1976. godine. Jednom je pobijedio svjetskog šampiona. Osvojio je Svjetsko juniorsko prvenstvo u Manili 1974. godine. Dobio je počasnu diplomu Master of Arts za šah sa Univerziteta u Šefildu. 1975. godine pristao je na remi protiv Reubena bez odigranog poteza. Ovo je bio prvi put da je partija u međunarodnom takmičenju završena remijem bez ijednog odigranog poteza, čime je postala najkraća partija ikada odigrana.
Milner-Barry, Sir Philip Stuart (1906- ) Engleski šahista jačine internacionalnog majstora, koji je bio jedan od britanskih kriptoanalitičara tokom Drugog svjetskog rata. Kasnije je postao pomoćnik sekretara Trezora u Engleskoj.
Minasyan, Artašes (Minasyan, Artashes) Pobjednik 58. i posljednjeg prvenstva SSSR-a, održanog u Moskvi 1991. godine. Njegova nagrada bila je zlatna medalja i novi automobil, tek izašao iz fabrike Lada. Prvenstvo SSSR-a igralo se po švajcarskom sistemu u 11 kola. Učestvovalo je 27 velemajstora i 29 internacionalnih majstora, a pobjedu je odnio igrač bez titule.
Minckwitz, Johannes (1843-1901) Njemački šahovski majstor koji je napisao nekoliko šahovskih kolumni, časopisa i knjiga.
Mir Sovjetska svemirska stanica gdje su kosmonauti podstaknuti da se bave rekreativnim aktivnostima. Šah je omiljena igra u orbiti, ali se kosmonautima ne preporučuje da igraju jedni protiv drugih. Niko ne želi rizikovati psihološki stres zbog sukoba među članovima posade. Kosmonauti mogu igrati šah sa kontrolorima sa Zemlje ili članovima posada koje dolaze u posjetu.
Mont-Reynaud, Đordi (Mont-Reynaud, Jordy) (1984-) Postao šahovski majstor sa 10 godina i 7 mjeseci 1994. godine.
Moonraker Roman o Džejmsu Bondu autora Iana Fleminga, koji sadrži reference na Pola Morfija.
Morfi, Pol (Morphy, Paul) (1837-1884)
„Ponos i tuga šaha“. Zamišljao je da ga proganjaju rođaci i povukao se u osamu. Mislio je da mu je hrana otrovana ili da neko pokušava da ga ubije. Jednom je napao čovjeka na ulici i izazvao ga na dvoboj na zbog umišljenog sukoba.
Kada je stigao u Pariz da igra protiv Andersena, bolovao je od gripa. Tako je meč protiv Andersena odigrao iz hotelske sobe i pobijedio rezultatom 7-2. Kada se vratio u Njujork, dočekali su ga Longfelou, Oliver Vendel Holms, Semjuel Morz i Džon van Bjuren, sin bivšeg predsjednika. Van Bjuren je nazdravio Morfiju kao „šahovskom šampionu svijeta“. To je bio prvi put da je taj izraz upotrijebljen.
Njegova najpoznatija partija odigrana je u operi protiv vojvode i grofa.
Morfi – Vojvoda od Brunsvika i Grof Isouard, Pariz, 1858.
Mure, Žak(Mouret, Jacque) (1787-1837) Operater Turčina od 1819. do 1824. godine. Tajnu načina na koji je Turčin funkcionisao prodao je magazinu Magazin Pitoresk 1834. godine. Ovo je bilo prvo autentično otkriće tajne Automata. Godine 1836. časopis Palamed ponovo je objavio Mureove tvrdnje. Bio je nećak Filidora.
Potez (Move) David Bronštajn je proveo 50 minuta razmišljajući prije nego što je odigrao svoj prvi potez. Herman Štajner je potrošio 75 minuta na svoj drugi potez. Godine 1980. jedan internacionalni majstor razmišljao je 2 sata i 20 minuta prije nego što je odigrao svoj sedmi potez.
Filmovi sa šahovskim scenama (Movies With Chess Scenes)
2001: Odiseja u svemiru (1968) – HAL 9000 objavljuje mat Frenku Puliju
Sigurno mjesto (1971)
Ace Ventura: Kad priroda zove (1996)
Alisa u zemlji čuda (1933)
Životinjski krekeri (1930)
Luk trijumfa (1947)
Put oko svijeta ispod mora (1966)
Ubice (1995)
Betmen zauvijek (1995)
Zvijer mora da umre (1974)
Slučaj ubistva biskupa (1930)
Crno i bijelo kao dan i noć (1978)
Crna mačka (1934)
Crna ruža (1950)
Istrebljivač (1982)
Blještava sedla (1974)
Bogi: Biografija (1980)
Rođeni Amerikanac
Ispiranje mozga (1961)
Kazablanka (1943)
Kas Tamberlejn (1948)
Čarli Čen i kletva kraljice zmajeva (1981)
Šahovska groznica (1925) – prvi film posvećen šahu, u kojem glumi Hoze Kapablanka
Šah života (1916)
Povratak kući (1978)
Osuđeni (1948)
Unakrsno (1949)
Opasni potezi (1985) – dobitnik Oskara za najbolji strani film 1985.
Smrtonosnija od muškarca (1967)
Đavo puta pet (1985)
Đavolja noćna mora (1971)
Doktorova krvava ljesa (1961)
Zametak
Međučast (1924)
Frankenštajn: Prava priča (1974)
Svjež (1994)
Iz Rusije s ljubavlju (1963) – scena iz partije Spaski – Bronštajn, Lenjingrad 1960
Sahrana u Berlinu (1966)
Furija (1978)
Izvadi maramice (1978)
Duh leta 401 (1978)
Svjetlucavi čovjek (1996)
Bog mi je rekao (1976)
Veliki šahovski film
Gunđavi starci (1993)
Još gunđaviji starci (1996)
Hakeri (1995)
Harum Skarum (1965)
Poslato s neba (1988)
Herkul u Njujorku (1970)
Istorija svijeta, prvi dio (1985)
Kuća Frankenštajna (1945)
Kuća biča (1974)
Noćni potezi (1975)
Humanoidna žena (1980)
Noć zvijeri koja zavija (1976)
Ja, čudovište (1971)
Bez takmičenja (1995)
Dan nezavisnosti (1996)
Omega čovjek (1971)
Ivan Grozni (1944)
Jedan špijun previše (1966)
Ubistvo (1956)
Naš čovjek u Havani (1960)
Šahovski potezi (1992)
Nosilac kovčega (1996)
Vitezovi okruglog stola (1956)
Slučaj Paradine (1948)
Pokucaj na bilo koja vrata (1949)
Novčići sa neba (1936)
Dijagonala ludaka
Fenomen (1996)
Majstor šaha
Odsviraj to ponovo, Sem (1970)
Ostavi je nebu (1945)
Prosperove knjige
Stvorenja (1966)
Potraga (1986)
Mali razbojnici (1995)
Radio bube (1944)
Podstanar (1926)
Rambo III (1988)
Lolita (1962)
Iznajmi dijete (1995)
Usamljeni momak (1984)
Povratak iz pepela (1965)
Dugo živi kraljica
Roki IV
Čovjek sa moći (1977)
Rolerkoster (1977)
Mendi (1953)
Lov na blago (1979)
Masakr u srednjoj školi (1976)
Morski jastreb (1942)
Vesela udovica (1934)
Potraga za Bobijem Fišerom (1993)
Čudo od vukova (1924)
Senzacija
Majmunarije (1931)
Sedmi pečat (1957)
Majmunske spletke (1988)
Šerlok Holms se suočava sa smrću (1944)
Gospodin Holandov opus (1996)
Kad jaganjci utihnu
Gospodin Moto ide na odmor (1939)
Tihi partner (1978)
Ubistvo prvog stepena (1995)
Duhovi (1986)
Ubistva u Ulici Morg (1989)
Stepenice ka nebu (1947)
Nero Vulf (1977)
Stalag 17 (1953)
Zvjezdane staze (1979)
Ratovi zvijezda (1977)
Šavovi (1985)
Čudovište iz močvare (1982)
Princeza labud (1995)
Mač u pustinji (1949)
Frankenštajnova strava (1975)
Stvar (1951)
Lopov iz Bagdada (1940)
Lopov koji je došao na večeru (1972)
Afera Tomas Kraun (1968)
Tri musketara (1921)
Tri musketara (1973)
Pakleni toranj (1974)
Tron (1982)
Nepokrenuti trenutak (1956)
Nepredvidivi (1947)
Virtuelnost (1995)
Ratne igre
Čarobnjak: Armagedon (1993)
Mreža (1947)
Šta je virio posmatrač (1971)
Čudna nauka (1985)
Vjetar i lav (1975)
Prsten želja (1914) – prvi film sa scenom šaha
Rvačice protiv astečke mumije (1965)
Jentl (1983)
Minhen 1936 (Munich 1936)
Smatrana kao dodatna Šahovska Olimpijada. Njemačka šahovska federacija željela je da organizuje Olimpijadu kao kontrapartiju Olimpijskim igrama u Berlinu. Minhen je odabran jer je lokalni šahovski klub slavio svoj vijek postojanja. Ali pošto Njemačka šahovska federacija nije bila dio FIDE, događaj nije bio priznat kao dio zvanične serije Olimpijada. Učestvovalo je dvadeset dvije zemlje i 208 takmičara. Ukupno je odigrano 1680 partija u ovom timskom takmičenju sa osam igrača i dvije rezerve. Mađarska je pobijedila bez da je dozvolila bilo koji nerješen rezultat.
Ubistvo i šah (Murder and chess)
1960.godine mornar je došao u sukob sa posmatračem u baru na Greenwich Villageu kada je posmatrač kritikovao mornarevu šahovsku igru. Mornar je udario posmatrača polomljenom flašom piva i pogodio jugularnu venu. Mornar je na kraju oslobođen optužbe za ubistvo i optužen za slučajnu smrt. 1991. godine Patrick McKenna je osuđen na smrt u Nevadi zbog ubistva svog cimeru u zatvoru nakon svađe oko šahovske partije.
Murshed, Niaz (1957- )
Osvojio je šampionat Bangladeša sa 12 godina i 309 dana, postajući najmlađi pobjednik nacionalne federacije. Osvojio je šampionat Bangladeša i sa 13, 14 i 15 godina. Kasnije je postao prvi i jedini velemajstor iz Bangladeša sa 20 godina.
MOJIH 60 NEZABORAVNIH PARTIJA (MY 60 MEMORABLE GAMES)
Moderna klasika Bobija Fišera koja skoro nije bila objavljena. 1964. godine Bobi je povukao svoj rukopis prije nego što je otišao u štampu. Morao je da otkupi svoj izlazak iz ugovora sa Simon & Schuster. Brinuo se zbog otkrivanja svoje strategije otvaranja. Pet godina kasnije, ažurirao je svoje originalno djelo sa 52 partije u MOJIH 60 NEZABORAVNIH PARTIJA i saradivao sa Larijem Evansom na knjizi. Originalni naziv Fišerove knjige bio je MOJ ŽIVOT U ŠAHU, zatim MOJE NEZABORAVNE PARTIJE - 60 TURNIRSKIH BORBI.
N
Najdorf, Miguel (1910-1997)
Igrač rođen u Poljskoj koji je ostao u Argentini nakon izbijanja Drugog svjetskog rata i pet godina kasnije postao naturalizovani građanin Argentine. Promijenio je svoje ime iz Mieczyslaw u Mendel, a zatim u Miguel. 1943. godine odigrao je 40 partija naslijepo. Kasnije je igrao protiv 222 protivnika istovremeno, na šahovskoj ploči, pobijedivši 202, remiziravši sa 12 i izgubivši 8 partija. U januaru 1945. godine, u Sao Paulu, Brazil, igrao je protiv 45 protivnika simultanku naslijep. Posle 23 sata i 30 minuta igre, pobijedio je 39 partija, remizirao 4 i izgubio 2.
Nakamura, Hikaru
Najmlađi šahovski majstor, sa 10 godina i 79 dana. Ovaj rekord postavio je 26. februara 1997. godine u Marshall Chess Club-u. Prethodni rekord za najmlađeg majstora držali su Vinay Bhat i Jordy Mont-Reynaud. Nakamura je također bio najmlađi igrač koji je pobijedio međunarodnog majstora, savladavši IM Jay Bonina.
Napier, William (1881-1952)
Igrač rođen u Engleskoj koji je 1904. godine osvojio britansko prvenstvo. Oženio je Pillsburyjevu nećaku.
Napoleon (1769-1821)
Igrao je protiv "Turčina" 1806. godine u Berlinu. Kada je izgubio, oborio je sve figure sa ploče i povikao "Bagatelle", a zatim bijesno izašao iz sobe.
Nacionalni šahovski centar (National Chess Centre)
Najveći šahovski klub u Londonu, sa više od 700 članova, sve dok nije bio bombardovan od strane Njemaca 1940. godine.
Nacionalni šampionat osnovnih škola (National Elementary Championship)
Na Nacionalnom prvenstvu za osnovne škole 1992. godine, održanom u Knoxvilleu, Tennessee, učestvovalo je rekordnih 1.201 takmičara, a dodijeljeno je rekordnih 375 pehara.
Nacionalno školsko prvenstvo (National Scholastics)
Prvo Nacionalno prvenstvo srednjih škola počelo je 1969. godine. Prvo Nacionalno prvenstvo za niže srednje škole počelo je 1973. godine. Prvo Nacionalno prvenstvo osnovnih škola počelo je 1976. godine.
Neale, Joseph
Poštar koji je 1994. godine otpušten sa sporednog posla trenera šaha u društvenom centru u Riversideu, California. Zbog toga je izvršio svoju osvetu kada je dođao do Gradske vijećnice, gdje je pucao u gradonačelnika, dva člana Vijeća i tri policajca. Nijedna od rana nije bila smrtonosna.
Negyesy, Gyorgy (1893-1992) Mađarski majstor koji je preminuo neposredno pred svoj 99. rođendan. Bio je najdugovječniji šahovski majstor.
Nežmetdinov, Rashid (1912- ) Prvi majstor SSSR-a u šahu i dami. Napisao je prvu šahovsku knjigu na tatarskom jeziku.
New York 1857 (New York 1857) Poznat i kao Američki šahovski kongres, bio je prvi američki šahovski turnir koji je odredio nacionalnog šampiona. Pobjednik je bio Paul Morphy sa 14 pobjeda, 1 porazom i 3 remija.
New York 1869 New York 1859 je imao 48 igrača koji su igrali međusobno dva puta u sistemu svako sa svakim. Odigrano je 2.256 partija, što je najveći pojedinačni turnir ikada održan.
Šampionat Njujorka (New York State Championship) Američko najdugovječnije državno prvenstvo, koje je počelo 1878. godine. Godine 1944. New York State Championship je otkazan jer je IBM, koji je trebao biti domaćin, na zahtjev američke vlade morao otkazati sve konvencije kako bi se smanjilo opterećenje u vezi sa ratnim naporima.
Novine sa šahovskom rubrikom (Newspaper) Najstarija šahovska kolumna u novinama koja još uvijek postoji izlazi u The Illustrated London News, koja je prvi put izašla 1842. godine.
Nikefor (Nicephorus) Car Bizanta koji je upoznao šah (zatrikon) 802. godine. To je najraniji dokaz o šahu među Grcima.
Noćni jahač (Nightrider) Fantastična šahovska figura koja pravi neprekidne skokove konja u jednom pravcu, sve dok nije blokirana, kako bi se kretala ili hvatala figure.
Nimzovich, Aron (1886-1935) Osnivač hipermodernog pokreta u šahu i autor MOG SISTEMA. Nakon što je izgubio jednu partiju, skočio je na sto i vikao: „Zašto sam morao da izgubim od ovog idiota?“ Imao je vizitkarte na kojima je pisalo: „A. Nimzovich: Kandidat za Svjetskog šampiona u šahu i šahovski princ.“ Jednom je slomio nogu dok je igrao šah. Okrenuo je nogu oko noge svoje stolice, a zatim, nakon što je napravio potez, skočio, ali je pao na pod u bolovima sa slomljenom nogom.
N.N. Nescio Nomen, latinski izraz koji znači nepoznato ime. Običaj je koristiti N.N. za ime nepoznate osobe.
Nogueris, Jesus (1959-) Kubanski velemajstor (1979) koji je tri puta osvajao kubansko prvenstvo (1978, 1984, 1991).
Non-stop šah Roger Ling i Graham Croft postavili su svjetski rekord u neprestanom igranju šaha od 200 sati 1982. godine.
Normanski pohod Šah je uveden u Britaniji 1066. godine.
Sjeverni Filidor(Northern Philidor) Nadimak Aleksandra Petrofa.
Nunn, John (1955- ) Britanski velemajstor koji je otišao na Oksford sa 15 godina, diplomirao sa 18, a doktorirao matematiku sa 23. godine. Na Olimpijadi u Solunu 1984. godine, osvojio je 3 zlatne medalje: najbolji rezultat na drugoj tabli, najbolji rejting performans na Olimpijadi i pobjednik takmičenja u rješavanju problema.
O
O’Kelly de Galway, Alberic (1911-1980) Godine 1962. postao je prvi velemajstor u šahu uživo i u dopisnom šahu.
Zanimanja šahista (Occupations of Chessplayers)
Ime
Zanimanje
Alexander
stručnjak za kodiranje
Berliner
računarski naučnik
Bernstein
advokat
Bird
računovođa
Botvinnik
elektroinženjer
Burger, Karl
ljekar
Byrne, R.
univerzitetski predavač
Castaldi
zubar
Commons
trgovac nekretninama
Euwe
profesor matematike
Evans, William
kapetan broda
Fine
psihoterapeut
Fomranek
profesor matematike
Grob
portretni slikar
Gulko
psiholog
Harmonist
baletski plesač
Hjartarson
patentni advokat
Huebner
papirusolog
Kevitz
farmaceut
Kotov
mašinski inženjer
Lasker, Ed
mašinski inženjer
Lombardy
sveštenik
Maroczy
učitelj matematike
Mednis
hemijski inženjer
Morphy
advokat
Najdorf
prodavac osiguranja
Nunn
profesor matematike
Olafsson
advokat
Pfleger
ljekar
Philidor
muzičar
Reshevsky
računovođa
Rogoff
Savjet Federalnih Rezervi
Ruy Lopez
sveštenik
Schallopp
stenograf
Soltis
novinar
Staunton
stručnjak za Šekspira
Stoltz
automehaničar
Taimanov
koncertni pijanista
Tarrasch
ljekar
Tartakower
advokat
Tisdall
kuvar
Troitsky
šumar
Znosko-Borovsky
muzički kritičar
Olafsson, Fridrik (1935- ) Prvi šahovski velemajstor Islanda i bivši predsjednik FIDE-a (1978-82). On je generalni sekretar Islandskog parlamenta. 1955. godine stigao je kasno da učestvuje na godišnjem šahovskom turniru u Hastingsu u Engleskoj. Nisu mogli pronaći sobu za njega pa je prvu noć proveo u ćeliji na policijskoj stanici u Hastingsu kao gost lokalne policije.
Najstarija zabilježena partija (Oldest Recorded Game) Najstarija zabilježena partija u istoriji potiče iz rukopisnog dokumenta iz 10. vijeka. Najstarija partija zabilježena u modernom stilu je između Franciska de Kasteljiza i Narcisija Vinolesa iz 15. vijeka.
Olimpijade Prva zvanična Olimpijada održana je u Londonu 1927. godine. Prije toga, Olimpijada je održana u Budimpešti 1926. godine sa pravilom da mogu učestvovati samo amateri. Na ovom takmičenju pojavile su se samo četiri ekipe: Mađarska, Jugoslavija, Rumunija i Njemačka. Prva ženska Olimpijada održana je 1957. godine. Prva pobjeda SAD nad SSSR-om desila se 1984. godine u Solunu, Grčka. Na Olimpijadi 1976. godine u Buenos Airesu, član tima sa Bliskog istoka pokušao je da kupi jednu od djevojaka koja je radila na takmičenju za 1 milion dolara. Ponuda nije bila prihvaćena. Najstariji igrač koji je učestvovao na Olimpijadi bio je Gudju, sa 90 godina, na Olimpijadi 1984. godine u Solunu. On je jedini preživjeli iz grupe koja je formirala FIDE i učestvovala na Olimpijadi u Parizu 1924. godine. Najmlađi učesnik Olimpijade bila je 10-godišnja Heidi Cueller iz Gvatemale, koja je igrala u ženskoj ekipi 1986. godine u Dubaiju. 11-godišnji Schermann sa Devičanskih Ostrva igrao je na turniru u Siegenu 1970. godine. 1982. godine, 12-godišnji Kien Tjing-Joe igrao je za Surinam. SAD su jedina zemlja koja je dva puta pobijedila SSSR na Šahovskoj Olimpijadi. 1992. godine, kada se Sovjetski Savez raspao, umjesto jedne ekipe, bilo je 12 ekipa iz bivšeg Sovjetskog Saveza od 102 ekipe na Olimpijadi. Nijedna od tih zemalja nije završila sa negativnim skorom, a tri zemlje iz bivšeg Sovjetskog Saveza su osvojile zlatnu, srebrnu i bronzanu medalju. Prva žena koja je igrala u muškoj ekipi bila je Mary Gilchrist koja je igrala za Škotsku na Olimpijadi 1937. godine. 1950. godine, Madame Chade de Silans igrala je za Francusku.
Otvaranja, broj mogućih pozicija (Openings, Number of Possible) Postoji 400 različitih mogućih pozicija nakon jednog poteza sa svake strane. Postoji 72,084 različitih mogućih pozicija nakon dva poteza sa svake strane. Postoji više od 9 miliona različitih mogućih pozicija nakon tri poteza sa svake strane. Postoji više od 288 milijardi različitih mogućih pozicija nakon četiri poteza sa svake strane. Broj različitih partija od 40 poteza daleko je veći od broja elektrona u posmatranom svemiru.
Otvaranje orangutan (Orangutan Opening) Ovo otvaranja (1.b4), takođe poznato kao Otvaranje Sokolskog, dobilo je svoje ime tokom turnira u Njujorku 1924. godine, kada je velemajstor Tartakover posjetio ZOO u Central Parku i susreo orangutana Suzanu. Sledećeg dana Tartakover je odigrao 1.b4 protiv Maroczija.
Oskar(Šahovski Oskar) Svjetski šahovski Oskar osnovali su Dimitrije Bjelica i Jordi Puig Laborda u decembru 1967. godine, a namijenjen je šahovskim novinarima da odaberu najboljeg igrača godine.
Oxford Oxford je bio prva univerzitetska institucija koja je imala šahovski klub, osnovan 1845. godine. Godine 1873. Oxford je izazvao Univerzitet u Cambridgeu na šahovski meč. Oni igraju šahovski meč svake godine, a to je najduži godišnji šahovski meč. Velemajstor John Nunn diplomirao je na Oxfordu sa 18 godina. Internacionalni majstor Ken Regan diplomirao je na Oxfordu.
P
Pachman, Ludek (1924- ) Češki velemajstor koji je bio zatvoren u Čehoslovačkoj nakon što je otvoreno protestovao protiv sovjetske okupacije njegove zemlje 1968. godine.
Paine, Thomas (1737-1809) Američki revolucionar kojeg je spasila partija šaha. Paine je bio uhapšen jer je favorizovao progon, a ne pogubljenje kralja Luj XVI, i trebao je biti pogubljen u Parizu 1794. godine. Njegova žena je otišla u kafić koji je često posjećivao Robespierre i pobijedila ga u partiji šaha. Robespierre ju je ponovo izazvao i obećao da će ispuniti bilo koju želju koju zatraži ako ga pobijedi ponovo. Ona je ponovo pobijedila i spasila život svom mužu. Tom Paine je napisao "Prava čovjeka" i "Zdrav razum".
Šahovska slika (Painting) Prva slika sa šahovskom tematikom bila je slika venecijanskog umjetnika iz 1490. godine. Zvala se "Šahisti".
Dvorac pionira(Palace of Young Pioneers) Sovjetska sportska škola za djecu koja ima šahovski klub, a nalazila se u svakom sovjetskom gradu. Tigran Petrosjan je dobio svoje početno šahovsko školovanje u Tbilisijskom Dvorcu pionira, Smislov u Moskovskom, Polugaevsky u Kuibyshevskom, Karpov u Zlatoustovom, a Kasparov u Bakuanskom Dvorcu pionira. Više od 5 miliona djece učestvuje u ovim pionirskim šahovskim klubovima.
Palamede, Le Prvi časopis posvećen u potpunosti šahu, osnovao ga je La Bourdonnais 1836. godine. Časopis je dobio ime po Palamadesu, starogrčkom pronalazaču, koji je prema jednoj od mnogih legendi izumio šah. Časopis je napustio 1839. godine, a zatim se ponovo vratio od 1842. do 1847. godine.
Palciauskas, Victor (1941- ) Pobjednik 10. Svjetskog prvenstva u dopisnom šahu 1984. godine. Ima doktorat iz teoretske fizike.
Pan-Am Intercollegiate Najstarije timsko takmičenje u Americi, koje je započelo 1946. godine.
Paris 1924 Prvo svjetsko timsko takmičenje, održano zajedno sa Olimpijskim igrama. Pedeset četiri učesnika je došlo iz čitavog svijeta. Pojedinačni pobjednik bio je Mattison iz Latvije. Timski pobjednik bila je Čehoslovačka. Dva predstavnika iz Rusije bila su izbjeglice koje su živjele u Parizu. Kanada i Irska bile su predstavljene samo po jednim igračem. (Paris 1924)
Pacer (Patzer) Slab šahista. Od njemačkog glagola patzen, što znači napraviti nered.
Pješak (Pawn)
Novo pravilo za pješaka, kojim mu se dozvoljava da se pomjeri dva polja unaprijed pri prvom potezu umjesto jednog, prvi put je uvedeno u Španiji 1280. godine. Početak partije sa dva uzastopna poteza pješacima prije protivnikovog odgovora bio je uobičajen u Njemačkoj i Holandiji sve do 16. vijeka, a u Njemačkoj čak i do kasnog 19. vijeka. U nekim dijelovima Azije, pješaci su započinjali igru na trećem redu umjesto na drugom. U kineskom i japanskom šahu, pješaci uzimaju figure krećući se pravo naprijed. Do 1890. godine, pješak koji bi stigao do osmog reda mogao je ostati pješak. Postojalo je i pravilo po kojem se promocija mogla izvršiti samo u figuru koja je već bila zarobljena. Ako nijedna figura nije bila zarobljena, pješak bi ostao pješak dok ne bi došlo do zarobljavanja. Štajnic (Steinitz) je bio vodeći zagovornik ovog "pravila lažnog pješaka".
Promocija pješaka (Pawn Promotion)
U 15. vijeku, promocija pješaka u više dama smatrala se neprikladnom jer je simbolizovala preljubu. U Španiji i Italiji tokom 17. vijeka, pješak je mogao biti promovisan samo u damu. U Francuskoj i Njemačkoj, promocija je bila ograničena na figuru koja je prethodno izgubljena. U nekim zemljama igrač je mogao promovisanog pješaka pretvoriti u protivničku figuru kako bi izazvao pat. Sadašnje pravilo promocije pješaka uspostavljeno je 1851. godine na prvom međunarodnom turniru. Još 1870-ih bilo je moguće promovisanog pješaka proglasiti "lažnim", bez ikakvih moći.
PBS (PBS)
Najgledanija emisija na američkoj televiziji PBS bila je šahovski meč Fišer–Spaski 1972. godine.
PCA (PCA)
Profesionalna šahovska asocijacija.
Biser Zandvorta (Pearl of Zandvoort)
Ime dato 26. partiji meča za titulu svjetskog prvaka između Evea i Aljehina 1935. godine. Partija je odigrana u Zandvortu, Holandija.
Penkvajt, Džon (Penquite, John)
Najbolje rangirani dopisni šahista USCF-a sa rejtingom od 2933.
Penrouz, Džonatan (1933- ) (Penrose, Jonathan)
Engleski internacionalni majstor koji je rekordnih 10 puta osvojio prvenstvo Velike Britanije u šahu (1958-63. i 1966-69). Jedan je od najboljih dopisnih šahista na svijetu. Ima doktorsku diplomu iz psihologije, a njegov otac bio je ugledni genetičar.
Na Olimpijadi u Zigen 1970. godine kolaabirao je zbog nervne napetosti, posle čega se okrenuo dopisnom šahu. Britanski juniorski šampion i prvak Londona postao je 1949. sa 15 godina.
Perceval (Percival)
Romansa koju je napisao Kretien de Troa (Chrestien de Troyes). Glavni junak, Goven (Gauvain), zatiče se u društvu dame. On koristi šahovsku tablu kao štit, dok ona baca šahovske figure na napadače dok bježe.
Perfektni rezultati (Perfect Scores)
E. Tramer ostvarila je savršen rezultat od 11-0 na Britanskom prvenstvu za dame 1949. godine. R. Brus postigla je 8-0 na istom takmičenju 1951. godine.
Perlis, Julijus (1880-1913) (Perlis, Julius)
Austrijski advokat poljskog porijekla i šahista velemajstorske snage. Preminuo je od posljedica smrzavanja u alpskoj planinarskoj nesreći.
Persija (Persia)
Godine 638. Persiju je osvojio islam pod halifom Omarom. Ovo se smatra najvažnijim događajem u istoriji šaha, jer se igra proširila po čitavom svijetu.
Petrov, Aleksandar (1794-1867) (Petroff, Alexander)
Prvi veliki šahista kojeg je Rusija iznjedrila. Bio je prvi ruski majstor, teoretičar, šahovski pisac i kompozitor.
Petrosjan, Tigran (1929-1984) (Petrosian, Tigran)
Bivši svjetski prvak. U periodu od 1968. do 1975. godine nikada nije izgubio više od jedne partije na nekom turniru. Remizirao je više od polovine svojih partija, što je veći procenat od bilo kojeg drugog svjetskog prvaka.
Za osvajanje svjetskog prvenstva 1966. godine dobio je manje od 2.000 dolara. Na Olimpijadi u Skoplju 1972. godine izgubio je partiju na vrijeme protiv Hibnera, što mu je bio prvi takav poraz u karijeri. Kada su mu rekli da je taj trenutak prikazan na televiziji, rekao je:
"Da sam to znao, sigurno bih razbio sat."
Njegov prvi zvanični meč u karijeri bio je upravo meč za svjetskog prvaka, koji je osvojio pobijedivši Botvinika 1963. godine. Kada je izgubio meč protiv Fišera 1971, njegova supruga okrivila je njegovog trenera, Alekseja Suetina, i ošamarila ga.
Petrov, Vladimir (1907-1945)
Četvorostruki šampion Letonije. Umro je u zarobljeničkom logoru.
Filadelfija (Philadelphia)
U decembru 1826. godine, Maelzel je doveo Turčina u Filadelfiju. Uzbuđenje izazvano misterioznim Turčinom dovelo je do osnivanja prvog šahovskog kluba u Filadelfiji. Preko 100 članova prijavilo se u klub već tokom prve sedmice.
Filatelija (Philately)
Prva poštanska marka sa šahovskim motivom izdata je u Bugarskoj 1947. godine.
Filidor, Andre (1726-1795) (Philidor, Andre)
Njegov otac bio je kraljevski muzički bibliotekar koji je imao 20 djece, djelimično zahvaljujući tome što se ponovo oženio ženom preko 50 godina mlađom od sebe. Andre je bio dijete iz tog drugog braka.
Filidorovo nasljeđe (Philidor’s Legacy)
Uobičajen matni obrazac ugušenog mata, gdje se žrtvuje dama i matira skakačem. Ova pozicija je poznata još od 1400-ih godina. Ime potiče iz knjige An Introduction to the History and Study of Chess autora Thomas Pruen iz 1804. godine. Knjiga sadrži neke tekstove Filidora, kao i poziciju nazvanu „A clever legacy“. Postala je poznata kao Filidorovo nasljeđe u knjizi Hoyle’s Treatise on Chess iz 1808. godine.
Matni obrazac:
D:e6+ Kh8
Sf7+ Kg8
Sh6+ Kh8
Dg8+ Rxg8
Sf7 mat.
Filipini (Philippines)
Šahovska federacija Filipina ima kodeks oblačenja za šahiste. Zabranjene su papuče, majice i prsluci na njihovim šahovskim događajima. Vlada Filipina bila je spremna da plati 5 miliona dolara za meč Fišer – Karpov, što bi bila druga najveća nagrada u istoriji sporta i najveća ikada odbijena. Filipini su bili jedina nacija koja je poslala tim na Šahovsku olimpijadu 1976. u Haifi i na „Olimpijadu protiv Izraela“ u Tripoliju, Libija.
Filips, Harold (1874-1967) (Phillips, Harold)
Predsjednik USCF-a od 1950. do 1954, predsjednik Marshall Chess Club-a, bivši šampion države Njujork i prvak Manhattan Chess Club-a. Bio je organizator i direktor velikog međunarodnog turnira u Njujorku 1924. godine. Igrao je na šahovskim turnirima više od 70 godina.
Fotografija (Photograph)
Prva poznata fotografija šahista snimljena je 1843. godine od strane Foks Talbota, oca kalotipskog procesa.
Figura (Piece)
Najstarija poznata šahovska figura potiče iz osmog vijeka. To je isklesani kralj iz indijskog tipa šahovskih figura, ali s arapskim natpisom.
Pilsburi, Hari (1872-1906) (Pillsbury, Harry (1872-1906))
Pilsburi je održavao simultanke igrajući protiv 10 šahista i 10 igrača dame, dok je istovremeno igrao i vist. Dobijao je liste za pamćenje sa riječima poput: Antiphlogistine, periosteum, takadiastase, plasmon, ambrosia, Threlkeld, streptococcus, staphylococcus, micrococcus, plasmodium, Mississippi, Freiheit, Philadelphia, Cincinnati, athletics, no war, Etchenberg, American, Russian, philosophy, Piet Potgelter’s Rost, Salamagundi, Oomisellecootsi, Bangmanvate, Schlechter’s Nek, Manzinyama, theosophy, catechism i Madjesoomalops. Nakon samo nekoliko minuta, mogao je da ih izrecituje unaprijed i unazad. Sjutradan ih je i dalje besprekorno pamtio.
Godine 1900. krenuo je na sedmomjesečnu turneju širom zemlje, održavši preko 150 simultanki i prešavši 40.000 milja. Od 1890. do 1900. Pilsburi je radio na automatu Ajeeb u Njujorku. Umro je od sifilisa 1906. godine u 34. godini života. Smatran je jednim od 10 najboljih igrača dame u zemlji.
Predstava (Play)
Godine 1624. u Engleskoj, u Globe teatru, pojavila se predstava "Game at Chess" koju je napisao Tomas Midlton. Predstava je prikazivala ugledne političke ličnosti u ulozi šahovskih figura, a takođe je satirisala špansku svadbu princa Čarlsa. Igrala se pred punim gledalištem devet dana zaredom, ali je prekinuta nakon protesta španskog ambasadora, čiji je prethodnik na sceni bio predstavljen kao Crni skakač. Zbog toga su vlasti pokrenule postupak protiv glumaca, kaznile ih, a Midlton je završio u zatvoru.
Igrači (Players)
Najveći broj učesnika na jednom turniru bio je 1251, na Svjetskom openu 1985. godine.
PLO
Palestinska oslobodilačka organizacija je privremeni član FIDE-a.
Džepni šah (Pocket Set)
Prvi džepni šah osmislio je Piter Rože 1845. godine.
Polgar, Judit (1976-)
Druga najmlađa GM u istoriji, osvojila titulu sa 15 godina, 4 mjeseca i 27 dana (za poređenje, Fišer je postao velemajstor sa 15 godina, 6 mjeseci i 1 dan nakon Portorož međuzonskog turnira 1958.). Treću i poslednju GM normu ostvarila je pobjedom na Mađarskom prvenstvu 1991. godine.
Godine 1986, sa samo 9 godina, osvojila je sekciju za nerejtingovane igrače na Njujorškom openu, pobijedivši u 7 partija i remiziravši jednu. Sa 11 godina imala je rejting 2350, dok je sa 12 godina i jednim mjesecom stekla titulu internacionalnog majstora – mlađa nego što su to postigli Fišer ili Kasparov.
Sa 13 godina postala je svjetska prvakinja do 14 godina u muškoj konkurenciji i bila najbolje rangirana žena u FIDE-u. Nalazila se među 10 najboljih šahista svijeta, bez obzira na pol. Osvojila je US Open 1998. godine.
Polgar, Suzan (1969-)
Pobjednica prvog ženskog Kadetskog prvenstva (do 16 godina) 1981. godine. Već sa četiri i po godine osvojila je prvenstvo Budimpešte za igrače do 11 godina. Sa 12 godina imala je rejting 2300 u Mađarskoj i 2245 po FIDE rejting listi.
Godine 1987. FIDE je dodijelio 100 besplatnih rejting poena svim ženama, osim Suzan, što ju je oborilo sa prvog mjesta na drugu poziciju iza tadašnje sovjetske šampionke. Osvojila je Žensku svjetsku titulu u februaru 1996. godine, pobijedivši Xie Jun.
Porat, Jozef (1909-1996) (Porath, Joseph)
Internacionalni majstor rođen u Njemačkoj, koji je predstavljao Njemačku na Olimpijadi 1928. godine. Preselio se u Palestinu 1934. godine i šest puta osvojio njeno šahovsko prvenstvo.
Poštanske tarife (Postal rates)
Godine 1947. Američka šahovska federacija (USCF) pozvala je sve šahiste da pišu svojim kongresmenima i protestuju protiv zakona kojim bi se povećala cijena poštanske karte sa jednog centa na dva centa. USCF je smatrao da bi to značajno poskupilo dopisni šah i obeshrabrilo igrače.
Petostruka prvakinja Britanije u ženskoj konkurenciji. Prvi put je učestvovala na Britanskom ženskom prvenstvu 1912. godine, završivši na drugom mjestu. Osvojila je titulu 1948. godine u 76. godini, postavši najstarija igračica koja je osvojila nacionalno prvenstvo. Bila je izazivačica za titulu svjetske šampionke1927. i 1933. godine.
Zatvori i šah (Prisons and chess)
Godine 1960. Bobi Fišer je održao simultanku u zatvoru Rikers Ajland, gdje je pobijedio 20 zatvorenika, dok je 2.400 osuđenika posmatralo partije uz pratnju zatvorske muzike.
Godine 1971. zatvorenik nije se vratio u Zapadni zatvor nakon šahovskog meča na Karnegi-Melon univerzitetu. Nedjelju dana kasnije, drugi zatvorenik je pobjegao nakon šahovskog turnira. Direktor zatvora je izjavio: „Bojim se da nas univerzitet više neće pozivati ako se ovo nastavi.“
Britanska ženska prvakinja i svjetska prvakinja do 21 godine sa 13 godina.
Nagrade(Prizes)
Prvu nagradu od 300 dolara na prvom Američkom šahovskom kongresuMorfy je odbio. Umjesto toga, prihvatio je srebrni bokal, četiri pehara i srebrni poslužavnik. Pobijedio je Stenlija u meču, dajući mu prednost pješaka i potez. Morfy je 100 dolara nagrade poklonio Stenlijevoj ženi i djeci. Kao znak zahvalnosti, ona je svoju sledeću kćerku nazvala Polina.
Na turniru u Parizu 1867. godine, prva nagrada bila je vaza vrijedna 5.000 franaka, koju je pobjedniku uručio car Napoleon III. Tek na meču za svjetskog prvaka 1890. godine između Štajnica i Ginzberga, poraženi je po prvi put dobio dio nagradnog fonda.
Prva nagrada za pobjednika meča Taraš-Mizes 1916. godine bila je pola kilograma masla. U isto vrijeme, pobjednik metropolitanskog turnira dobio je bure haringe u ulju. Kada je Fišer osvojio titulu svjetskog prvaka, dobio je 250.000 dolara – iznos koji je premašio sve dotadašnje nagrade za 27 prethodnih mečeva od 1886. godine.
Tri godine ranije, kada je Spaski postao prvak svijeta, osvojio je samo 1.400 dolara – manje od nagrade na prvom zvaničnom meču za svjetskog prvaka između Štajnica i Čigorina, gdje je Štajnic dobio 2.000 dolara.
Najveći nagradni fond na turniru bio je 150.200 dolara na Svjetskom otvorenom prvenstvu 1985. godine. Na jednom turniru u Ohaju 1983. godine, sav profit je doniran kampanji za zamrzavanje nuklearnog naoružanja u Ohaju.
Godine 1845. prva nagrada za prvenstvo SAD-a bila je 1.000 dolara. Nevjerovatno, ali 115 godina kasnije, 1960. godine, nagrada za isto prvenstvo i dalje je bila 1.000 dolara.
Na blic turniru gdje su igrali Nimcovič i Hans Kmoch, prva nagrada bila su tri košulje. Hans Kmoch ih je osvojio.
Šahovski problemi(Problems, Chess)
Prvi sastavljeni šahovski problem napravio je kalif Mutasim Bilah iz Bagdada oko 840. godine. Najstarije poznate evropske kolekcije šahovskih problema kopirane su u engleskim manastirima Abbotsbury i Cerne Abbey u Dorsetu oko 1250. godine.
Godine 1295.Nikolas de Sent Nikolai napisao je Bonus Socius, prvu veliku zbirku šahovskih problema. Prvo takmičenje u rješavanju šahovskih problema održano je u Londonu 1854. godine, a pobijedio je Volter Grimšo.
Prvi turnir u komponovanju studija održan je 1862. godine, a pobjednik je bio Bernhard Horvic. Najduže rješenje nekog sastavljenog problema zahtijeva čak 292 poteza.
Čudo od djeteta(Prodigy)
Prvo šahovsko čudo od djeteta bio je Pol Morfi. Naučio je poteze sa 8 godina i pobijedio najjače igrače u Nju Orleansu sa 11 godina.
Reševski je naučio poteze sa 4 godine i bio sposoban da igra partijsku igru na slijepo sa 8 godina. Maks Eve naučio je šah sa 4 godine i pobijedio na turniru sa 10 godina sa 100% rezultatom.
Arturo Pomar bio je šampion Balearskih ostrva sa 11 godina. Neaz Muršid postao je nacionalni prvak Bangladeša sa 11 godina. Kapablanka je pobijedio šampiona Kube u meču sa 12 godina. Kasparov je osvojio prvenstvo mladih SSSR-a sa 12 godina.
Henrike Meking bio je prvak Brazila sa 13 godina i podijelio prvo mjesto na južnoameričkom prvenstvu sa 14 godina. FIDE majstor Majkl Adams iz Engleske imao je rejting 2405 u 1986. godini, što je tada bio najviši rejting koji je ikada imao 13-godišnjak.
Bobi Fišer naučio je šah sa 6 godina. Sa 13 godina osvojio je prvenstvo SAD-a za juniore, a sa 14 godina postao je najmlađi američki prvak u istoriji.
Profesor šaha(Professor of Chess)
Nadimak Džejkoba Sarata, prvog profesionalnog igrača koji je podučavao šah u Engleskoj.
Izgovor imena šahovskih velemajstora i termina(Pronunciation of Chess Masters and Terms)
Andraš Adojan(A-door-yan) – mađarski velemajstor
Aleksandar Aljehin(Al-YECK-in) – bivši svjetski prvak
Gedeon Barca(BAR-tza) – mađarski velemajstor
Osip Bernštajn(BERN-shtyne) – ruski velemajstor
Artur Bisgijer(BIS-gire) – američki velemajstor
Jefim Bogo Ljubov(Bo-go-LYU-bov) – njemački velemajstor
Eero Buk(Bek) – finski velemajstor
Mihail Botvinik(bot-VIN-ik) – bivši svjetski prvak
Caro-Kann(KAH-ro KAHN) – otvaranje nazvano po Horaciju Karu i Markusu Kanu
Rudolf Čarusek(Kha-ROO-sek) – mađarski majstor
Maja Čiburdanidze(Tchee-boor-dah-NID-zay) – bivša svjetska šampionka
Edgar Kole(KAW-lee) – belgijski šampion
Ištvan Čom(Chom) – mađarski velemajstor
En passant(ahn pah-SAHNT) – specijalni metod uzimanja pješaka
En prise(ahn preez) – figura „visi“
Maks Eve(UHR-vuh) – bivši svjetski prvak
Džon Fedorovič(Fe-do-RO-vich) – američki velemajstor
Fianketo(fee-an-KET-toe) – razvoj lovca na b2, g2, b7 ili g7
Rui Lopez(Rue-y Lopeth) – španski sveštenik i igrač iz 16. vijeka
Fridrih Zemisch(SAME-ish) – njemački velemajstor
Ševeningen(sheh-VEN-i-gen) – sistem parovanja i varijanta sicilijanske odbrane
Adolf Šliman(SHLEE-mon) – njemački igrač i analitičar otvaranja
Boris Spaski(SPAHS-kee) – bivši svjetski prvak
Majkl Stin(Steen) – britanski velemajstor
Leonid Štajn(Shtayne) – sovjetski velemajstor
Vilhelm Štajnic(Styne-itz) – bivši svjetski prvak
Mihail Talj(Tahl) – bivši svjetski prvak
Zigbert Taraš(tuh-ROSH) – njemački majstor
Jan Timan(TEE-mahn) – holandski velemajstor
Šimon Vinaver(WIN-ah-wer) – poljski majstor
Sie Đun(She-a June) – bivša svjetska šampionka
Cugcvang(TSOOKS-vahng) – pozicija u kojoj igrač na potezu gubi
Johan Cukertort(SOOK-er-tort) – njemački majstor
Cvišenzug(TSVEYE-shun-tsook) – međupotez
Pardi, Sesil (1906-1979)(Purdy, Cecil)
Pobjednik prvog svjetskog prvenstva u dopisnom šahu 1955. godine. 1951. godine bio je prvak Australije. Njegov sin bio je juniorski prvak Australije. Četiri puta je osvajao australijsko prvenstvo i 16 godina uzastopno držao titulu šampiona Australije u dopisnom šahu. Njegov tast Spencer Krekentor i sin Džon takođe su bili prvaci Australije.
Preminuo je od srčanog udara dok je igrao partiju šaha. Njegove poslednje riječi bile su: "Imam pobjedu, ali će potrajati."
Q
Dama(Queen)
Prvobitno nazvana mantri (ministar ili savjetnik), mogla se kretati samo na jedno susjedno dijagonalno polje. Kada je šah stigao u Evropu, dama je mogla skakati tri polja. Do 1475. godine, dama je dobila svoju sadašnju moć kretanja duž redova, kolona i dijagonala. Prema ranim pravilima u nekim zemljama, nije bilo dozvoljeno promovisanje pješaka u drugu damu, jer se to smatralo podsticanjem bigamije, što nije bilo prihvatljivo.
Damin gambit(Queen’s Gambit)
Na Svjetskom prvenstvu 1927. godine, varijanta Odbijeni damin gambit igrana je u 32 od 34 partije.
Kvevedo, Luis Tores i(Quevedo, Luis Torres y) (1852-1936)
Španski inženjer koji je konstruisao prvi pravi automat, El Ajedristica. Ovaj automat je samostalno igrao završnicu kralj i top protiv kralja, bez ikakve ljudske intervencije.
Kinteros, Migel(Quinteros, Miguel) (1947- )
Argentinski velemajstor koji je 1987. godine bio isključen iz FIDE turnira na tri godine jer je igrao u Južnoj Africi. Bio je prvi velemajstor koji je posjetio Južnu Afriku od 1981. godine, gdje je održao simultanke u Kejptaunu, San Sitiju i Johanezburgu. Oženjen je bivšom Mis Filipina. 1979. godine propustio je prvo kolo turnira Atlantic Open u Vašingtonu, jer je mislio da se turnir održava u Atlantic Cityju, Nju Džerzi.
R
Rejčels, Stjuart(Rachels, Stuart) (1970- )
Postao je majstor sa 11 godina i 10 mjeseci 1981. godine. Naučio je igru nekoliko nedjelja prije svog 9. rođendana, šah ga je podučavao njegov stariji brat. 1982. godine je osvojio Aspis nagradu od 1.000 dolara nakon što je pobijedio na U.S. Junior High School Championship i U.S. Junior Open Championship. Učestvovao je na sedam uzastopnih U.S. Junior Championships i podijelio prvo mjesto na 1989. U.S. Championship, uprkos tome što je bio najniže rangirani igrač.
Raknic, Fridrih von(Racknitz, Freiherr Joseph Friederich von)
1789. godine von Raknic je konstruisao automat sličan Kemplenovom Turku kako bi pokazao da takva mašin može biti upravljana od strane skrivenog igrača. Objavio je svoje radove u knjizi pod nazivom ‘Ueber den Schachspieler des Herrn von Kempelen und dessen Nachbildung.’ Nije pogodio kako je igrač bio skriven u Turku, jer je njegov automat mogao sakriti samo osobu manju od 4 stope.
Radio meč(Radio Match)
1945. godine održan je USA-USSR Radio Chess Match, prvi međunarodni sportski događaj od izbijanja drugog svjetskog rata. Takođe, to je bio prvi međunarodni šahovski meč igran putem radija. Ovaj meč označava i debi SSSR-a u međunarodnom sportu. Nikada prije tim SSSR-a nije igrao protiv drugog tima u bilo kojem obliku sporta. Gradonačelnik LaGuardia odigrao je početni potez za SAD, dok je američki ambasador Averill Harriman bio zvaničnik meča u Moskvi. Prvi shortwave radio meč u SAD-u održan je između Eda Laskera u Čikagu i Normana Whitakera u Vašingtonu 1920. godine.
Divlji topovi(Raging Rooks)
Šahovski tim Adam Clayton Powell Junior High School u Harlemu. Oni su podijelili prvo mjesto na US Junior High School Chess Championship u Dearbornu, MI 1991. godine.
Po povratku u Njujork, Bob Guccione, izdavač Penthouse-a, priredio im je zabavu u svom stanu na Upper East Side-u.
Rejting(Ratings)
Prva organizacija koja je usvojila numerički sistem rejtinga bila je Correspondence Chess League of America 1933. godine. Prva lista USCF rejtinga objavljena je u broju CHESS LIFE od 20. novembra 1950. godine. Ken Harkness je rejtingovao 2.306 igrača sa događaja od 1921. do 1950. godine. Rueben Fine je predvodio listu sa rejtingom 2817, a Reshevsky je bio drugi sa 2770. Majstori su bili svi sa rejtingom iznad 2300, a eksperti su bili svi sa rejtingom iznad 2100. Prva britanska lista rejtinga objavljena je 1954. godine i sadržala je 49 igrača.
Godine 1944, Ragozin je trenirao sa Botvinikom za Šampionat SSSR-a. Trenirali su uz radio koji je non-stop radio u sobi kako bi se navikli na mogućnost bučne dvorane tokom turnira. Ragozin je završio na 14. mjestu od 17 učesnika i okrivio svoje rezultate za neuobičajenu tišinu u turnirskoj dvorani!
Regan, Kenneth (1959-)
Šahovski prodigy i Međunarodni majstor koji je postao majstor sa 12 godina. Bio je prvi igrač koji je oborio rekord Bobbyja Fischera kao najmlađi majstor. Osvojio je Marshallovu stipendiju i doktorirao matematiku na Oxfordu. Trenutno je vanredni profesor na Univerzitetu u Buffalu na Departmanu za računarske nauke, gdje se bavi teorijom složenosti.
Reggio Emilia (Reggio Emilia)
Godine 1991-92, u Reggio Emiliji u Italiji održan je prvi turnir 18 kategorije i najjači ikada organizovan (prosječan rejting učesnika bio je 2676). Turnir je osvojio Viswanathan Anand.
Reinfeld, Fred (1910-1964) (Reinfeld, Fred)
Fred Reinfeld je napisao 260 knjiga o šahu, dami, novčićima, geologiji, istoriji i svemiru. Samo o šahu je napisao više od 100 knjiga. Bio je majstor šahista koji je osvojio SAD Interkolegijalno šahovsko prvenstvo, šahovsko prvenstvo Njujorka, šahovsko prvenstvo Maršalovog šahovskog kluba i šahovsko prvenstvo Manhattanskog šahovskog kluba. Bio je pozvan da učestvuje na SAD šahovskom prvenstvu, ali je odbio poziv. Predavao je šah na Univerzitetu Kolumbija i Univerzitetu Njujork.
Reshevsky, Sammy (1911-1992)
Rođen kao Schmul Rzeszewski u Ruskoj Poljskoj, Sammy Reshevsky došao je u Sjedinjene Države 1920. godine. Naučio je da igra šah sa 4 godine i davao je simultanke sa 5 godina. Kao 9-godišnjak, njegova prva američka simultanka bila je sa 20 oficira i kadeta na Vojnoj akademiji u Vest Pointu. Pobijedio je u 19 partija, a jednu je remizirao. Putovao je po zemlji i odigrao više od 1.500 partija kao 9-godišnjak u simultankama, a izgubio je samo 8 partija. U svojim ranim godinama nije išao u školu, a njegovi roditelji su završili na dječijem sudu u Manhattanu zbog neprikladnog starateljstva. Njegov dobrotvor bio je Julius Rosenwald, osnivač Sears & Roebuck. Osvojio je šahovsko prvenstvo SAD-a sedam puta. Prvu titulu šampiona SAD-a osvojio je 1936. godine, a posljednju 1971. godine. Godine 1981, sa 70 godina, podijelio je treće mjesto na šahovskom prvenstvu SAD-a. Godine 1984, sa 72 godine, osvojio je prvo mjesto na turniru za velemajstore u Rejkjaviku, Island. Preminuo 1992. godine od srčanog udara. Pobjedio je 11 od 13 svjetskih šampiona. Igrao je na 21 šahovskom prvenstvu SAD-a, od 1936. do 1981. godine.
Reti, Richard (1889-1929) (Reti, Richard)
Reti je igrao i na mađarskom i na češkom šahovskom prvenstvu iste godine. Bio je udaren tramvajem i prevezen u bolnicu kako bi se oporavio. Dok je bio u bolnici, dobio je šarlah, koji je doveo do njegove smrti.
Revolucionarni rat (Revolutionary War)
Na Božićnu noć 1776. godine, George Washington je prešao rijeku Delaware kod Trenta i uhvatio 1.000 hesijanskih plaćenika pod komandom pukovnika Rahla. Ovaj iznenadni plan mogao je da se ne uspije, da nije bilo šaha. Jedan lojalista blizu američkog logora znao je za plan i poslao svog sina s porukom da upozori pukovnika Rahla ranije tog dana. Međutim, pukovnik je bio toliko zaokupljen partijom šaha da je jednostavno stavio poruku u džep, ne pročitavši je. Nakon bitke, poruka je pronađena u džepu teško ranjenog pukovnika, još uvijek nepročitana.
Rhode Island College (Rhode Island College)
Jedina škola u Sjedinjenim Državama koja nudi stipendije za jake šahiste.
Rice, Isaac (1850-1915) (Rice, Isaac)
Kreator sumnjivog Rice Gambita. Potrošio je 50.000 dolara na subvencionisanje događaja vezanih za Rice Gambit. Bio je milijarder, predsjednik prve kompanije koja je proizvodila gume za automobile, organizovao je prvu taksi službu u Njujorku i bio jedan od najranijih razvojnih pionira podmornica. Bio je osnivač General Dynamics.
Richardson, Keith (1942-)
Dodeljena mu je titula Međunarodnog velemajstora u dopisnom šahu 1975. godine, čime je postao prvi britanski igrač kojem je dodeljena titula velemajstora u šahu.
Robinson, Sir Robert (Robinson, Sir Robert)
Osvojio je Nobelovu nagradu za hemiju 1947. godine. Bio je predsjednik Kraljevskog društva i predsjednik Britanske šahovske federacije 1950. godine.
Roget, Peter Mark (1779-1869) (Roget, Peter Mark)
Autor ROGET-ovog TESAURUSA i pronalazač prvog džepnog šahovskog seta 1845. godine.
Rumunija (Romania)
Godine 1949. šahovsko prvenstvo Rumunije imalo je 105.000 upisanih učesnika. Na kraju je pobedio Balanel.
Rosenfeld, Christine
Prva američka IM (internacionalni šahovski majstor) u dopisnom šahu (1990).
Roshal, Alexander
Glavni urednik 64-Chess Review.
Rossolimo, Nicolas (1910-1975)
Rođen u Kijevu od grčkih roditelja koji su se preselili u Francusku, gde je deset puta osvojio šahovsko prvenstvo Pariza, a zatim otišao u SAD gdje je osvojio SAD Open 1955. godine (novi Buick). Snimio je album sa ruskim narodnim pjesmama, stekao je smeđi pojas u judo-u i bio je taksista u Parizu i Njujorku. Igrao je za tri američke olimpijske ekipe i bio je član francuske olimpijske ekipe 1972. godine. Preminuo je u Greenwich Village nakon što je pao niz stepenice. Postoji neka spekulacija da je bio ubijen.
Rou, Lewis
Prvi poznati američki šahovski autor (1734).
Kružni turnir (Round Robin)
Prvi Round Robin šahovski turnir u kojem je igrač igrao sa svakim drugim igračem bio je London International 1862. godine. Na ovom turniru, remi partije su morale da se ponove dok nije bilo pobjednika.
Kraljevska igra (Royal Game)
Prvi put se šah spominje kao "Kraljevska igra" u delu Reson and Sensuallyte od John Lydgate-a 1425. godine.
Akiba Rubinštajn (Rubinstein, Akiba) (1882-1961)
Šahovski velemajstor koji je tvrdio da je proučavao šah šest sati dnevno, 300 dana u godini. Preostalih 60 dana provodio je igrajući na šahovskim turnirima. Preostalih pet dana je odmarao. Nikada nije jeo u javnosti i nije želeo da se rukuje iz straha od bakterija. Bio je toliko paranoičan da bi, ako bi stranac došao do njegovih vrata, skočio kroz prozor. Godine 1912. osvojio je pet uzastopnih jakih turnira u jednoj godini (Vilna, San Sebastian, Breslau, Pistyan i Varšava), što je rekord koji nikada nije nadmašen. Tokom Prvog svjetskog rata, kao i Lasker, uložiće sav svoj novac u njemačke ratne obveznice. Pobijedio je Kapablanku, Aljek+hina i Emanuela Laskera prvi put kada su igrali protiv njega na turniru. Rubinštajn je zamišljao zvukove tokom noći: kucanje na zidovima. Proveo je četiri godine skrivajući se u sanatorijumu u Belgiji tokom njemačke okupacije. Bio je najmlađi od 12 djece.
Rudge, Mary (1845-?)
Pobjednica prvog međunarodnog ženskog turnira, održanog u Londonu 1897. godine.
Rueb, Alexander (1882-1959)
Holandski advokat koji je postao prvi predsjednik FIDE-a (1924-1949). Posjedovao je jednu od najvećih šahovskih biblioteka na svijetu, koja je uništena u bombardovanjima 1945. godine.
Ruodlieb
Latinska poema koji je napisao monah Froumund vonn Tegernsee 1030. godine predstavlja prvi pisani spomen šaha u nemačkoj književnosti.
Russ, William (1833-1866)
Vodeći američki sastavljač šahovskih problema u 19. vijeku.
Rusija
Šah je prvi put uveden u Rusiju 820. godine nove ere. Prva Sve-Ruska-Šahovska federacija formirana je 1914. godine sa 65 članova.
S
Sadvakasov, Darmen
Pobjednik Svjetskog juniorskog prvenstva 1998. godine, održanog u Indiji. Potiče iz Kazahstana.
Saemisch, Friedrich (1896-1975)
Izgubio je više partija na vrijeme nego bilo koji drugi majstor. Na jednom turniru izgubio je svih 13 partija na vrijeme. Jednom je proveo 45 minuta prije nego što je odigrao prvi potez, dospio u vremensku oskudicu i izgubio. Na drugom turniru izgubio je partiju na vrijeme nakon samo 13 poteza. Kontrola vremena bila je 45 minuta za 2 i po sata igre.
Salgado, Rob
Pobjednik Golden Knights prvenstva u dopisnom šahu 1975. i 1983. godine, sa savršenim rezultatima.
Saltsjobaden, Švedska 1948
Prvi među-zonski turnir, koji je osvojio David Bronštajn. Sjedinjene Američke Države nisu bile zastupljene. Dva kandidata, Isaac Kashdan i Arnold Denker, odbili su učešće. USCF je prikupio 1.000 dolara kako bi Kashdan mogao da igra, ali on je smatrao da to ne bi pokrilo njegove troškove. Denker bi morao sam finansirati čitavo putovanje. Sedam igrača predstavljalo je SSSR u konkurenciji od dvadeset takmičara, a pet od njih završilo je među prvih šest.
Stipendija vrijedna preko 32.000 dolara, dodjeljuje se najperspektivnijem mladom šahisti u SAD-u. Prethodni dobitnici su: Joel Benjamin (1987), Maxim Dlugy (1988), Patrick Wolff (1989), Alex Fishbein (1990), Ilya Gurevich (1991), Alex Sherzer (1992), Ben Finegold (1993), Gata Kamsky (1994), Josh Waitzkin (1995), Tal Shakad (1996), Boris Kreiman (1997) i Dean Ippolito (1998).
Sanakoev, Grigory
Dvanaesti svjetski šampion u dopisnom šahu.
Saunders, Elaine
Osvojila britansko prvenstvo za djevojke do 21 godine sa samo 10 godina. Postala je britanska šampionka za žene 1939. godine u dobi od 13 godina.
Skandali i šah(Scandals and chess)
Godine 1987. Zonski turnir Zone 11 (Istočna Azija/Australija) u Džakarti, Indonezija, otkazan je nakon optužbi da su kineski igrači namjerno gubili partije kako bi osigurali da jedan od njih napreduje na među-zonski turnir. Većina igrača odbila je da nastavi da igra nakon što je kineski igrač predao remi partiju i izgubio na vrijeme protiv drugih kineskih igrača. Taj igrač je gledao druge partije i nije ni pokušao da ispoštuje vremensku kontrolu protiv vodećeg Xu Juna. FIDE je zatim poništila turnir. Kasnije, predsjednik Florencio Campomanes preinačio je odluku i proglasio da rezultati ostaju važeći.
Schiller, Eric(Schiller, Eric)
Američki nacionalni majstor (USCF) i međunarodni sudija (FIDE). Autor preko 70 šahovskih knjiga i osnivač Chessworks Unlimited. Njegova zvanična stranica je: http://www.chessworks.com/schiller.htm.
Schlechter, Carl (1874-1918)
Najmiroljubiviji od svih velemajstora. Poznat kao „Majstor remija“, jer je polovinu svojih 700 turnirskih i meč partija završio remijem. Umro je od gladi tokom ratne krize u Centralnoj Evropi, nikada ne rekavši nikome da mu treba novac ili hrana. Pronađen je u sobi bez novca, grijanja i hrane i preminuo je u 44. godini.
Školski mat(Scholar’s Mate)
1.e4 e5 2.Dh5 Sc6 3.Lc4 d6 4.Dxf7 mat. U Francuskoj je poznat kao „Pastirski mat“.
Schlumberger, William (1800-1838)
Najjači šahista u Americi od 1826. do 1837. godine. Živio je od davanja šahovskih lekcija u Café de la Régence u Parizu, zarađujući 4 franka dnevno. Bio je učitelj Pierrea Saint-Amanta. Posljednji operater Turčina.
Schmid, Lothar (1928- )
Njemački velemajstor koji posjeduje najveću privatnu šahovsku biblioteku na svijetu, sa preko 20.000 šahovskih knjiga. Bio je glavni sudija u mečevima Fišer - Spaski (1972), Karpov - Korčnoj (1978), Kasparov - Karpov (1986) i Fišer - Spaski (1992).
Shulz, Don
Predsjednik Šahovske federacije Sjedinjenih Američkih Država.
Schuster, Theodore (1911-1998)
Njemački šahovski urednik koji je 50 godina uređivao svoju šahovsku rubriku u listu Stuttgarter Zeitung.
Scrivener, Robert (1881- )
Godine 1961. Robert Scrivener osvojio je Prvenstvo savezne države Misisipi u šahu sa 80 godina, postavši najstariji državni šampion.
Škotska partija(Scotch Game)
Naziv otvaranja proizašao iz dopisne partije između Engleza u Londonu i Škota u Edinburgu. Međutim, Englezi su ti koji su igrali Škotsku partiju!
Sekundant(Second)
Pomoćnik šahiste. Prvi sekundanti pojavili su se u meču Lasker - Tarrasch (1908), gdje su smjeli pomagati u pripremi otvaranja. Prvi sekundanti koji su pomagali tokom prekida partija uvedeni su u meču za titulu svjetskog prvaka Aljehin - Eve (1935).
Seirawan, Yasser (1960- )
Prvi Amerikanac koji je pobijedio aktuelnog svjetskog šampiona. Pobijedio je Karpova 1982. godine. Bio je predstavljen u časopisu Cosmopolitan kao "neženja mjeseca" u septembru 1983. Rođen je u Damasku, preselio se u Englesku, a potom emigrirao u Sjedinjene Američke Države 1967. Njegov FIDE rejting iz 1999. bio je 2643, što ga je svrstalo na 33. mjesto u svijetu.
Selenius, Gustavus (1579-1666)
Autor najranijeg detaljnog opisa živog šaha i prve njemačke knjige o šahovskim otvaranjima, objavljene 1616. godine.
Semafor(Semaphore)
Godine 1868., Georg Carr igrao je šah sa prijateljem udaljenim pet milja, koristeći teleskop i semafore za prenošenje poteza.
Sevastianov, Vitalij
Predsjednik Šahovske federacije SSSR-a i prvi čovjek koji je igrao šah u svemiru tokom misije Sojuz IX 1970. godine. 1986. godine zamijenio ga je Aleksandar Čikvaidze, karijerni diplomata.
Šahade, Dženifer(Shahade, Jennifer)
Prva žena koja je osvojila Američki juniorski open.
Šahiludo, de(Shahiludo, de)
Latinska poema koju je napisao monah iz Vinčestera1180. godine. Ovo je prva britanska referenca na šah.
Šaked, Tal(Shaked, Tal)
Najmlađi američki velemajstor i najbolje rangirani junior. Osvojio je Svjetsko juniorsko prvenstvo1997. godine.
Šahmatni(Shakmatny)
Ruska riječ za šah. Prvi put je korišćena u srpskom nomokanonu(nomokanon je zbirka crkvenih kanona i građanskih zakona), koji je preveden sa grčkog izvora1262. godine.
Šenon, Klod(Shannon, Claude)
Prva osoba koja je opisala kako bi računar mogao biti programiran da igra šah, 1948. godine.
Šervin, Džejms (1933- )(Sherwin, Janies (1933- ))
Internacionalni majstor, koji je bio predsjednik Američke šahovske fondacije (ACF) više od 10 godina. Bio je umiješan u skandale na Volstritu, zbog čega je zamijenjen Fanom Adamsom, penzionisanim direktorom Mobil Corporation. Protiv Šervina su vođena četiri sudska procesa zbog optužbi za manipulaciju akcijama. Pokušao je podići cijenu dionica Union Carbide neposredno prije nego što je prodao veliki paket akcija. Tužilaštvo je na kraju odustalo od optužbi nakon što je apelacioni sud poništio presudu.
Brodovi i šah (Ships and chess)
Godine 1902. odigran je prvi šahovski meč između igrača na različitim brodovima na moru. Partiju su igrali putnici na američkom brodu Philadelphia i brodu kompanije Cunard Campania, udaljenom 70 milja. Potezi su se prenosili preko bežičnih telegrafskih operatera na brodovima. Meč nije bio završen jer je radio-oprema bila potrebna za navigaciju. Godine 1962. održan je prvi USCF rejtingovani turnir na brodu, koji je osvojio John Mauer (USS Intrepid Open).
Kratke partije (Short games)
Najkraća partija u istoriji prvenstava Sjedinjenih Američkih Država bila je ona između Shirazi-Petersa 1984. godine, koja je trajala samo pet poteza.
Nigel Short (Short, Nigel) (1965- )
Najmlađi igrač koji se ikada kvalifikovao za Britansko prvenstvo, sa samo 11 godina. Sa 13 godina osvojio je Britansko prvenstvo u brzopoteznom šahu, a sa 14 je podijelio prvo mjesto na Britanskom prvenstvu. Međunarodni majstor postao je sa 14 godina nakon osvajanja drugog mjesta na Svjetskom juniorskom prvenstvu, dok je titulu velemajstora stekao sa 19 godina. Godine 1993. igrao je protiv Garryja Kasparova za titulu svjetskog šampiona, ali je izgubio. Ponovo je osvojio Britansko prvenstvo 1998. godine.
Jackson Showalter (Showalter, Jackson) (1860-1935)
Prvi zvanični šampion Sjedinjenih Američkih Država u šahu (1890). Smatra se kreatorom "zakrivljene lopte" (curve ball). Njegov nadimak bio je Kentuckyjski lav.
Chaude de Silans (Silans, Chaude de) (1919- )
Prva žena koja je igrala na muškoj Šahovskoj olimpijadi (Dubrovnik, Jugoslavija, 1950). Igrala je kao rezervni igrač na prvoj tabli za Francusku, pobijedivši u jednoj partiji, remizirajući jednu i izgubivši četiri partije.
Simultanke (Simultaneous play)
Karl Podzielny odigrao je 575 partija simultano 1978. godine. Tokom 30 i po sati pobijedio je u 533, remizirao 27 i izgubio 15 partija. Vlastimil Hort igrao je protiv 550 protivnika, od kojih je 201 bio istovremeno, a izgubio je samo 10 partija 1977.
Najbolji rekord u simultankama postavio je José Raúl Capablanca, koji je 1922. u Clevelandu igrao protiv 103 protivnika, remizirao samo jednu partiju i pobijedio u svima ostalima.
George Koltanowski je 1960. u San Francisku igrao 56 uzastopnih (ne simultanih) partija na slijepo, pobijedivši u 50 i remizirajući 6. János Flesch odigrao je 52 partije na slijepo protiv jakih igrača, igrajući 12 sati, pobijedio je u 31, remizirao 18 i izgubio 3 partije.
Prva satelitska simultanka održana je 1984. godine, kada je Garry Kasparov igrao istovremeno protiv šahista u Londonu i New Yorku. Godine 1988. Kasparov je igrao protiv 10 protivnika u Australiji, Belgiji, Kanadi, Engleskoj, Italiji, Japanu, Senegalu, Švajcarskoj, SAD-u i SSSR-u, pobijedivši 8, remizirajući jednu i izgubivši jednu partiju.
Najbolji rezultat u simultankama postigao je Jude Acers, pobijedivši u svih 114 partija na simultanci održanoj 1966. godine na Državnom sajmu u Louisiani.
Najgori nastup u simultanki ostvario je šahista iz New Jerseyja 1977. godine. Pozvao je 180 protivnika da igraju protiv njega, ali se pojavilo samo 20, od kojih je 18 pobijedilo. Jedna od njegove dvije pobjede bila je protiv njegove majke.
Godine 1910. austrijski majstor Josef Krejcik odigrao je simultanku u Linzu na 25 tabli i izgubio svaku partiju.
Na Šahovskoj olimpijadi u Havani 1966. godine, 380 najboljih kubanskih igrača igralo je simultanke protiv 18 protivnika svaki, ukupno 6840 pojedinačnih partija.
Najveća simultanka u istoriji održana je u junu 1997. godine u New Yorku, kada je 1.194 igrača igrala protiv 40 vrhunskih šahista, uključujući svjetsku šampionku Susan Polgar.
Najsporiji potez (Slowest Move)
Godine 1980. Francisco Trois je u Vigu, u Španiji, proveo 2 sata i 20 minuta razmišljajući o jednom potezu protiv Luisa Santosa. To je najsporiji zabilježeni pojedinačni potez u istoriji šaha. Ono što je posebno nevjerovatno jeste da je imao samo dva moguća poteza na raspolaganju!
Ken Smith (1930-1999)
Godine 1954. osvojio je Britansko prvenstvo u brzopoteznom šahu dok je službovao u Engleskoj. Nije dobio nagradu jer nije bio Britanac.
Godine 1983, dok je igrao na Nacionalnom otvorenom prvenstvu u Las Vegasu, osvojio je 140.000 dolara na poker turniru. Jednom je zauzeo drugo mjesto na Svjetskom prvenstvu u pokeru.
Osvojio je Teksaško prvenstvo 8 puta, Jugozapadno prvenstvo 7 puta, Južnjačko otvoreno prvenstvo 4 puta, Meksičko prvenstvo jednom i Britansko otvoreno prvenstvo jednom.
Napisao je devet knjiga i 49 članaka o Smith-Morra gambitu (1.e4 c5 2.d4 cxd4 3.c3).
Smislov, Vasilij (Smyslov, Vassily) (1921- )
Vasilij Smislov je bio 7. svjetski šampion u šahu. On je osvojio titulu svjetskog šampiona 1957. godine, kada je pobijedio Mihaila Botvinika u meču za šampiona svijeta.
Postao je kandidat za svjetskog šampiona zauzevši 2. mjesto na među-zonskom turniru u Las Palmasu 1982. godine, sa 61 godinom, čime je postao najstariji kandidat u istoriji.
U meču kandidata protiv Hibnera u Veldenu, u Austriji, rezultat je bio izjednačen 7-7. Da bi prekinuli neriješen rezultat, obojica su pristala da pobjednika odluči rulet. Hibner je izabrao crnu boju, a Smislov crvenu. Prvo okretanje je donijelo 0. Na drugom okretanju ruleta kuglica je pala na "Crvenu 3", pa je Smislov pobijedio.
Osvojio je prvo Svjetsko prvenstvo za seniore 1991. godine, u dobi od 70 godina.
Smislovljev otac je jednom pobijedio Aljehina na šahovskom turniru 1912. godine.
Podmukli Pit (Sneaky Pete)
Prvi računar koji je igrao na Američkom otvorenom prvenstvu (Kolumbus, Ohajo, 1977).
Južna Afrika (South Africa)
Bila je izbačena iz FIDE od 1977. do 1992. godine zbog svojih aparthejdskih praksi. Igrači koji su učestvovali na šahovskim turnirima u Južnoj Africi takođe su bili suspendovani na FIDE turnirima.
Među igračima koji su bili suspendovani su: Migel Kinteros (Miguel Quinteros), Ludek Pahman (Luděk Pachman), Karl Robač (Karl Robatsch).
1950.godine, crnački igrač je bio pozvan na Kongres Južnjačke šahovske asocijacije u Durhemu, NC, ali je potom bio isključen zbog svoje boje kože. Zbog ovog incidenta, postojala je inicijativa da se Južnjačka šahovska asocijacija isključi iz američkog šaha.
Šah u svemiru (Space)
Prva partija između svemira i Zemlje odigrana je 9. juna 1970. godine od strane posade Soyuz-9. Vatily Sevastynov (koji je kasnije postao predsjednik Šahovske federacije SSSR) i Nikolajev su igrali protiv svoje zemaljske ekipe na posebno dizajniranom šahovskom setu za uslove bez gravitacije. Igra je završena remijem.
Spaski Boris (1937- )
Boris Spaski bio je svjetski šampion u šahu od 1969. do 1972. godine. On je bio 9. svjetski šampion u šahu. Njegova sestra Irena bila je više puta šampionka SSSR-a u igri dame. Njegov završetak partije protiv Bronštajna na Šampionatu SSSR-a 1960. godine korišćen je u uvodnoj sekvenci filma o Džejmsu Bondu Iz Rusije sa ljubavlju (“From Russia With Love”).
Spielmann, Rudolf (1883-1942)
Njegov nadimak bio je “Posljednji vitez Kraljevog gambita” jer je često igrao ovo otvaranje. Na jednom turniru, posmatrač je nepažljivo bacio pepeo na Spielmannove pantalone, koje su počele da gore. Bio je toliko posvećen igri da nije primjetio da je u plamenu i morao je da bude spašen od strane posmatrača.
Sfinga (Sphynz)
Šahovski problem koji se pojavljuje na prednjoj strani Stauntonove knjige THE CHESS PLAYERS HANDBOOK.
Sports Illustrated
U broju od 20. avgusta 1962. godine, Fischer je napisao svoj poznati članak „Rusi su sredili svetski šah.” Optužio je Sovjete za varanje i dogovor sa jedni drugima tokom turnira kandidata u Curacau.
Stahlberg, Gideon (1908-1967)
1941.godine švedski velemajstor Gideon Stahlberg odigrao je 400 partija na 20 tabli (svaki poraženi igrač bio je zamenjen novim) u Buenos Airesu. Posle 36 sati imao je rezultat od 364 pobede, 14 remija i 22 poraza. Igrao je za 13 švedskih olimpijskih timova. Bio je sudija na pet svjetskih šampionata. Umro je tokom turnira u Lenjingradu.
Pat (Stalemate)
Prvo pravilo koje se odnosi na pat situaciju pojavilo se u Evropi u A. Saul’s Famous Game of Chesse-Play. U Engleskoj je igrač koji je prouzrokovao pat gubio partiju. U Italiji i Francuskoj, pat je bio smatran remijem. U Španiji i Portugalu se računao kao inferiorna pobeda. Neke zemlje to nisu ni dozvoljavale. Konačno, 1807. godine, zakon London Chess Cluba dao je pat kao remi, i to pravilo se zadržalo do danas.
Šahovske marke (Stamps, Chess)
Više od 50 zemalja je izdalo poštansku marku posvećenu šahu. SAD još uvek nisu izdale takvu marku. Prva marka sa šahovskom tematikom izdana je 1947. godine u Bugarskoj povodom Balkanskih igara. Prva marka koja je prikazivala šahovskog majstora izdana je na Kubi 1951. godine, kada je portret Kapablanke bio na njihovoj marki od 25 centi.
Stanli, Čarls (1819-1901) (Stanley, Charles (1819-1901))
Smatrali su ga prvim šahovskim šampionom Amerike, sve dok nije izgubio meč od Paula Morfija. Pokrenuo je prvu američku šahovsku kolumnu koja je sadržala prvi šahovski problem objavljen u Americi.
Zvezdane staze (Star Trek)
Kirk i Spock su odigrali šah tri puta u Zvezdanim stazama. Kirk je pobijedio u svakoj igri.
Stetam, Luis (1907-1983) (Statham, Louis (1907-1983))
Fizičar, pronalazač, filantrop i američki šahovski pokrovitelj. Bio je vlasnik Playboy vile u Los Anđelesu prije nego što ju je prodao Hju Hefneru i preselio se u Lone Pine. Njegovi turniri u Lone Pine-u (1971-1981) postali su jedan od najvažnijih šahovskih događaja u SAD. Njegovi interesi obuhvatali su i jedrenje, pjevanje opere i radio-amaterizam. Sa 60 godina posvetio se dopsnom šahu, igrajući više od 40 partija u isto vrijeme. Imao je doktorat iz matematike i pokrenuo je primjenu udarnih talasa u istraživanju nafte. Takođe je doprinio razvoju vještačkog srca.
Stauntonov šahovski set (Staunton chess set)
Jedini tip šahovskih igura dozvoljen na FIDE turnirima. Tokom meča za titulu svjetskog šampiona 1978. godine u Baguiu, nijedan od šahovskih setova prikazanih Anatoliju Karpovu i Viktoru Korčnoju neposredno prije početka meča nije bio Stauntonovog dizajna. Neko je morao da se odveze do Manile kako bi pronašao Stauntonovu garnituru koja je stigla samo 15 minuta prije nego što su satovi trebali da budu pokrenuti. Dizajn Stauntonovog konja inspirisan je grčkim konjem sa Eglin mermera u Britanskom muzeju. Prije uvođenja Stauntonovog dizajna, standardni uzorak šahovskih figura u Engleskoj bio je St. George dizajn.
Staunton, Howard (1810-1874)
Organizator prvog međunarodnog šahovskog turnira na svijetu, održanog u Londonu 1851. godine. Osnovao je Chess Player’s Chronicle, prvi šahovski časopis na engleskom jeziku, 1840. godine.
Stein, Leonid (1934-1973)
Trostruki šampion SSSR-a. Bio je na putu za Ekipno prvenstvo Evrope u Bathu 1973. godine kada je pronađen mrtav od srčanog udara u hotelu Rossiya u Moskvi.
Steiner, Herman (1905-1955)
Šampion New Yorka 1929. godine, pobjednik US Open turnira 1942. i 1946. godine, te šampion SAD-a 1948. Preminuo je dok je igrao na državnom prvenstvu Kalifornije.
Stevenson
Vera Menčik, svjetska šampionka u šahu, udala se i postala gospođa Stevenson. Sonja Graf, šampionka SAD-a u šahu, takođe se udala i postala gospođa Stevenson.
Steinitz, Wilhelm (1836-1900)
Steinitz je osvojio šesto mjesto na turniru u Londonu 1851. godine. Nakon turnira, izazvao je na meč igrača koji je završio na petom mjestu i pobijedio ga. Prošlo je još 31 godina i 25 mečeva prije nego što ga je iko mogao poraziti. Osvojio je novčane nagrade na svim turnirima na kojima je učestvovao, osim na posljednjem – London 1899.
Prvi priznati svjetski šampion u šahu, osvojio je zvanično prvo svjetsko prvenstvo pobijedivši Johanna Zukertorta 1886. godine. Steinitz je loše započeo meč i gubio sa 1-4, ali je na kraju pobijedio sa rezultatom 12,5 – 7,5. Njegova ćerka je tokom svjetskog prvenstva u New Yorku prodavala programe i fotografije gledaocima kako bi porodica zaradila nešto novca. Nisu mogli da priušte zimski kaput za nju, pa je drhtala od hladnoće u hodniku u januarskom vremenu.
Nakon što je izgubio titulu, pokazivao je znake mentalnih oboljenja. Vjerovao je da može pomjerati šahovske figure putem telepatije. Mislio je da može crpiti energiju iz zemlje i emitovati električne struje.
Godine 1897. prisilno je zadržan u ludnici u Moskvi jer je tvrdio da telefonira nekome u New Yorku. Snažno se opirao prilikom odvođenja, ali je uživao u hrani i igrao šah sa ostalim pacijentima. Ostatak života proveo je u mentalnoj ustanovi East River na Ward Islandu u New Yorku, gdje je preminuo u bijedi 1900. godine. Kada je umro, ostavio je suprugu i dvoje male djece u teškoj situaciji. Jednom je pljunuo na Josepha Henryja Blackburnea, koji ga je zatim udario.
Ukradeni automobil (Stolen car)
Šahovski set je bio ključan u vraćanju ukradenog automobila jednom čovjeku. Godine 1990. Bogdan Szetela primijetio je kako prolazi automobil koji je ličio na njegov, a koji je ukraden 11 dana ranije. Međutim, ovaj automobil je imao taksi svjetlo na krovu i natpis "Crescent Cab Co." na bočnoj strani. Kada je ugledao policajca, prišao mu je i rekao da je to njegov ukradeni automobil. Policija mu nije povjerovala dok im nije rekao da je u gepeku ostavio šahovski set prije krađe. Policajci su otvorili gepek i pronašli šahovski set, čime su dokazali njegovu priču.
Strauss, David (1946- )
Prvi međunarodni majstor koji je izgubio partiju protiv računara. Godine 1986. eksperimentalni računar Fidelity pobijedio je Straussa na U.S. Open turniru.
Strazdins, Arkadijs
Pobijedio je na klupskom prvenstvu šahovskog kluba u New Britainu, savezna država Connecticut, 23 godine zaredom, od 1952. do 1975. godine.
Streisand, Barbra
Školska koleginica Bobbyja Fischera iz srednje škole Erasmus High School u Brooklynu, s kojom je razmjenjivao stripove MAD.
Stroebeck
Selo u planinama Harc, blizu Halberštata, u Njemačkoj. Prema legendi, godine 1011., Henrik II Njemački naredio je da se vendijski grof Gungelin preda biskupu Stroebecka, gdje je držan u samici. Zatvorenik je provodio vrijeme igrajući šah sam sa sobom, koristeći tablu iscrtanju kredom na podu tamnice i figure koje je izrezbario od drveta. Oslobodio se tako što je naučio svoje čuvare da igraju šah, a igra se zatim proširila među njihovim prijateljima i porodicama. Tokom Prvog svjetskog rata, grad je štampao novčanicu na kojoj je Bizmark prikazan kao svjetski šahovski velemajstor. Danas selo, koje broji oko 2.000 stanovnika, svake godine organizuje šahovski festival sa paradama, zastavama i živom partijom šaha.
Sturgis, George (1891-1944)
Prvi predsjednik USCF-a (Šahovske federacije Sjedinjenih Američkih Država), izabran 1939. godine. Preminuo je dok je još bio na funkciji, nakon što se vratio sa medenog mjeseca.
Sultan Kan, Mir (Sultan Khan, Mir) (1905-1966)
Pobjednik Sve-indijskog šampionata, a tokom pet godina tri puta je osvojio titulu prvaka Britanske imperije i igrao na prvoj tabli za Englesku na tri šahovske olimpijade. Bio je nepismen i morao je naučiti pravila evropskog šaha, koja su se razlikovala od istočnih verzija (npr. pioni su mogli da se kreću samo po jedno polje). Nije govorio engleski, pa je imao pratioca koji je zapisivao njegove partije.
Bio je sluga u domaćinstvu pukovnika Umara Hajata Kana Tivana (Colonel Umar Hayat Khan Tiwano), vojnog oficira zaduženog za kraljevske konje kralja Džordža V (King George V). Tokom svoje karijere pobijedio je Kapablanku (Capablanca), Nimcoviča (Nimzovich), Rubinštajna (Rubinstein) i druge vrhunske igrače.
Kasnije se vratio u Indiju sa svojim gospodarom i ostatak života proveo kao zemljoradnik. Preminuo je od tuberkuloze u Pakistanu.
Godine 1933., američki šahovski tim sa olimpijade bio je pozvan u dom Sultan Kanovog gospodara u Londonu. Tokom čitave večeri Sultan Kan je morao služiti goste kao sluga.
Godine 1936. bio je pozvan da učestvuje na turniru u Moskvi, ali je bio suviše siromašan da bi prisustvovao.
Satls, Dankan (Suttles, Duncan) (1945- ) Kanadski velemajstor, koji je 1982. postao prvi kanadski dopisni velemajstor.
Saton, Vili (Sutton, Willie) Poznati pljačkaš banaka, kojeg je FBI uhapsio 1952. godine. Kod njega je pronađena knjiga "Kako razmišljati unaprijed u šahu" (HOW TO THINK AHEAD IN CHESS) autora Horovica (Horowitz).
Svidler, Petar (Svidler, Peter) Aktuelni prvak Rusije i trostruki šampion Rusije.
SWIFT (SWIFT) Društvo za svjetske među-bankarske finansijske telekomunikacije (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications).
Na 2. SWIFT međunarodnom turniru 1987. godine, po prvi put su zajedno igrali Kasparov (Kasparov), Karpov (Karpov) i Korčnoj. Na tom turniru, Karpov je po 100. put igrao protiv Kasparova.
Prevara vijeka (Swindle of the Century) Naziv za čuvenu partiju između Larija Evansa (Larry Evans) i Semija Reševskog (Sammy Reshevsky) na Šampionatu SAD-a 1964. godine.
Švajcarski sistem (Swiss System) Sistem parovanja koji je osmislio J. Miler (J. Muller) i koji je prvi put korišćen na šahovskom turniru u Cirihu 1895. godine. Džordž Koltanovski (George Koltanowski) je uveo Švajcarski sistem u Sjedinjene Američke Države. Prvi turnir u SAD koji je koristio Švajcarski sistem bio je Prvenstvo Teksasa 1942. godine. Prvi nacionalni turnir koji je koristio ovaj sistem bio je Međuuniverzitetski šampionat SAD-a 1945. godine, nakon čega ga je koristio i U.S. Open 1947. godine u Korpus Kristiju (Corpus Christi). Od 1947. godine, svaki U.S. Open se igrao po Švajcarskom sistemu. Prva olimpijada koja je koristila Švajcarski sistem bila je Buenos Aires 1978. godine.
Sabo, Laslo (Szabo, Laszlo) (1917-1998) Mađarski velemajstor i nekadašnji kandidat za titulu svjetskog šampiona u šahu.
T
Tajmanov, Mark (Taimanov, Mark) (1926- )
Kupio je poen od Matulovića za 400 dolara na Međuzonskom turniru u Palma de Majorki 1970. godine. Kada je izgubio od Fišera rezultatom 6-0 u Vankuveru, Britanska Kolumbija, vratio se u SSSR u nemilost. Obično velemajstori nisu podvrgavani pretresima prilikom prelaska granice Sovjetskog Saveza, ali su od Tajmanova tražili da otvori prtljag. Pronašli su jednu od zabranjenih knjiga Solženjicina, koju je donio iz Kanade. Zbog toga mu je oduzeta titula Počasnog majstora sporta i ukinuta mu je mjesečna plata koju je primao kao velemajstor. Ove privilegije su mu vraćene kada je Fišer istim rezultatom pobijedio i Larsena.
Talj, Mihail Nehemjevič (Tal, Mikhail Nekhemyevich) (1936-1992)
Mihail Talj je bio svjetski šahovski šampion od 1960. do 1961. godine.
Osvojio je titulu pobijedivši Mihaila Botvinika rezultatom 12,5 – 8,5 u meču za svjetsku titulu 1960. godine. Međutim, već 1961. godine, u revanšu, Botvinik je vratio titulu pobijedivši Talja sa 13 – 8.
Uprkos tome, Talj je ostao jedan od najomiljenijih šahista u istoriji zbog svog briljantnog, napadačkog stila igre, zbog čega je dobio nadimak „Mađioničar iz Rige”.
Tokom Šahovske olimpijade u Havani 1966. godine, Talj je u jednom baru pogođen flašom u glavu i pretučen. Zbog povreda je propustio prvih pet kola Olimpijade. Osvojio je titulu svjetskog šampiona u blic šahu 1988. godine. U periodu 1972-73. odigrao je 86 partija u međunarodnim takmičenjima bez poraza, ostvarivši 47 pobjeda i 39 remija. Preminuo je u Moskvi usljed otkazivanja bubrega.
Tarjan, Džejms (Tarjan, James) (1952- )
Američki velemajstor koji je titulu stekao 1976. godine. Bio je prvi američki GM u posljednjih 12 godina.
Tamerlan (Tamerlane) (1336-1405)
Mongolski vladar i osvajač iz 14. vijeka. Smatrao je lov i šah jedina dva dostojna zanimanja za ratnika. Svog sina nazvao je Šahruk (shah rook – šahovski top).
Taraš, Zigbert (Tarrasch, Siegbert) (1862-1934)
Dao je jedno od najgorih opravdanja u istoriji za gubitak meča za titulu svjetskog šampiona. Nakon što je izgubio od Laskera, okrivio je „uticaj morskog vazduha”. Meč je, međutim, počeo u Dizeldorfu, 160 km od obale.
Godine 1918. pobijedio je na šahovskom turniru gdje je nagrada bila kilogram masla. Bio je ljekar, specijalizovan za hipnozu. U Prvom svjetskom ratu izgubio je dva sina.
Francuski velemajstor koji je igrao za Poljsku na šest uzastopnih Olimpijada, iako nikada nije živio tamo niti je govorio poljski jezik. Jednom je izgubio pet partija zaredom, pa su ga pitali zašto. Odgovorio je:
"U prvoj partiji imao sam zubobolju. U drugoj partiji me je boljela glava. U trećoj me napao reumatizam. U četvrtoj se nisam osjećao dobro. A u petoj? Pa, zar se mora dobiti svaka partija?"
Diplomirao je pravo 1909. godine. Tokom Prvog svjetskog rata bio je poručnik u austrijskoj vojsci i ranjen u stomak. Tokom Drugog svjetskog rata služio je kao poručnik u Slobodnoj francuskoj vojsci.
Tattersal, C (1877-1957)
Engleski šahovski problemista i sastavljač prve velike antologije završnica "Hiljadu završnica" (A Thousand End-Games) iz 1910. godine.
Čigorin, Mihail (1850-1908)(Tchigorin, Mikhail)
Osnivač ruske šahovske škole. Bio je prvi javni šahovski radnik, organizator i novinar u Rusiji. Njegov prvi šahovski časopis, "Šahovski list", imao je samo 250 pretplatnika u čitavoj zemlji.
Od 1878. do 1907. godine smatran je najboljim ruskim šahistom. 1889. godine izazvao je Vilhelma Štajnica(Wilhelm Steinitz) na meč za titulu svjetskog šampiona u Havani, ali je izgubio nakon 17 partija, od kojih je samo jedna završila remijem. Štajnic je pobijedio sa 10:6.
Međutim, mjesec dana kasnije, Čigorin je osvojio prvi međunarodni turnir u Americi – Njujork 1889. Na prestižnom turniru u Hastingsu 1895. zauzeo je drugo mjesto iza Harija Pilsberija(Harry Pillsbury). Osvojio je tri uzastopna prvenstva Rusije (1899, 1900-01, 1903).
Na turniru Hastings 1895. dobio je prsten i primjerak knjige Salvija "Teorija i praksa šaha" (THE THEORY AND PRACTICE OF CHESS) jer je pobijedio u najviše partija Evansovim gambitom.
Zubi(Teeth)
Jedan igrač na turniru u Hastingsu toliko je stiskao zube od koncentracije da je slomio svoje vještačke zube. Morao je predati partiju kako bi otišao kod zubara.
Tel Aviv 1964
Mjesto održavanja 16. Šahovske Olimpijade, koja je bila prva ikada održana u Aziji. Takođe je bila prvi put da su šahisti sa svih pet kontinenata mogli učestvovati na svjetskom šahovskom događaju.
Telegraf(Telegraph)
Prvi telegrafski šahovski meč odigran je 1844. godine između Vašingtona i Baltimora, povezanih prvom američkom telegrafskom linijom.
Telefon(Telephone)
Prvi telefonski šahovski meč odigran je 1878. godine između dva igrača u Derbiširu, Engleska.
Teletajp(Teletype)
Prvi put kada je turnirska partija odigrana putem teletajpa bilo je 25. avgusta 1965., kada je Bobi Fišer(Bobby Fischer) učestvovao na memorijalnom turniru Kapablanke(Capablanca Memorial). Fišer je igrao partije iz Njujorka, dok su njegovi protivnici bili u Havani, Kuba.
Lord Tenison(Tennyson, Lord)
Predsjednik Britanske šahovske asocijacije.
Sveta Tereza Avilska (1515-1582)(Theresa of Avila, Saint)
Španska monahinja koja je napisala "Put savršenstva" (The Way of Perfection), koristeći šah kao alegoriju. U Španiji se smatra zaštitnicom šahista.
Džordž Tomas (1881-1972)(Thomas, George)
Britanski šahovski prvak (1923.), prvak Britanije u badmintonu (1920-1923.) i četvrtfinalista Vimbldona u tenisu. Njegova majka je pobijedila na prvom britanskom prvenstvu za žene u šahu na turniru u Hastingsu 1895.
Osvojio je Vimbldon u dublu 1919. godine, bio međunarodno rangiran igrač skvoša i stonog tenisa. Na turniru Hastings, podijelio je prvo mjesto ispred Kapablanke, Botvinika i Lilientala, a sva trojica su pretrpjela poraze od njega.
Teofilus Tompson (1855-1910?)(Thompson, Theophilus) Prvi afroamerički šahista.
Tie-breaking(Tie-breaking) Prvi sistem za određivanje redosleda pri diobi mjesta korišćen je Sonnenborn-Berger sistem na turniru u Beču 1873. godine.
Vremensko ograničenje(Time limit) Meč između Anderssena i Kolischa 1861. godine bio je prvi put kada je korisćeno vremensko ograničenje. Pješčani sat je davao svakom igraču 2 sata za 24 poteza.
Spomenik(Tombstone) Datum smrti na Aljehineovom spomeniku, 25. mart, je netačan. On je preminuo noću 23/24. marta.
Topalov, Veselin (1975- )
Bugarski šahovski velemajstor. Godine 1989. osvojio je svjetsko prvenstvo za igrače do 14 godina. Sa 17 godina postao je velemajstor. On je jedan od četiri najbolja šahista na svijetu.
Torre, Carlos (1905-1978)
Prvi meksički šahovski velemajstor. Jednom su ga pronašli kako trči gol kroz Petu aveniju u Njujorku. Bio je zavisnik od ananasovih sundea i jeo ih je 15 dnevno.
Torre, Eugenio (1951- )
Filipinski šahovski velemajstor i prvi šahovski velemajstor Azije. Jednom je bio izabran za jednog od deset najseksipilnijih sportista na Filipinima i bio je predstavljen u filmu.
Turnir(Tournament)
Prvi svjetski šahovski turnir održan je na Kraljevskom dvoru u Madridu1575. godine. Polerio i Leonardo pobijedili su Ruja Lopesa i Cerona u seriji mečeva koje je organizovao kralj Filip II.
Prvi nacionalni turnir u Sjedinjenim Američkim Državama bio je Američki šahovski kongres održan u Njujorku 1857. godine, a Pavel Morfi je pobijedio. Prva nagrada bila je srebrni servis vrijedan 300 dolara.
Najzahtjevniji međunarodni turnir ikada održan bio je u Jurati, Poljska 1937. godine. 22 majstora morala su odigrati 21 partiju u 14 dana bez odlaganja.
Godine 1985.1.251 igrač učestvovalo je na Svjetskom otvorenom turniru u Filadelfiji, što je bio najveći broj igrača na jednom turniru na nivou majstora.
Turniri, najjači (FIDE rejting)
Turnir
Rejting
Pobednik
Frankfurt 1998
2781
Kramnik
Las Palmas 1996
2757
Kasparov
Linares 1998
2752
Anand
Novgorod 1997
2719
Dos Hermanas 1996
2715
Kramnik i Topalov
Novgorod 1996
2712
Topalov
Dos Hermanas 1997
2702
Anand i Kramnik
Linares 1997
2701
Kasparov
Dortmund 1998
2699
Kramnik
Vienna 1996
2690
Karpov i Gelfand
Amsterdam 1995
2690
Lautier
Monaco 1997 (Amber Open)
2685
Anand
Linares 1994
2685
Karpov
Hague-Moscow 1948
2682
Botvinnik
Dos Hermanas 1995
2681
Karpov, Kamsky i Adams
Tilburg 1998
2680
Anand
Linares 1993
2680
Kasparov
Amsterdam 1996
2679
Kasparov i Topalov
AVRO 1938
2677
Keres i Fine
Dortmund 1996
2676
Anand i Kramnik
Reggio Emilia 1991-92
2676
Anand
Moscow 1992
2676
Anand i Gelfand
Amsterdam 1988 (Optibeurs)
2674
Kasparov
Horgan, Švajcarska 1995
2668
Ivanchuk i Kramnik
Tilburg 1991
2666
Kasparov
Riga 1995
2665
Kasparov
Novgorod 1995
2665
Kasparov
Dortmund 1995
2665
Kramnik
Dortmund 1992
2659
Kasparov i Ivanchuk
Linares 1992
2659
Kasparov
Linares 1991
2658
Ivanchuk
Amsterdam 1988 (Euwe Memorial)
2658
Short
Wijk aan Zee 1996
2656
Ivanchuk
Parnu 1996
2655
Short
Linares 1995
2654
Ivanchuk
Groningen 1995
2653
Karpov
Madrid 1997
2652
Topalov
Belgrade 1995
2649
Gelfand i Kramnik
Tilburg 1990
2643
Kamsky i Ivanchuk
Brussels 1986 (OHRA)
2637
Kasparov
Skelleftea 1989 (GMA)
2633
Karpov i Kasparov
Johannesburg 1981
2629
Anderssen
Bugojno 1986
2627
Karpov
Reykjavik World Cup 1991
2627
Karpov i Ivanchuk
Turin 1982
2627
Karpov i Anderssen
Linares 1990
2627
Kasparov
Budapest 1950
2626
Bronstein i Boleslavsky
Zurich Candidates 1953
2622
Smyslov
Montreal 1979
2622
Karpov i Tal
St. Petersburg 1914
2620
Lasker
Trgovinski savez (Trade Union) Šahovski šampionat Trgovinskog saveza SSSR-a iz 1936. godine imao je 700.000 učesnika!
Zakon o trgovini s neprijateljem (Trading with the Enemy Act) Optužba prema kojoj je američki State Department optužio Bobbyja Fischera za kršenje zakona jer je igrao šah protiv Borisa Spaskog u Jugoslaviji 1992. godine, što je Jugoslaviji donijelo pozitivnu promociju. Zbog toga Bobby Fischer nije vratio u Sjedinjene Američke Države iz straha od hapšenja.
Troitzky, Alexy (1866-1942) Osnivač moderne kompozicije studija završnica.
Trotski, Leon (Trotsky, Leon) Njegovo pravo ime bilo je Bronstein, a otac mu se zvao David Bronstein. Trotski je bio strastveni šahista.
Tagle, Džesi (Tuggle, Jesse) Najaktivniji igrač USCF-a od 1985. do 1990. godine. 1988. godine odigrao je rekordnih 771 rejtingovanih partija. Od 1985. do februara 1991. godine, odigrao je više od 3.400 turnirskih rejtingovanih partija.
Turčin (Turk)
Nadimak prvog automata. Napravljen od strane Wolfganga von Kempelena 1789. godine. Kasnije ga je kupio Napoleonov posinak, Eugene de Beauharnais, za sumu od 30.000 franaka, samo da bi saznao tajnu njegovog funkcionisanja. Bivši operator, Mouret, prodao je tajnu njegovog funkcionisanja francuskom magazinu 65 godina kasnije. J.N. Maelzel je kupio Turčina od von Kempelena i nosio ga po raznim gradovima u Sjedinjenim Američkim Državama. Pri prvom pojavljivanju u Baltimoru, dva dječaka koja su se skrivala na krovu i posmatrala Turka, otkrili su čovjeka koji je ulazio i izlazio iz mašine. Članak je odmah objavljen u Baltimore Gazette-u, razotkrivajući Maelzelovu prevaru. Edgar Allan Poe je analizirao kako je „mašina“ radila u aprilu 1836. godine i napisao članak koji je razotkrio mašinu u Southern Literary Messenger-u. Turk je uništen u požaru u muzeju u Filadelfiji 1856. godine.
Šahovski majstor koji je ubijen nakon što je devet puta uboden u leđa od strane kolege zaposlenog, Theodora Smitha, u časopisu CHESS REVIEW. Abe je radio tamo samo dvije nedjelje. Napadač je bio pušten iz azila i tvrdio je da je Abe Turner komunistički špijun koji je morao biti ubijen po naredbi Tajne službe.
Turtel, Evan (1972- )
Sa 9 godina postao je najmlađi igrač koji je pobijedio majstora kada je pobijedio Alana Williamsa (2322) na šahovskom turniru u New Yorku. Turtelov rejting tada je bio 1605.
Twin
Šahovski problem ekvivalent dva odvojena, ali povezane problema, najčešće prikazana na jednom dijagramu.
U
Uganda
Ugandski šahovski tim je došao u Lugano, (Švajcarska) umjesto u Lucern (Švajcarska) na šahovsku olimpijadu 1982. Olimpijada je održana u Luganu 1968. godine.
Univac računar
Godine 1948. Univac (univerzalni automatski računar) bio je smatran kao najjači računar na svijetu. Bio je toliko moćan da je mogao igrati šah i gin rami (popularna kartaška igra) toliko savršeno da nijedan čovjek nije mogao da ga pobijedi.
Univerzitet
Prvi univerzitet koji je ponudio kurs o šahu bio je Moskovski univerzitet 1965. godine. Za kurs se prijavilo 2.000 studenata.
Uregel, grof
Njegov testament, napisan 1008. godine, u kojem je ostavio svoje šahovske figure crkvi, predstavlja prvi zapis o šahu u Evropi.
Šampionat SAD-a(U.S. Championship)
Prvi zvanični šampionat SAD-a održan je tek 1936. godine. Pobednik je bio Sammy Reshevsky.
Šampionat SAD-a - Muškarci(U.S. Championship - Men)
U.S. Championship - Winners by Year and City/State
DATE
WINNER
CITY/STATE
1840-1845
Rousseau
1845-1857
Stanley
1857-1871
Morphy
1871-1876
Mackenzie
1876
Mason
1877-1887
Mackenzie
1888
Showalter
Cincinnati, OH
1890
Showalter
St Louis, MO
1891
Lipschutz
Lexington, KY
1892-1894
Showalter
1894
Hodges
1895-1897
Showalter
1897-1906
Pillsbury
1909-1936
Marshall
1936
Reshevsky
New York, NY
1938
Reshevsky
New York, NY
1940
Reshevsky
New York, NY
1942
Reshevsky, Kashdan
New York, NY
1944
Denker
New York, NY
1946
Reshevsky
New York, NY
1948
Steiner
New York, NY
1951
Evans, Steiner
New York, NY
1954
Bisguier
New York, NY
1957/58
Fischer
New York, NY
1958/59
Fischer
New York, NY
1959/60
Fischer
New York, NY
1960/61
Fischer
New York, NY
1961/62
Evans
New York, NY
1962/63
Fischer
New York, NY
1963/64
Fischer
New York, NY
1965
Fischer
New York, NY
1966/67
Fischer
New York, NY
1968
Evans
New York, NY
1969
Reshevsky
New York, NY
1972
Byrne, Kavalek, Reshevsky
New York, NY
1973
Kavalek, Grefe
El Paso, TX
1974
Browne
Chicago, IL
1975
Browne
Oberlin, OH
1977
Browne
Mentor, OH
1978
Kavalek
Pasadena, CA
1980
Browne, Christiansen, Evans
Greenville, PA
1981
Browne, Seirawan
South Bend, IN
1983
Christiansen, Dzindziashvili, Browne
Greenville, PA
1984
Alburt
Berkeley, CA
1985
Alburt
Estes Park, CO
1986
Seirawan
Estes Park, CO
1987
Benjamin, deFirmian
Estes Park, CO
1988
Michael Wilder
Cambridge Springs, PA
1989
Seirawan, Dzindzihashvili, Rachels
Long Beach, CA
1990
Lev Alburt
Jacksonville, FL
1991
Kata Kamsky
Los Angeles, CA
1992
Patrick Wolff
Durango, CO
1993
Shabalov, Yermolinsky
Long Beach, CA
1994
Boris Gulko
Key West, FL
1995
Patrick Wolff (tb), N. deFirmian, A. Ivanov
Modesto, CA
1996
Yermolinsky
Parsippany, NJ
U.S. Chess Federation (USCF) Osnovana 1939. godine nakon spajanja Američke šahovske federacije i Nacionalne šahovske federacije. George Sturgis je bio prvi predsjednik USCF-a. Članarina je iznosila 1 dolar godišnje. Prvo izdanje časopisa CHESS LIFE, zvaničnog magazina USCF-a.
Američka kuća slavnih (U.S. Hall of Fame) Članovi Šahovske kuće slavnih uključuju Paul Morphy, Robert Fischer, Reuben Fine, Frank Marshall, Isaac Kashdan, George Koltanowski, Harry Pillsbury, Sammy Reshevsky, Sam Loyd, William Steinitz, Arpad Elo, Hermann Helms, I.A. Horowitz, Hans Berliner, John Collins, Arthur Dake, Arnold Denker, Gisela Gresser, George Mackenzie, Pal Benko, Victor Palciauskas, Arthur Bisguier, Larry Evans, Robert Byrne, Ed Edmondson i Fred Reinfeld.
Američki omladinski šampionat (U.S. Junior Championship) Walter Browne je pobijedio na prvom pozivnom U.S. Junior Chess Championship takmičenju 1966. godine.
U.S. Open Prvenstvo U.S. Open u šahu prvi put je održano u Minesoti 1900. godine. Godine 1955. prva nagrada na U.S. Open-u u Long Biču bila je novi Buick. Pobjednik je bio Nicolas Rossolimo.
USSR Godine 1922. bilo je 1.000 registrovanih šahista u Sovjetskom Savezu. Godine 1924. ruska država preuzela je kontrolu nad šahom formiranjem Svesavezne šahovske sekcije Vijeća za fizičku kulturu. Godine 1929. bilo je 150.000 igrača. Godine 1934. bilo je 500.000 igrača. Godine 1966. bilo je 3.540.000 igrača. U 1990-im godinama bilo je više od 5 miliona šahista u SSSR-u.
V
Vajda, Arpad (1896-1967) Šampion Mađarske i međunarodni majstor. Preminuo je usled curenja gasa iz pokvarenog šporeta.
Valdiviesco, Don Antonio de (7-1550) Biskup Nikaragve koji je ubijen dok je igrao šah u svojoj crkvi.
Vasavadatta Sanskritski roman koji je napisao Subandhu 590. godine. To je prvi pisani dokaz o obliku šaha.
Vaughan, Stan (1956- ) Rekorder po broju simultanih partija dopisnog šaha. Godine 1988. igrao je 1.124 poštanske partije.
Velimirovic, Dragoljub (1942- ) Ima nadimak "Jugoslovenski Talj".
Veresov, Gavril (1912-1979) Šampion Bjelorusije koji je bio kapiten garde i nekoliko puta ranjen tokom Drugog svjetskog rata. Došao je sa fronta da igra na Sovjetskom prvenstvu 1944. godine u Moskvi.
Vergani, Beniamino Šampion Italije koji je igrao na Hastingsu 1895. godine. Završio je na poslednjem mjestu, osvojivši samo 3 poena od 21. Bio je toliko zgađen svojom igrom da nikada više nije učestvovao na majstorskom turniru.
Vetula, The Latinski pesnik iz 13. veka u kojem je izum šaha dodeljen Odiseju tokom opsade Troje.
Vicent, Francesch Autor najstarije knjige o šahovskim otvaranjima, objavljene u Španiji 1495. godine.
Video Cassette Prva video šahovska kaseta bila je sa Orsonom Welles-om, Yasserom Seirawanom i Larryjem Christiansenom, 1983. Welles je bio narator dvočasovne kasete.
Vidmar, Milan (1885-1962) Prvi šahovski velemajstor Jugoslavije (1950). Bio je elektrotehničar.
Voltaire (1694-1778) Francuski filozof i pisac koji je bio strastveni šahista. Igrao je partiju poštanskim putem sa Fridrihom Velikim iz Pruske.
Vukčević, Milan (1937- ) Međunarodni majstor nominovan za Nobelovu nagradu iz hemije. Emigrirao je u Ohajo iz Jugoslavije. Osvojio je treće mjesto na U.S. prvenstvu 1975. godine. Profesor je metalurgije. Bio je prvi velemajstor šahovske kompozicije iz Sjedinjenih Američkih Država. Postoji još samo jedan velemajstor šahovske kompozicije iz SAD-a, Toma Garai.
W
Vade, Robert (1921- ) (Wade, Robert) Međunarodni majstor koji je igrao simultanku protiv 30 školske djece iz Moskve 1951. godine i nije pobijedio nijednu partiju. Izgubio je 20 partija i remizirao 10 posle 7 sati igre. Osvojio je šampionat Novog Zelanda tri puta i šampionat Britanije dva puta (1952. i 1970.). Dobio je Orden britanske imperije (OBE) za svoje usluge šahu 1979. godine.
Valdovski, Paul (Waldowski, Paul) Pobjednik invitacionalnog šampionata Nebraske 1983. godine i šampionat amatera tog saveza. Oba događaja su održana istog vikenda.
Volker, Džordž (Walker, George) (1803-1879) Pisac prve šahovske kolumne koja se pojavila u časopisu Lancet 1823. godine. Urednik prvog šahovskog časopisa u Engleskoj, The Philidorian, 1837. godine. Uveo je običaj zapisivanja partija.
Hodajuća enciklopedija šahovskih otvaranja (Walking ECO) Nadimak Semyon Furman, velemajstor i uspješan trener mnogih mladih sovjetskih majstora.
Vol, Tim (Wall, Tim) Urednik britanskog šahovskog časopisa.
Vol, Vilijam (1951- ) (Wall, William) Autor šahovskih knjiga (26 knjiga) i organizator. Jedina osoba koja je bila predsjednik dvije šahovske asocijacije istovremeno. 1980. godine je izabran za predsjednika Šahovske asocijacije Ohaja, dok je još uvijek bio predsjednik Šahovske asocijacije Sjeverne Karoline.
Vajnštajn, Norman (1950- ) (Weinstein, Norman) Ubio je 83-godišnjeg čovjeka u staračkom domu - prvo ubistvo od strane majstora. Služi doživotnu kaznu.
Vajnštajn, Rejmond (1941- ) (Weinstein, Raymond) Pobjednik Juniorskog šampionata SAD 1958. Njegov rođak je velemajstor Arthur Bisguier. Igrao je u dva tima SAD na Olimpijadi i postao međunarodni majstor.
Vitaker, Norman (1890-1975) (Whitaker, Norman) Advokat i međunarodni majstor. Dijelio je prvo mjesto na U.S. Open šampionatu 1923. godine. Dobio je 100.000 dolara od Charlesa Lindbergha na obećanje da će vratiti Lindbergh bebu. Bila je to prevara zbog koje je proveo pet godina u zatvoru. Novac nikada nije pronađen. Služio je nekoliko drugih kazni za druge prevare. Proveo je 18 mjeseci u Alkatrazu. Čim je izašao, otišao je u Corpus Christi, Teksas, da učestvuje na US Open šampionatu, koji je skoro pobijedio.
Vajt, Džon (1845-1928) (White, John) Osnivač i donator najveće šahovske biblioteke na svijetu koja se nalazi u Klivlendu, Ohio. U kolekciji se nalazi više od 100.000 tomova šahovskih knjiga i časopisa.
Vajtman, Pol (1891-1967) (Whiteman, Paul) Poznat kao Kralj džeza i lider plesnih i koncertnih orkestara. Bio je kreator "sinfonijskog džeza" za popularnu publiku. Bio je fanatičan šahista zajedno sa ostatkom svog orkestra koji je igrao tokom pauza.
Vinslou, Eliot (Winslow, Elliot) Američki međunarodni majstor koji je postao profesionalac u bakgammonu i preselio se u Kopenhagen.
Zimski komitet (Winter committee) Komitet formiran da podrži pijančevanje britanskog šampiona William Wintera tokom međunarodnog turnira u Londonu 1927. godine. Sakupili su više od 300 dolara kako bi mogao da pije i pobijedi na takmičenju. U prva tri kola pobijedio je Retija, Nimzoviča i Cole-a dok je bio pijan. Međutim, potrošio je sva sredstva na alkohol u prva tri dana. Zimski komitet nije mogao da sakupi više novca. Winter je dolazio trijezan za svaku partiju nakon 3. kola i izgubio svaku partiju.
Winter, William (1898-1955) Nećak James Barrie, autora Petera Pana i dvostruki britanski šampion. Bio je aktivni organizator Komunističke partije i jednom je bio osuđen na 6 mjeseci zatvora zbog subverzivnih aktivnosti. Winter je postao šahista nakon što mu je doktor rekao da se odrekne politike. Vjerovatno je odigrao jedinu partiju u kao šahovski majstor u kojoj bi bilo isplativije da remizira ili izgubi nego da pobijedi. Remi ili gubitak bi ga kvalifikovao za posebne nagrade za takmičare koji nisu osvojili glavnu nagradu na turniru u Londonu 1927. godine, što je bilo više od 7 engleskih funti od njegove nagrade za 6. mjesto.
Volf, Patrik (Wolff, Patrick) (1968-) Šampion SAD-a 1992. godine i ko-šampion SAD-a 1995. godine.
Žene i šah (Women and chess) Prvo pominjanje žene šahistkinje dolazi iz islamske prepiske između Harun ar Rašida i Nicephorus-a 802. godine nove ere. Harun je napisao da je kupio ropkinju poznatu po svojoj vještini u šahu. Prvi ženski turnir organizovao je Sussex Chess Association 1884. godine. Šahovski klub za dame postojao je u Njujorku od 1894. do 1949. godine. Postoji pet žena koje nose titulu muškog velemajstora: Nona Gaprindashvili, Maya Chiburdanidze, Zsuzsa Polgar, Judith Polgar i Pia Cramling.
Svjetski šahovski šampioni (World Chess Champions)
ŠATRANJ (RANI ŠAH) (SHATRANJ (EARLY CHESS))
Ime
Godine
Jubair, Sa’id bin
700-714
al-Kufi, Jabir
818
Khata’i, Rabrab
818
Na’am, Abu’n
818
ar-Rumi, al-Aldi
835-848
al-Razi - Mawardi
848
Abu Bakr
900-905
as-Suli
905-940
Lajal, Abu’l-Faraj
940-970
Ahmad, Abu-l-Fath
1100
at-Tabrizi, Ala’Addin
1390
Nezvanični šampioni
Ime
Godine
Lopez, Ruy
1560-1575
Cutri, Giovanni Leonardo
1575-1587
Boi, Paolo
1587-1598
Salvio, Alessandro
1598-1621
Greco, Gioacchino
1621-1634
Selenus, Gustavus
1634-1666
de Kermeur, Legall
1730-1747
Philidor, Francois
1747-1795
Deschapelles, Alexandre
1798-1824
Bourdonnais, Louis de la
1824-1840
Staunton, Howard
1843-1851
Anderssen, Adolf
1851-1858
Morphy, Paul
1858-1859
Anderssen, Adolf
1859-1866
Steinitz, William
1866-1886 (pobjedio Anderssena, Zukertorta)
Zvanični šampioni
Ime
Godine
Pobjednici/Pobedeni
Steinitz, William
1886-1894
pobijedio Zukertorta, Tchigorina, Ginsberga
Lasker, Emanuel
1894-1921
pobijedio Steinitza, Marshalla, Tarrascha, Janowskoga, Schlechtera
Kapablanka, Jose
1921-1927
pobijedio Laskera
Aljehin, Alexander
1927-1935
pobijedio Kapablanku, Bogoljubova
Euwe, Max
1935-1937
pobijedio Aljehina
Alekhine, Alexander
1937-1946
pobijedio Euwea
Botvinnik, Mikhail
1948-1957
pobijedio Bronsteina, Smyslova
Smyslov, Vassily
1957-1958
pobijedio Botvinnika
Botvinnik, Mikhail
1958-1960
pobijedio Smyslova
Talj, Mikhail
1960-1961
pobijedio Botvinnika
Botvinnik, Mikhail
1961-1963
pobijedio Talja
Petrosian, Tigran
1963-1969
pobijedio Botvinnika
Spassky, Boris
1969-1972
pobijedio Petrosiana
Fischer, Bobby
1972-1975
pobijedio Spasskog; odrekao se titule 1975.
Karpov, Anatoly
1975-1985
pobijedio Korčnoja, Kasparova
Kasparov, Garry
1985-1993
pobijedio Karpova; podijelio se u PCA 1993.
Karpov, Anatoly
1993-
pobijedio Timman-a (1993), Kamsky-a (1996), Anand-a (1998)
PCA šampioni Kasparov, Garry | 1993- | pobijedio Ananda (1995)
Mečevi za svjetskog šampiona (World Championship Matches) Šahovski šampioni i izazivači
Broj
Šampion / Izazivač
Pobjede
Remiji
Porazi
Datum
Grad
1
Steinitz / Zukertort
10
05
05
1886
New York, St Louis, New Orleans
2
Steinitz / Tchigorin
10
01
06
1889
Havana
3
Steinitz / Gunsberg
06
09
04
1890/1
New York
4
Steinitz / Tchigorin
10
05
08
1892
Havana
5
Steinitz / Lasker
05
04
10
1894
New York, Philadelphia, Montreal
6
Lasker / Steinitz
10
05
02
1896/7
Moscow
7
Lasker / Marshall
08
07
00
1907
New York, Philadelphia, Memphis, Chicago, Baltimore
8
Lasker / Tarrasch
08
05
03
1908
Düsseldorf, Munich
9
Lasker / Schlechter
01
08
01
1910
Vienna, Berlin
10
Lasker / Janowski
08
03
00
1910
Berlin
11
Lasker / Capablanca
00
10
04
1921
Havana
12
Capablanca / Alekhine
03
25
06
1927
Buenos Aires
13
Alekhine / Bogoljubov
11
09
05
1929
Germany, Holland
14
Alekhine / Bogoljubov
08
15
03
1934
Germany
15
Alekhine / Euwe
08
13
09
1935
Holland
16
Euwe / Alekhine
04
11
10
1937
Holland
17
Botvinnik / Bronstein
05
14
05
1951
Moscow
18
Botvinnik / Smyslov
07
10
07
1954
Moscow
19
Botvinnik / Smyslov
03
13
06
1957
Moscow
20
Smyslov / Botvinnik
05
11
07
1958
Moscow
21
Botvinnik / Tal
02
13
06
1960
Moscow
22
Tal / Botvinnik
05
06
10
1961
Moscow
23
Botvinnik / Petrosian
02
15
05
1963
Moscow
24
Petrosian / Spassky
04
17
03
1966
Moscow
25
Petrosian / Spassky
04
13
06
1969
Moscow
26
Spassky / Fischer
03
11
07
1972
Reykjavik
27
Karpov / Korchnoi
06
21
05
1978
Baguio City
28
Karpov / Korchnoi
06
10
02
1981
Merano
29
Karpov / Kasparov
05
40
03
1984/5
Moscow
30
Karpov / Kasparov
03
16
05
1985
Moscow
31
Kasparov / Karpov
05
15
04
1986
London, Leningrad
32
Kasparov / Karpov
04
16
04
1987
Seville
33
Kasparov / Karpov
04
17
03
1990
New York, Lyon
34
Karpov / Kamsky
06
09
03
1996
Elista, Russia
35
Karpov / Anand
04
02
02
1998
Lausanne, Switzerland
36
PCA WORLD CHAMPIONSHIP Kasparov / Anand
04
13
01
1995
New York
Rekordi Svjetskog šampionata
Najmanje remija - 1 (Steinitz-Tchigorin, 1889).
Najveći povratak - Steinitz je prevladao poraz od 1-4 protiv Zukertorta da bi pobijedio 1886. godine.
Posljednja partija koja je završena šah-matom - 1886. godine.
Posljednja partija koja je izgubljena zbog vremena - 1958. godine.
Posljednja partija koja je završena patom - 1978. godine.
Najduža partija - 124 poteza (Korchnoi-Karpov, 1978).
Najduži meč - 48 partija (Karpov-Kasparov, 1984-85).
Najviše remija u jednom meču - 40 (Karpov-Kasparov).
Najviše partija u karijeri- 157 (Botvinnik).
Najviše novca - $500,000 (Korchnoi-Karpov).
Najviše mečeva - 8 (Lasker).
Najviše pobjeda u jednom meču - 11 (Aljehin-Bogoljubov, 1929).
Najviše pobjeda u karijeri - 52 (Lasker).
Najkraća pobjeda - 19 poteza (Steinitz-Zukertort).
Najviše uzastopnih remija - 17 (Karpov-Kasparov).
Najviše poteza u jednom meču - 1647 (Karpov-Kasparov).
Najviše dana - 159 (Karpov-Kasparov).
Najveća razlika u godinama između dva šahovska šampiona je 32 godine, kada je Emanuel Lasker, sa 26 godina, igrao protiv Steinitza, koji je imao 58 godina.
Najmlađi svjetski šampion - Garri Kasparov sa 22 godine.
Najstariji - Wilhelm Steinitz, koji je pobijedio Čigorina sa 56 godina.
Najaktivniji - Karpov, koji je učestvovao u 32 pojedinačna turnira i 8 timskih turnira. Osvojio je ili dijelio prvo mjesto na 26 od tih turnira. To je dvostruko više od drugog najaktivnijeg igrača, Aljehina, koji je učestvovao u 16 turnira tokom svog šampionskog mandata.
Najviše turnirskih partija kao šampion - Karpov, sa 454 partije. To je u poređenju sa drugim mjestom koje drži Petrosian sa 265 partija.
Svjetski Open(World Open) Svjetski Open 1983. godine u New Yorku završio je sa diobom prvog mjesta od strane pet šahista: Spraggett, Quinteros, Shirazi, Bass, i Zaltsman. Nijedan od njih nije rođeni u SAD-a.
Drugi svjetski rat(World War II) Istaknuti šahisti koji su poginuli u Drugom svjetskom ratu uključuju Ilyin-Genevsky, Riumin, S. Weinstein (predsjednik šahovskog kluba u Lenjingradu i trener Botvinnika), Rabinovich, Troitzky, Belavenets, Kubbel, Henrich Wolf, Vera Menchik, Olga Menchik, V. Petrov, Junge, Przepiorka, Treybal, Steiner, Votruba, Appel, H. Friedman, A. Frydman, Lowekl, Szpiro, Kremer, Kolski, Regedzinski.
Svjetsko ekipno prvenstvo za mlade (World Youth Team Championship) Prvi zvanični FIDE svjetski šahovski događaj ikada održan u Sjedinjenim Američkim Državama bilo je Svjetsko ekipno prvenstvo za mlade održano u Čikagu 1983. godine.
Najgori rezultati (Worst scores) O’Sullivan iz Irske ostvario je samo 1 poen od 13 na Evropskom Zonskom prvenstvu 1947. godine u Hilversumu.
Wyller, Robert 1948.godine Robert Wyller iz Glendalea, Kalifornija, igrao je 1001 dopisnu šahovsku partiju u isto vrijeme.
X
Xie Jun (1970- )
Bivša svjetska šampionka u šahu za žene. Izgubila je svoj titulu od Žuže Polgar 1996. godine. Xie Jun je iz Kine. Godine 1991. pobijedila je Maju Čiburdanidze iz Rusije, koja je bila svjetska šampionka u ženskom šahu 13 godina. Ovo je okončalo 41 godinu sovjetske dominacije u ženskom šahu.
Xie Xiaxun
Pobjednik prvog kineskog šahovskog turnira 1918. godine. Živio je više od 100 godina i dugovječnost je pripisivao kineskom šahu. Bio je potpredsjednik Šahovske asocijacije Šangaja i zaslužan je za dovođenje zapadnog šaha u Kinu.
Y
Yanofsky, Daniel Abe (1925-) Rođen u Poljskoj, sada kanadski advokat i velemajstor (1964), prvi velemajstor u zemljama Britanskog Komonvelta. Osvojio je prvenstvo Kanade 8 puta, pobijedio na US Openu 1942. i osvojio Britansko prvenstvo 1953. Bio je gradonačelnik predgrađa Vinipega.
Yates, Frederick (1884-1932)
Šestostruki britanski šampion. Preminuo je u snu usljed curenja gasa iz neispravne cijevi. Neposredno prije toga, završio je simultanku od 16 partija u Londonu.
Yermolinsky, Alex (1958-)
Američki velemajstor (1992). Šampion SAD-a 1993. i 1996.
Jogurt (Yogurt) Tokom meča za svjetskog šampiona između Karpova i Korčnoja, dostavljanje jogurta Karpovu izazvalo je protest. Smatralo se da boja ili ukus mogu prenijeti skriveni savjet.
Najmlađi velemajstori (Youngest Grandmasters)
Etienne Bacrot – 14 godina, 2 mjeseca
Peter Leko – 14 godina, 6 mjeseci
Judit Polgar – 15 godina, 5 mjeseci (150 dana)
Bobby Fischer – 15 godina, 6 mjeseci, 1 dan
Najmlađi USCF majstori (Youngest USCF Master)
Hikaru Nakamura – 10 godina, 79 dana
Vinay Bhat – 10 godina, 5 mjeseci
Jordy Mont-Reynaud – 10 godina, 6 mjeseci
Stewart Rachels – 11 godina, 10 mjeseci
Ilya Gurevich – 12 godina, 3 mjeseca
John Jarecki – 12 godina, 6 mjeseci
Jon Litvinchuk – 12 godina, 7 mjeseci
John Viloria – 12 godina, 12 mjeseci
Kata Kamsky – 13 godina, 2 mjeseca
Joel Benjamin – 13 godina, 3 mjeseca
Bobby Fischer – 13 godina, 5 mjeseci
Yusupov, Artur (1960-)
Godine 1991. velemajstor Yusupov bio je ranjen iz vatrenog oružja.
Bill Wall’s Chess Encyclopedia, 1999 g.
(65.nastavak)
Z
Aleksandar Zajcev (Zaitsev, Alexander, 1935-1971)
Ruski velemajstor (1967) koji je preminuo od krvnog ugruška nakon operacije produženja noge.
Alonso Zapata (Zapata, Alonso, 1958-)
Prvi kolumbijski velemajstor.
Nula poena (Zero Scores)
Volter Stivens postigao rezultat 0-11 na Amaterskom prvenstvu SAD-a 1945. godine.
Gospođa H. Kobold imala je skor 0-8 na Britanskom prvenstvu 1951. godine.
Eugen Znosko-Borovski (Znosko-Borovsky, Eugene, 1884-1954)
Ruski igrač majstorske snage. Borio se i bio ranjen u rusko-japanskom ratu 1905. i u Prvom svjetskom ratu. Takođe je učestvovao u Ruskom građanskom ratu na strani bijelih i evakuisan je u Francusku.
Besmrtni zugcvang (Zugswang, The Immortal)
Poznata partija između Semiša i Nimzoviča, Kopenhagen 1923.
Bernard Zukerman (Zuckerman, Bernard, 1943-)
Međunarodni majstor koji je učestvovao na turniru u Klivlendu 1975. godine, kada je jedan gledalac postao previše glasan. Zukerman (poznat kao "Zook the Book") mu je rekao da ućuti, a kada to nije uspjelo, bacio je uzetog lovca na njega. Bio je ukoren zbog „nesportskog ponašanja“.
Johan Zukertort (Zukertort, Johannes, 1842-1888)
Šahovski majstor, ljekar, pijanista, urednik časopisa, muzički kritičar, lingvista, mačevalac i strijelac. Govorio je engleski, njemački, francuski, španski, italijanski, latinski, grčki, hebrejski, ruski, sanskrit, arapski, turski, danski i poljski. Odlikovan je devet puta za hrabrost u tri pruska rata (protiv Danske, Austrije i Francuske) i jednom je bio ostavljen kao mrtav. Mogao je igrati 16 partija šaha naslijepo. Bio je urednik političkog časopisa i nekoliko šahovskih publikacija. Bio je i vrhunski igrač domina i vista. Takođe je bio istaknuti zagovornik reforme zatvora. Studirao je hemiju, fiziologiju, filologiju i teologiju s odličnim uspjehom.
Godine 1878. pobijedio je na velikom turniru u Parizu. Prva nagrada bila je Sèvres vaza vrijedna preko 5.000 franaka, koju mu je uručio predsjednik Francuske. Tri dana kasnije prodao ju je u zalagaonici za oko pola vrijednosti. Pretrpio je moždani udar u šahovskom klubu Simpson’s dok je igrao partiju za jedan šiling i preminuo sljedećeg dana.
Šahovski klub Cirih (Zurich Chess Club)
Najstariji šahovski klub u Evropi, osnovan 1809. godine.
Stefan Cvajg (Zweig, Stefan, 1881-1942)
Austrijski biograf i romanopisac. Izvršio je samoubistvo u Brazilu 1942. godine zbog osjećaja usamljenosti. Njegov posljednji roman „Šahovska novela“ objavljen je posthumno u martu 1944. godine. Roman govori o jugoslovenskom čudu od djeteta (ustvari vjerovatno se radi o velemajstoru Bori Kostiću kojeg je Cvajg poznavao) koje postaje (u toj noveli) svjetski šampion u šahu. Igra protiv doktora B, koji je pobjegao iz zatvorske bolnice nakon što su ga mučili nacisti. Dr. B je proučavao šah u zatvoru kako bi izbjegao ludilo.
Kraj
O autoru
O Billu Wallu
Wall je rođen 1951. godine. Šah je naučio od svojih roditelja dok je bio tinejdžer. Tokom srednje škole u Takomi, Vašington, igrao je na prvoj tabli i bio predsjednik šahovskog kluba. Bio je najbolji juniorski igrač Šahovskog kluba Takoma 1969. godine. Studirao je na Univerzitetu Nortrop u Inglevudu, Kalifornija, gdje je bio predsjednik šahovskog kluba i igrao na drugoj tabli.
Godine 1970. pridružio se američkom vazduhoplovstvu i osvojio šampionate vojnih baza Lackland AFB i Sheppard AFB u Teksasu te godine. Od 1971. do 1974. pobjeđivao je na šampionatima vojnih baza na Okinavi, Tajlandu i Guamu.
Godine 1975. postao je potpredsjednik Južne šahovske administracije i organizovao nekoliko šahovskih turnira širom juga SAD-a. Od 1976. do 1978. bio je sekretar-blagajnik Šahovske asocijacije Sjeverne Karoline. Od 1977. do 1982. bio je delegat u Šahovskoj federaciji SAD-a.
Godine 1977. postao je predsjednik šahovskog kluba na Koledžu Lenoir-Rhyne i igrao na prvoj tabli. Od 1978. do 1980. bio je predsjednik Šahovske asocijacije Sjeverne Karoline i urednik časopisa Carolina Gambit. Od 1980. do 1982. bio je predsjednik Šahovske asocijacije Ohaja, a od 1980. do 1984. urednik časopisa Dayton Chess Club Review.
Od 1982. do 1983. bio je sekretar Šahovske asocijacije Ohaja i suurednik časopisa Ohio Chess Bulletin. Od 1982. do 1984. bio je predsjednik Šahovskog kluba Dejtona. Od 1985. do 1990. bio je sekretar Američkih šahovskih novinara, a od 1985. do 1991. predsjednik Šahovskog kluba Palo Alto u Kaliforniji.
Godine 1986. i 1987. osvojio je Šahovsko prvenstvo Oružanih snaga Centralnog Pacifika. Od 1991. do 1994. bio je predsjednik šahovskih klubova Kelly AFB i Lackland AFB. Godine 1993. postao je šampion Teksasa u šahu Oružanih snaga i član pobjedničkog tima na Amaterskom prvenstvu Teksasa.
Od 1995. do 1997. bio je izvršni potpredsjednik Međunarodnog kluba za dopisni šah. Bill Wall je napisao preko 26 knjiga, uključujući njegovu seriju Šahovskih minijatura.
